Mustafa TÜRKMEN, Figen ÇOK, Neslihan G.KARAMAN, Hülya ERCAN

Ergenlere Yönelik Müdahale Programlarına Genel Bir Bakış

Alanyazın taramasına dayalı olarak gerçekleşen bu derlemede ergen yaş grubuna yönelik olarak genel gelişimi desteklemeyi hedefleyen programların yanı sıra çeşitli ergen grupları için risk oluşturabilecek konulara yönelik çalışmalar da ele alınmıştır. 1970’lerden bu yana ergenlere yönelik müdahale çalışmalarının değişim gösterdiği ileri sürülmektedir. Özellikle daha yeni programlarda ergenlerin olumlu özelliklerini ve yılmazlığın geliştirilmesinin önemi üzerinde durulmaktadır. Müdahale programları bazı çevresel düzenlemeleri ve felaketler karşısında başa çıkma çabalarını da içerebilmektedir. Bazı müdahale programları tüm gruba yönelikken, bazıları yalnızca riskli olanların taranmasını gerektirmektedir. Kanıt temelli program anlayışı ile birlikte program sonuçlarının somut değerlendirilmesine yönelik ilgi artmıştır. Geniş çaplı yürütülen çeşitli müdahale programları tanıtılmakta ve içerik ve sürece ilişkin bilgiler sunulmaktadır. Alanyazın taraması, müdahale programlarının ergen bakış açısıyla şekillenmesi, riske yatkınlık ve riske direnme gücü kavramları üzerinde durması, programların olumsuz davranış odaklı olmaması ve kullanılan deneysel desenlerin izleme çalışmasını da barındırması gerektiğine işaret etmektedir.

A General Review of Intervention Programs for Adolescents

Based on literature review, this paper attempts to present programs supporting general development and also programs for intervening various risky issues treating adolescents. It has proposed that since 1970’s intervention programs for adolescents changed. Specifically in recent programs, positive characteristics of adolescents and development of resiliency were focused. Intervention programs may include certain environmental regulations and coping with disasters. Certain intervention programs target the whole group in general whereas some require only risky adolescents in a certain issue. Together with the popularity of evidence based approach to intervention programs, the interest for evaluating programs on concrete measures have raised among researchers. In this paper, various intervention programs and information regarding the content and procedure are presented. Literature review showed that intervention programs must take form from viewpoint of adolescents, consider the concepts risk vulnerable and risk resilient, focus on positive behaviors and use the experimental designs include follow up studies

Keywords:

