Kültürel Bellek Kurumlarında Dijitalleştirme: Ankara’daki 17 Kurumun Uygulamalarının Analizi

Dijitalleştirme kültürel bellek kurumlarının yatırımlarda bulunduğu süreçlerden biridir. Genel olarak analog ortamdaki kaynaklarındijital kopyalarının oluşturulmasına dayanan dijitalleştirme işlemi, kültürel belleğin sunumu açısından çeşitli iş süreçleriniberaberinde getirmektedir. Çalışmanın amacı; Ankara’da bulunan ve sahip oldukları koleksiyonlara yönelik dijitalleştirmeuygulamaları yapan kültürel bellek kurumlarının bu uygulamalara yönelik yaklaşımları ve karşılaştıkları sorunları analiz etmektir.Bu amaç çerçevesinde kültürel bellek kurumlarındaki dijitalleştirme süreçlerine yönelik alanyazından hareketle 13 açık uçlu sorudanoluşan bir görüşme formu geliştirilmiştir. Geliştirilen bu form farklı ölçeklerde dijitalleştirme uygulaması yapan 17 kurumdakiyetkililerle gerçekleştirilen görüşmelerde kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular Ankara’da yer alan bu kurumlarındijitalleştirme uygulamalarını, bu konudaki karar verme süreçlerini ve gelecek öngörülerini ortaya koymuştur. Çalışma sonuçlarıkurumların fiziksel alan yetersizlikleri, özgün kopyanın korunması ve kaynakların erişilebilirliklerini artırmak gibi amaçlarladijitalleştirme yaptıklarını göstermiştir. Diğer taraftan kurumların dijitalleştirme uygulamalarında ekipman yetersizlikleri, çıktıkalitesi problemleri gibi sorunlar yaşadıkları, tanımlama standardı ve koleksiyon yönetim sistemi kullanımlarının düşük düzeydeolduğu tespit edilmiştir.

Digitization in Cultural Memory Institutions: Analysis of the Practices Carried Out in 17 Institutions in Ankara

Digitization is one of the processes in which cultural memory institutions make investments. The digitization process that is mostly based on creating digital copies of the analog sources generally involves various business processes in order to present the cultural memory. The aim of this study is to analyze the digitization approaches and problems that occurred during the digitization process of the cultural memory institutions in Ankara which are conducting digitization projects on their collections. For this purpose, an interview form consisting of 13 open-ended questions was developed based on the literature review about the digitization processes in these cultural memory institutions. This form was used in interviews with the specialists of 17 institutions that implemented digitization at different scales. The findings of the study revealed the digitization practices, the decision-making processes and future predictions of these institutions in Ankara. The results of the study showed that the institutions started digitization for the purposes of coping with inadequate physical space, preserving the original copy and increasing the accessibility to the sources. Moreover, it has been determined that the institutions faced problems in the digitization practices, such as equipment deficiencies, output quality problems, collection and hardware selection problems, and low level of description standard and collection management system usage.

