Çokkültürlülük Bağlamında Ortaöğretim İngilizce Ders Kitaplarının İncelenmesi

Bu araştırmada, İngilizce ders kitaplarında gündelik yaşam, kişiler arası ilişkiler, değer, inanç ve tutumlar, beden dili, toplumsal gelenekler, ritüel (adet haline gelmiş) biçimini almış davranışlar ve coğrafya gibi öğelere, küreselleşmeyi ve dünya vatandaşlığını odağa alan çokkültürlü bir bakış açısıyla ne sıklıkta yer verilmiş olduğunu ortaya koymak amaçlanmaktadır. Araştırma, kuramsal analitik araştırma olarak desenlenmiş nitel bir çalışmadır. 2018-2019 öğretim yılında, ortaöğretim hazırlık, 9, 10, 11 ve 12. sınıfta kullanılan İngilizce öğrenci kitabı, çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitaplarında bulunan metinler, okuma, yazma, konuşma ve dinleme alanlarına göre, ilgili kitaplardaki görselleri de kapsayacak şekilde incelenmiştir. Belirlenen ders kitaplarında yer alan çokkültürlülük öğelerinin analizinde, nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı, Kullanıcı/Öğrenen Yetileri bölümünde ele alınan sosyokültürel bilgi başlığı altındaki maddeler, çokkültürlülüğü belirleyici ölçütler olarak temel alınmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, incelenen kitaplarda en fazla değerler, inanışlar ve tutumlar kategorisi, en az kişiler arası ilişkiler kategorisine yönelik öğelere yer verilmiştir. Çokkültürlülük öğelerine, en fazla “Progress Preparatory Class” öğrenci ve çalışma kitaplarında, en az ise “Count Me In 12. Grade” öğrenci ve çalışma kitaplarında yer verilmiştir. Sonuç olarak, ders kitaplarında kültürel öğelerin dağılımında nitelik ve nicelik bakımından dengesizlik olduğu ve bulguların ortaöğretim yabancı dil öğretim programlarının hedefleri ve çokkültürlülüğün temel ilkeleri ile uyuşmadığı söylenebilir.

Investigation of the English Books in Secondary Education Within the Context of Multiculturalism

It is aimed in this research to present to what extend the items such as everyday living, living conditions, interpersonal relations, values, beliefs and attitudes, body language, social conventions, ritual behaviours, geography and stereotypes are included in the English language course books was targeted, in the light of multiculturalism through emphasizing globalisation and global citizenship. In the study, qualitative research methods were carried out in the analytical research design and document analysis was conducted. Texts in English course books, workbooks and teachers’ books take part in preparatory, 9, 10, 11 and 12. grades in secondary education, in the 2018-2019 academic year were investigated with reference to reading, writing, speaking and listening parts and visuals in the books were studied. Items within the scope of sociocultural knowledge in the section of User/Learners’ Competences in Common European Framework for References are treated as the criteria for multiculturalism. In this study, the literature review has been employed as a descriptive data collection method and data were analyzed by descriptive content-analysis method. Values, beliefs and attitudes is the most emphasized category and interpersonal relationship is the least emphasized category in the books analysed. The multicultural items are mostly represented in Progress Preparatory Class students’ book and workbook and least represents Count Me in 12. Grade students’ book and workbook. Findings elaborated that there is an imbalance in the distribution of cultural items in terms of quality and quantity in the course books which are analyzed. Findings are not in line with the aims of foreign language teaching programmes of secondary schools and fundamental principles of multiculturalism.

Keywords:

Common European framework of reference for languages, European language portfolio, culture multicultural education, course book,