Intervention, Adolescents, Intervention programs,

PDF

___

Alikaşifoğlu, M. ve Ercan, O. (2002). Ergenlerde madde kullanımı, Türk Pediatri Dergisi, 37, 66-73.
Alptekin, K. ve Duyan, V. (2009). İntihar ve intiharı önleme. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Anderson-Moore, K. (2009). Programs for children and youth in a community context, childrens research to results, publication 2009, 35, downloaded 20, July, 2009, at URL: www.childtrends.org
Aydın, A. (2006). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Axelrod, M.I., Zhe, E.J., Haugen, K.A., & Klein, J.A. (2009). Self-management of on-task homework behavior: A promising strategy for adolescents with attention and behavior roblems. School Psychology Review, 38 (3), 325-333.
Büyüktaşkapu, S. (2012). Okulöncesi eğitimi sürecinde çocuklara uygulanan aile destekli okumaya hazırlık programının ilkokuldaki okuma başarısına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), 301-316.
Ceyhan, E. (2005). Okul Psikolojik Danışmanları İçin Bir Müdahale Yöntemi:İkili Psikolojik Danışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 45- 55.
Chin, H.B., Sipe, T.A., Elder, R., Mercer, S.L., Chattopadhyay, S.K., Jacob, V., Wethington, H.R., Kirby, D., Elliston, D.B., Griffith, M., Chuke, S.O., Briss, S.C., Ericksen, I., Gabraith, J.S., Herbst, J.H., Johnson, R.L., Kraft, J.M., Noar, S.M., Romero, L.M. & Santelli, J. (2012). The effective of group-based comprehensive risk-reduction and abstinence education interventions to prevent or reduce the risk of adolescent pregnancy, human immunodeficiency virus, and sexually transmitted infections. American Journal of Preventive Medicine, 42 (3), 272-294.
Cuijpers, P. (2005). Prevention programes for children of problem drinkers: A review. Drugs: Education, prevention and police, 12 (6), 465475.
Çeçen, A. R. (2007). Çocuk cinsel istismarı: Sıklığı, etkileri ve okul temelli önleme yolları, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4 (1), 1-17.
DAmico, E.S. & Fromme, K. (2002). Brief prevention for adolescent risk taking behaviour. Addiction, 97, 563-574.
Edwards, W.O., Mumford, V. E., Shillinford, M.A. & Serna-Roldan, R. (2007). Developmental Assets: A prevention framework for students at risk. Children and Schools, 29 (3), 145153.
Eskin, M. (2003). İntihar: açıklama, değerlendirme, tedavi, önleme. Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.
Fraser, M.W., Richman, J.M., Galinsky, M. J. & Day, S. H. (2009). Intervention Research: Developing Social Programs. New York: Oxford.
Gingiss, P., Boerm, M. & Roberts-Gray, C. (2006). Follow up comparisons of intervention and comparison schools in a state tobacco prevention and conrol initiative. Journal of School Health, 76 (3), 98-103.
Gilliam, P.P., Ellen, J.M., Leonard, L., Kinsman, S., Jevitt, C.M. & Straub, D.M. (2011). Transitions of adolescents with HIV to adult care: Characteristics and current practices of the adolescent trial network for HIV/AIDS. Journal of the Association of Nurses in AIDS Care, 22 (4), 283-294.
Greene, J.G., Dunn, E.C., Johnson, R.M. & Molnar, B.E. (2011). A multilevel investigation of the association between school context and adolescent nonphysical bullying. Journal of School Violence, 10 (2), 133-149.
Greene, B.F., Bailey, J.S. & Barber, F. (1981). An analysis and reduction of disruptive behavior on school buses. Journal of Applied Behaviour Analysis, 14 (2), 177-192.
Greengberg, M.T., (2010). School based prevention: current status and future challenges. Effective Education, 2 (1), 27-52.
Gut, D.M., Farmer, T.W., Bishop-Goforth, J., Hives, J., Aaron, A. & Jackson, F. (2004). The school angagement Project: Academic engagement enhancement. Preventing School Failure, 48 (2), 4-9.
Hamamcı, Z. (2011). Kariyer eğitim programları. B. Yeşilyaprak (Ed.) Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı (ss.362-404). Ankara: Pegem Akademi.
Iloabachie, C., Wells, C., Goodwin, B., Baldwin, M., Vanderplough-Booth, K., Gladstone, T., Murray, M., Fogel, J. & Voorhees, B.W.V. (2011). Adolescent and parent experiences with a primary care/internet-based depression prevention intervention. General Hospital Psychiatry, 33, 543-555.
James, S., Reddy, P., Ruiter, R.A., McCauley, A. & Van den Borne, B. (2006). The impact of an HIV/AIDS life skills program on secondary school students in Kwazulu-Natal, South Africa. AIDS Education and Prevention, 18 (4), 281-294.
Jessor, R., (1992). Risk behaviour in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. Developmental Review, 12, 374-390.
Kerr, M. M. (2009). School Crisis Prevention and Intervention. Upper Saddle River, NJ: Merrill.
Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Küzdere, Y. (2008). Çubuk ilçesindeki iki ilköğretim okulunda okuyan üçüncü sınıf öğrencileri arasında yeterli ve dengeli beslenme konusunda bir müdahale çalışması. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Larimer, M. E., Kilmer, J. R. & Lee, C. M. (2005). College student drug prevention: A review of individually-oriented prevention strategies. Journal of Drug Issues, 431455.
Levitt, M.Z., Selman, R.L. & Richmond, J. B. (1991). The psychosocial foundations of early adolescents high risk behaviour: Implications for research and practise, Journal of Research on Adolescence, 1 (4), 349378.
McCaffree, K. A. & Matlack,A. L. (2001). Does sexuality education last? Selfreported benefits of a high school comprehensive sexuality education course. Journal of Sex Education and Therapy, 26 (4), 347357.