PDF

___

Astle, P.J. ve Muir, A. (2002). Digitization and preservation in public libraries and archives. Journal of Librarianship and Information Science, 34(2), 67-79. doi: 10.1177/096100060203400202
Archives New Zealand Government Record Keeping Group. (2010). S-6 ARchiveS New Zealand’s Standard for digitising non-electronic records for recordkeeping purposes and retention of non-electronic records in electronic form only. Yeni Zelanda: Archives New Zealand. https://www.sprep. org/att/irc/ecopies/global/377.pdf adresinden erişildi.
Atılgan, D. (2001). Yazma eserlerin bilgisayar ortamına aktarılması ve hizmete sunulması: DTCF Kütüphanesi deneyimi. Ersin Özarslan (Haz.) Prof. Dr. Necmeddin Sefercioğlu Armağanı içinde (ss.155-159). Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi. http://acikarsiv.ankara.edu. tr/browse/54/ adresinden erişildi.
Çakmak, T. (2016). Türkiye’de kültürel bellek kurumlarında dijitalleştirme ve dijital koruma politikaları: bir model önerisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Çakmak, T. (2017). Kültürel bellek kurumlarında dijitalleştirme ve dijital koruma politikaları. İstanbul: Hiperyayın.
Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2012). Türkiye’de kültürel bellek kurumlarındaki dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 13(2), 418-436. http://bd.org.tr/index.php/bd/article/ view/77 adresinden erişildi.
Çapa, A. (2016). Üniversite arşivlerinde kültürel belleğin kayıt altına alınması: Sabancı Üniversitesi Tarihi Özel Koleksiyonu örneği. ÜNAK 2014 Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss.563-582). Ankara: ÜNAK. https:// unak.org.tr/yayin/unak-2014-uluslarasi-kulturel-mirasin- ve-kultrel-bellek-kurumlarinin-yonetimi-kongresi-bildiri- kitabi/ adresinden erişildi.
Çiçek N. (2012). Kamu kurumlarında yürütülen elektronik belge yönetimi ve sayısallaştırma uygulamalarında karşılaşılan teknik ve idari problemler: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Çaykur ve Esenler Belediyesinin ihale teknik şartnameleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. M. Yıldırır ve S. Kadıoğlu (Yay. Haz.). Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslararası Kongresi Bildiriler (C.3) içinde (ss. 857- 873). Ankara: TKGM.
Deegan, M. ve Tanner, S. (2002) Digital futures: Strategies for the information age. Londra: Library Association Publishing.
Eroğlu, Ş. ve Külcü, Ö. (2014). TS13298 çerçevesinde kurumsal bilgi sistemleri ve elektronik belge yönetimi standartlarının değerlendirilmesi: İçişleri Bakanlığı örneği. Bilgi Dünyası 15(2), 327-352. http://bd.org.tr/index.php/bd/article/ view/439/482 adresinden erişildi.
Fabunmi, B. A., Paris, M. ve Fabunmi, M. (2006). Digitization of library resources: challenges and implications for policy and planning. International Journal of African & African American Studies, 5(2), 23-36. https://ojcs.siue.edu/ojs/ index.php/ijaaas/article/view/80 adresinden erişildi.
Federal Agencies Digitization Guidelines Initiative. (2009). Digitization activities: Project planning and management outline version 1.0. http://www.digitizationguidelines. gov/guidelines/DigActivities-FADGI-v1-20091104.pdf adresinden erişildi.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. (1951). T.C. Resmi Gazete, 7981, 13 Aralık 1951.
Gbaje, E.S. ve Bot, N.G. (2009). Beyond digitization: Access and preservation. The Information Manager 9(1), 10-14. https://www.ajol.info/index.php/tim/article/view/55476 adresinden erişildi.
Güler, C. (2015). Kamu kurumlarında elektronik belge yönetimi uygulamalarında karşılaşılan problemler: Teknik şartnamelerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul. http://bbytezarsivi. hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/317/1/764.pdf adresinden erişildi.
Hughes, L. M. (2004). Digitizing collections: Strategic issues for the information manager. Londra: Facet Publishing.
IFLA. (2002). Guidelines for digitization projects: for collections and holdings in the public domain, particularly those held by libraries and archives. http://archive.ifla.org/VII/s19/pubs/ digit-guide.pdf adresinden erişildi.
INDICATE. (2015). Amaçlar. http://www.indicate-project.eu/ index.php?tr/1/home adresinden erişildi.
Kalkınma Bakanlığı. (2015). 2015-2018 Bilgi toplumu stratejisi eylem planı. Ankara: Kalkınma Bakanlığı. http://www. bilgitoplumustratejisi.org/tr/doc/8a9481984680deca014b ea4232490005 adresinden erişildi.