PDF

___

Akdağ, E., Ertopcu, F.D., Bektaş, K. U., Özadalı, S. U. ve Kaya, T. (2018). Silver lining 11 öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Alptekin, C. (2002). Towards intercultural communicative competence in ELT. ELT Journal, 56(1), 57-65. doi: 10.1093/elt/56.1.57
Arıkan, A. (2005). Age, gender and social class in elt coursebooks: a critical study. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 9-38. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED494162.pdf
Arıkan, A. (2008). Topics of reading passages in elt course books: What do our students really read? The Reading Matrix, 8(2), 1-16. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED506222.pdf
Arslan, A. ve Çalmaşur, H. (2018). Okul yöneticilerinin çokkültürlü eğitim tutumlarına ve demokratik tutumlarına ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 163-194. doi: 10.18009/jcer.425761
Avrupa Konseyi. (2009). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: Öğrenme-öğretmedeğerlendirme. Ankara: T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
Başbay, A., Dimici, K. ve Yıldız, B. (2018). Hazırlık sınıfı İngilizce ders kitabının çokkültürlülük açısından incelenmesi: English file örneği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 175-200. doi: 10.31464/jlere.426780
Bateman, B., and Mattos, M. (2006). An analysis of the cultural content of six Portuguese textbooks. Portuguese Language Journal, (1), 1-17. Retrieved from https://ensinoportugues.org/wp-content/uploads/2011/05/Textbooks.pdf
Bulut, E., Şentürk, S., Baydar-Ertopcu, F. ve Umur-Özadalı, S. (2018). Teenwise 9 öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Bulut, M. ve Sarıçam, H. (2016). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarında çokkültürlü kişiliğin çokkültürlü eğitim tutumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 322-295. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/19382/205705 adresinden edinilmiştir.
Bulut, M., and Arıkan, A. (2015). Socially responsible teaching and English language coursebooks: Focus on ethnicity, sex, and disability. E-Journal of Yaşar University, 10, 13-20. Retrieved from http://static.dergipark.org.tr/articledownload/imported/5000080370/5000140439.pdf
Buttjes, D. (1991). Mediating languages and cultures: the social intercultural dimension restored. In Buttjes, D., and Byram, M. (Eds.), Mediating languages and cultures: towards an intercultural theory of foreign language education (pp. 3-16). England: Dotesios Printers Ltd.
Byram, M. (1997). Assessing intercultural competence in language teaching. England: WBC Books Manifacturers Ltd.
Canatan, K. (2009). Avrupa toplumlarında çokkültürcülük: Sosyolojik bir yaklaşım. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 80-97. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/canatan_kadir.pdf adresinden edinilmiştir.
Carlson, M., Rabo, A. ve Gök, F. (Derleyenler). (2011). Çokkültürlü toplumlarda eğitim. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Council of Europe. (2002). Developing the intercultural dimension in language teaching. a practical guidebook for teachers. Strasbourg: Council of Europe.
Council of Europe. (2003). Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment. Cambridge: Cambridge University Press.
Çakır, İ. (2006). Developing cultural awareness in foreign language teaching. Turkish Online Journal of Distance Education, 7(3), 154-161. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/26442289-Developing-CulturalAwareness-In-Foreign-Language-Teaching
Çakır, İ. (2010). The frequency of culture-specific elements in the elt coursebooks at elementary schools in Turkey. Novitas-ROYAL (Research on Youthand Language), 4(2), 182-189. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED552914.pdf
Çelik, S., and Erbay, Ş. (2013). Cultural perspectives of Turkish elt coursebooks: Do standardized teaching texts incorporate intercultural features? Education and Science, 38(167), 336-351. Retrieved from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.957.2671&rep=rep1 &type=pdf
Çimen, F., Tigin, B. T., Demir, E., Çokçalışkan A. ve Fındıkçı G. (2018). Count me in 10. grade öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Demir, S. (2012). Öğretmen eğitimi bağlamında bir öğrenme ve değerlendirme yöntemi olarak portfolyo. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 237-259. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex1423879544.pdf adresinden edinilmiştir.
Demirbaş, M. N. (2013). Investigating intercultural elements in English coursebooks. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 291-304. Retrieved from http://anyflip.com/zgbh/akuw/basic
Demirbilek, H. İ., Altunay, A. G., Çınar, Y. A., Dakni, E. A., Fırat, J., Tamer, Z., …, Yurt, M. N. (2018). Progress preparatory class ortaöğretim hazırlık sınıfı öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Doytcheva, M. (2016). Çokkültürlülük [Multiculturism]. (T. Akıncılar-Onmuş Çev.). İstanbul: İletişim. (2009).
Dybiec, J. (2005). Textbooks as tourist guide books? Current trends in teaching culture in foreign language education. In Misztal, M. and Trawiński, M. (Eds.), Studies in teacher education (pp. 89-97). Krakow: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej. Retrieved from http://members.chello.pl/university/Language,%20Literature%20and%20Cultu re.pdf#page=89