McCurdy, K. (1995). Risk assesment in child abuse prevention programs. Social Work Research, 19(2), 7787.
Miklowitz, D.J., Chang, K.D., Taylor, D. O., George, E.L., Singh, M.K., Schneck, C.D., Dickinson, L.M., Howe, M.E. & Garber, J. (2011). Early pschosocial intervention for youth at risk for bipolar I and II disorder: a one year treatment development trial. Bipolar Disorders, 13, 67-75.
Miller, W.R., Toscova, R.T. ve Miller, J.H. & Sanchez, V. (2001). A theory-based motivational approach for reducing alcohol/drink problems in college. Health education and behaviours, 27, 744759.
Montague, M., Enders, G., Cavendish, W. & Castro, M. (2011). Academic and behavioral trajectories for at risk adolescents in urban schools. Behavioral Disorders, 36 (2), 141-156.
Niemer, B.S., Hektner, J.M. & Enger, K.B. (2012). Parent participation in weightrelated health interventions for children and adolescents: A systematic review and meta-analysis. Preventive Medicine, 55, 3-13.
Okelly, A.D., Cotton, W.G., Lubans, D.R., Morgan, P.J., Puglisi, L., Miller, J., Wright, J., Batterham, M.J., Peralta, L.R. & Perry, J. (2011). A school-based intervention to promote physical activity among adolescent girls: Rational, design, and baseline data from the girls in sport group randomised controled trial. BMC Public Health, 11, 658-669.
Olwens, D. (2009). Large-scale dissemination of the Olwens Bullying Prevention program and some methodological issues in the study of bully/victim problems. Invited talk at, XIV. European Conference on Developmental Psychology, Vilnius 1822 August, 2009.
Özcebe, H. (2000). Kırsal alanda adolesan ve gençlerin üreme sağlığı konusunda bilgi düzeyinin saptanması ve bilgi düzeyinin attırılması için bir müdahale: adolesan ve genç sağlık gönüllüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Parley, T.A., Meriwether, R.A.,Baker, E.T., Watkins, L.T., Johnson, C.C. & Webber, L.S. (2007). Safe play spaces to promote physical activity in ınnercity children: results from a pilot study of an environmental ıntervention. American Journal of Public Health, 97 (9), 1625-1631.
Potenza, M. N. (2003). A perspective on adolescent gambling (In) Reducing adolescent risk: Towardan integrated approach. D. Romer (Eds),Thousands Oak: Sage Publ.
Rathvon, N. (2008). Effective school interventions: Evidencebased strategies for improving student outcomes (2 Ed.) New York: Guilford Press.
Rosenfield, S. & Berninger, V. (2009). Implementing evidence based academic interventions in school settings. Auckland: Oxford University Press.
Schoon, I. (2006). Risk and Resilience: Adaptations in Changing Time. United States: Cambridge University Press.
Schoon, I., (2009). Life chances and opportunities in times of social changes, (In) Approaches to positive youth developmen., R. Silbereisen and R. Lerner (Eds). Los Angeles: Sage Publ.
Schulenberg, J. (2006). Understanding the multiple context of adolescent risky behavior and positive development: Advances and future directions, Applied Developmental Science, 10 (2), 107113.
Shure, M. B. (2003). A problem solving approach to preventing early high risk behaviours in children and preteens. (In) Reducing adolescent risk: Toward an integrated approach. Thousand Oaks: Sage Publ.
Silbereisen, R. & Lerner, R. M. (2009). Approaches to positive youth development. Los Angeles: Sage Publ.
Siyez, D. M. (2006). Yeme bozukluğu olan çocuklar ve ergenler etiyolojisi ile ilgili çalışmalar, müdahale, değerlendirme ve tedavi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 21-27.
Smith, A., & Cook-Cottone, C. (2011). A review of family therapy as an effective intervention for anorexia nevroza in adolescents. Journal of Clinical Psycholgy Medicine Settings, 18, 323-334.
Spiel, C. (2009). Interventions in context: Methodological and practical challenges. Paper presented et XIV. ECDP, Vilnius, August 18-22 2009.
Swearer, S.M., Espelage, D.L. & Napolitano, S.A. (2009). Bullying, Prevention & Intervention. United States : Guilford Press.
Tekinsav- Sütçü, S. (2006). Ergenlerde öfke ve saldırganlığı azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Terzian, M., Anderson, Moore, K., Williams-Taylor, L. & Nyuyen, H. (2009-36).
Online resources for identitying evidence-based, out of school time programs. A users' guide. Child-trends Research to briet results, (Online): Retrieved on July 27, 2009, at URL: http://www.childtrends.org/LINKS.
Tobler, N.S., Roona, M.R., Ochshoru, P., Marshall, D.G. & Streke, A.V. (2000). School based adolescent drug prevention programs. Journal of Primary Prevention, 20, 275-236.
Türkmen, M., ve Baş, S. (1-3 Ekim 2012). 719 yaş aile eğitimi programının etkiliğinin incelenmesi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim Bilimleri Araştırmaları Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Sinop.
US Department of Education. (2009). Summer training and education program (Dropout Prevention). WWC Intervention Report. IES Institude of Education Sciences.
US Department of Education. (2012). High school puente program (Adolescent Literacy). WWC Intervention Report. IES Institude of Education Sciences.
Werch, C.E., Pappas, D.M., & Castellon-Vogel, E.A. (1996). Drug use prevention efforts at colleges and universities in the United States. Substance Use and Misuse, 31, 65-80.
Winston-LeCroy, C. & Mann, J. E. (2008). Handbook of prevention and intervention programs for adolescent girls. New Jersey: John Wiley & Sons.
Zins, J., Elias, M.J. & Mahler, C.A.(2007). Bullying, victimization and peer harrassment: Handbbok of prevention and intervention. New York: Haworth Press.