Kalms, B. (2012). Guidance digitisation: A Strategic approach for natural history collections. Canberra, CSIRO. http://www. ala.org.au/wp-content/uploads /2011/10/Digitisation- guide-120326.pdf adresinden erişildi.
Karataş, S. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. http:// aves.akdeniz.edu.tr/ImageOfByte.aspx?Resim=8&SSNO =13&USER=3180 adresinden erişildi.
Kültür Bakanlığı Yazma Eser Kütüphaneleri Çalışma, Yazma ve Eski Harfli Basma Eserlerden Yararlanma Yönetmeliği. (2003a). T.C. Resmi Gazete, 25074, 9 Nisan 2003.
Kültür Bakanlığı Yazma Eser Kütüphaneleri Çalışma, Yazma ve Eski Harfli Basma Eserlerden Yararlanma Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2003b). T.C. Resmi Gazete, 25328, 26 Aralık 2003.
Lee, S. (2001), Digital imaging: A practical handbook. New York, NY: Neal-Schuman.
Lesk, M. (2005). Understanding digital libraries. San Francisco: Morgan Kaufman.
Linked Heritage. (2016). Digitization lifecycle. http:// linkedheritage.cab.unipd.it/training/LO-02/en/02- digitisation.html#digitalizzazione adresinden erişildi.
Lopatin, L. (2006). Library digitization projects, issues and guidelines. Library Hi Tech, 24(2), 273-289. doi: 10.1108/07378830610669637
Millî Kütüphane. (2011). Projeler. http://www.mkutup. gov.tr/ menu/12 adresinden erişildi.
Naughton, J. (2000). A brief history of the future: Origins of the internet. London: Phoenix Press.
Odabaş, H. (2013, 21-25 Ekim). Yazma eserlerin kataloglanmasında ve sayısallaştırılmasında nitelik. Milletlerarası El Yazmaları Toplantısı’nda sunulan bildiri, İstanbul: Elite World Hotel. http://odabashuseyin. files.wordpress.com/2011/04/yazma-eserlerin- kataloglanmasinda-ve-sayisallac59ftirilmasinda-nitelik. docx adresinden erişildi.
Odabaş, Z. Y., Odabaş, H., ve Polat, C. (2010). The Ottoman manuscripts and the projects of digitizing the manuscripts in Turkey. Sofia 2008: Globalization and the Management of Information Recources, içinde (ss.482-491). Sofya: University of Sofia. http://eprints.rclis.org/12653/ adresinden erişildi.
Özbağ, D. (2010). Ulusal dijital kültür mirasının korunması ve arşivlenmesine yönelik kavramsal bir model önerisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Öztemiz, S. (2017). Türkiye’de dijital kültürel miras ürünlerine açık erişim. İstanbul: Hiperyayın.
Rikowski, R. (2011). Digitisation: Research, sophisticated search engines, evaluation – all that and more. Ruth Rikowski (Editör). Digitisation perspectives içinde (ss.65-88). Roterdam: Sense Publishers. https://www.sensepublishers. com/media/263-digitisation-perspectives.pdf adresinden erişildi.
RISCHES (2015). Partners. http://www.riches-project.eu/ partners.html adresinden erişildi.
Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması. (1982). T.C. Resmi Gazete, 17863, 9 Kasım 1982.
Terras, M. M. (2011). The rise of digitization: An overview. Ruth Rikowski (Editör). Digitisation perspectives içinde (ss.3-20). Roterdam: Sense Publishers. https://www.sensepublishers. com/media/263-digitisation-perspectives.pdf adresinden erişildi.
Turner III, D. W. (2010). Qualitative ınterview design: a practical guide for Novice investigators. The Qualitative Report, 15(3), 754-760. https://nsuworks.nova.edu/tqr/ vol15/iss3/19 adresinden erişildi.
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun. (2010). T.C. Resmi Gazete, 27801, 30 Aralık 2010. UCLA Library. (2013). The case for digitization. http://digital. library.ucla.edu/about/planning/digitize.html adresinden erişildi.
Valm, T. (2007). The Role of cultural memory institutions in knowledge society. http://www.docstoc.com/ docs/40309770/THE-ROLE-OF-CULTURAL-MEMOR Y-INSTITUTIONS-IN-KNOW L EDGE-SOCIETY adresinden erişildi.
Yılmaz, B. (2011). Dijital kütüphane becerileri konusunda Türkiye’de durum: AccessIT Projesi çerçevesinde bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği 25(1), 117-123. http:// www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/578 adresinden erişildi.
Yılmaz, B., Külcü, Ö., Çakmak, T. ve Ayaokur, A. (2015, Ekim). Kültürel mirasın dijital platformlarda paylaşımı ve bulut uygulamalar: LoCloud Projesi-Koç Üniversitesi VEKAM örneği. ÜNAK 2015 Elektronik Çağda İçerikten Mimariye Kütüphaneler Sempozyumu’nda sunulan bildiri. Ankara.