Erdoğan, F. (2020). İlköğretim matematik eğitiminde velinin ev ödevine katılımı tartışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1481- 1510. doi: 10.26466/opus.658582
Erdoğan, S. B. (2015). Acquiring intercultural competence from coursebooks: an analysis of learning tasks in the coursebook the big picture (Unpublished master’s thesis). Çağ University, Mersin.
Genç, A. (2002). İlk ve ortaöğretim okullarında yabancı dil ders kitabı seçimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 74-81. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/87896 adresinden edinilmiştir.
Günday, R. (2013). Çok dillilik ve çok kültürlülük bağlamında yabancı dil öğretimine toplumdilbilimsel yaklaşım. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(10), 313-330. http://www.turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=5121 adresinden edinilmiştir.
Hamiloğlu, K. (2013). Pre-service teachers’ views on the presentation of culture in efl coursebooks. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 8(1), 38-55. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1127599.pdf
Karataş, Ç. G. (2018). Ortaöğretim İngilizce 10 öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Gizem Yayıncılık.
Kramsch, C. (1993). Context and culture in language teaching. Oxford: Oxford University Press.
Kymlicka, W. (2020). Çokkültürlü yurttaşlık, azınlık haklarının liberal teorisi [Multicultural citizenship a liberal theory of minority rights]. (A. Yılmaz Çev.). İstanbul: Ayrıntı (1998).
Miles, M, B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim İngilizce dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=342 adresinden edinilmiştir.
Nault, D. (2006). Going global: Rethinking culture teaching in elt contexts. Language, Culture and Curriculum, 19(3), 314-328. doi: 10.1080/07908310608668770
Neel, R. G. (1981). Sosyal davranışta araştırma yöntemleri [Research methods in social behavior]. (A. C. Baysal, Çev.). İstanbul: Fatih. (1981)
Özsavaş, A., Artıran, Y. A., Kodalak, B., Özen, E., Yener, G., Erdebil, İ., …, Pıçakcı, S. (2018). Progress 9. class B1/B1+ öğrenci ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Öztürk, T. ve Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, (1), 172-204. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s8m
Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden düşünmek. Ankara: Phonix Yayınevi.
Saraç, H. S. ve Arıkanç, A. (2010). Yabancı dil ders kitaplarında hedef kültür bilgisini incelemede kullanılabilecek kontrol listesi uygulaması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1-2), 45-56.
http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423902903.pdf adresinden edinilmiştir.
Seban, D. ve Uyanık, H. (2016). Türkiye’de çokkültürlü eğitim: 1-5. sınıf programlarında yer alan kazanımların analizi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(1), 1-18. doi: 10.14527/pegegog.2016.001
Sinan, S. (2019). Öğretmenlerin eğitimde çokkültürlülük üzerine algılarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Starkey, H. (2007). Language education, identities and citizenship: Developing cosmopolitan perspectives. Language and Intercultural Communication, 7(1), 56-71. doi: 10.2167/laic197.0
Şimşek, M. R. (2018). Yabancılar için İngilizce ve Türkçe ders kitaplarındaki kültürel içeriklerin karşılaştırması. Bilig, 84, 301-327. Retrieved from http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/2283-published.pdf
Taştekin, E., Yükçü, B. Ş., İzoğlu, A., Güngör, İ., Işık, U. A. ve Demircioğlu, H. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının ve algılarının incelenmesi. Hacettepe Journal of Educational Research, 2(1), 1- 20. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/226980 adresinden edinilmiştir.
Toprak, T. E., and Aksoyalp, Y. (2015). The question of re-presentation in efl coursebooks: Are learners of English taught about New Zealand? International Journal of Society, Culture & Language, 3(1), 91-104. Retrieved from http://www.ijscl.net/article_9933_3.html
Tran, T. K., and Duong, T. M. (2018). The effectiveness of the intercultural language communicative teaching model for efl learners. Asian-Pacific Journal of Second and Foreign Language Education, 3(6), 1-17. Retrieved from https://sfleducation.springeropen.com/articles/10.1186/s40862-018-0048-0
Tuncel, G. ve Balcı, A., (2016). Çokkültürlülük ve barış eğitimi için model geliştirme. Kesit Akademi Dergisi, 2(6), 41-60. doi: 10.18020/kesit.87
Uygur, N. (1996). Kültür kuramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Üzülmez, K. Y. ve Karakuş, F. (2018). Ortaokul İngilizce dersi öğretim programının ve İngilizce ders kitaplarının çokkültürlülük açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(11), 773-802. doi: 10.7827/TurkishStudies.13567
Virsa, R. (2016). Teaching culture through English language coursebooks (Unpublished master’s thesis). Tallinn University School of Humanities, Tallin.
Wagner, Q. and Geraldine, P. (2013). Multiculturalism overview. Salem Press Encyclopedia. Retrieved from http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=ers&AN=89158253&l ang=tr&site=eds-live&authtype=ip,uid
Widdowson, H. G. (2005). Teaching English as a global language. Tokyo: Oxford University Press.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zorba, M. G., and Çakır, A (2019). A case study on intercultural awareness of lower secondary school students in Turkey. Novitas-Royal (Research on Youthand Language), 13(1), 62-83. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ1214200.