Ali Metin BÜYÜKKARAKAYA, Evren ÇUBUKCU, Asuman ALPAGUT, Fabio CAVALLI

Juliopolis (Iuliopolis) Antropolojik Araştırmaları: İlk Çalışmalar

Juliopolis (Iuliopolis) Ankara ili Nallıhan ilçesinde yer alan antik bir kenttir. Juliopolis Nekropolü kazıları 2009 yılından beri AnadoluMedeniyetleri Müzesi Başkanlığınca sürdürülmektedir. Nekropol, Ankara’nın yaklaşık 122 km kuzeybatısında Nallıhan ilçesinebağlı Çayırhan beldesinde bulunmaktadır. Arkeolojik araştırmaya göre nekropol Helenistik Dönem’den itibaren kullanılmayabaşlanmış ve Roma Dönemi ve Bizans İmparatorluğu zamanlarında da kullanımı devam etmiştir. Şimdiye kadar 500’ün üzerindefarklı tiplerde mezar açığa çıkartılmış, bu mezarlardan da çok sayıda insan iskeleti kalıntısı ele geçmiştir. Makalede, nekropolden eldeedilen insan kalıntılarının biyoarkeolojik açıdan incelenmesiyle geçmişte Ankara’da yaşamış olan bu insanların yaşamları hakkındabilgi elde etmeyi hedefleyen Juliopolis Antropolojik Araştırmaları projesinin ilk sonuçlarının paylaşılması amaçlanmaktadır.Nekropol’deki uzun süre kullanımda olduğu anlaşılan en kalabalık oda mezar üzerine yapılan incelemede her iki cinsiyetten vetüm yaş gruplarından olmak üzere en az 57 bireye ait kemik ve diş kalıntısının mevcut olduğu saptanmıştır. Bir lahit içindeki ahşaptabuta defnedilen yaşlı bir erkeğe ait kafatası üzerindeki saç kalıntıları ışık ve taramalı elektron mikroskopları yardımıyla incelenmişve morfolojik değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca bir mezardan elde edilen kafatasına ait bilgisayarlı tomografi verisinden hareketleyeniden yüzlendirme çalışması yapılmış, Juliopolis’te yaşamış orta yaşlı bir erkeğe ait üç boyutlu yüz ortaya çıkartılmıştır.

Juliopolis (Iuliopolis) Anthropological Research: Preliminary Results

Juliopolis (Iuliopolis) is an ancient city located in Nallıhan district of Ankara. The excavations at the Necropolis of Juliopolis have been carried out by the Directorate of the Anatolian Civilizations Museum since 2009. The necropolis is located in the Çayırhan district of Nallıhan, approximately 122 km northwest of Ankara. According to the archaeological research, the necropolis had been used during the Hellenistic Period and continued to be used during Roman and Byzantine Empires. More than 500 tombs have been uncovered so far, and a large number of human skeletons have been recovered from these tombs. This paper aims to present the preliminary results of the Juliopolis Anthropological Research Project which intends to obtain information about the lives of the inhabitants of Juliapolis or Ancient Ankara by the bioarcheological study of the human remains which were recovered in the necropolis. During the study conducted on the most crowded chamber tomb, which is considered to be in use for a long time in the necropolis, bone and tooth residues belonging at least 57 from both sexes and all age groups were found. The hair remains on the skull of an old man buried in a wooden coffin in a sarcophagus were examined with the help of light and scanning electron microscopes and their morphological characteristics were evaluated. In addition to this, a facial traits reconstruction study was performed based on the computerized tomography data of the skull obtained from a grave and a three-dimensional face of a middle-aged man who lived in Juliopolis was exposed.

PDF

___

Arslan, M., Metin, M., Cinemre, O., Çelik, T. ve Devecioğlu, Ü. (2011). Juliopolis nekropolü 2009 yılı kurtarma kazısı. A. N. Toy ve C. Keskin (Yay. Haz). 19. Müze çalışmaları ve kurtarma kazıları sempozyumu içinde (ss. 271-304). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Arslan, M., Metin, M., Cinemre, O.M., Çelik, T. ve Türkmen, M. (2012). Juliopolis nekropolü 2010 yılı kazı çalışmaları. A. Özme (Yay. Haz.). 20. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları sempozyumu içinde (ss. 169-188). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Arslan, M. ve Metin, M. (Ed.)(2013). Juliopolis. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı.
Aydın, S., Emiroğlu, K., Türkoğlu, Ö. ve Özsoy, E.D. (2005). Küçük Asya’nın bin yüzü: Ankara: Dost Kitabevi.
Bertram, G.İ. ve Bertram, J.K. (2012). Ankara’daki yeni ilk Tunç Çağı araştırmaları. A. Özme (Yay. Haz.). 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt içinde (ss.51-66). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Cameriere, R., Ferrante, L., Belcastro, M. G., Bonfiglioli, B., Rastelli, E. ve Cingolani, M. (2007). Age estimation by pulp/tooth ratio in canines by periapical X‐rays. Journal of forensic sciences, 52(1), 166-170.
Bron, A.J. Tripathi, R.C. ve Tripathi B.J. (1994). Wolff ‘s anatomy of the eye and orbit. London: Chapman & Hall.
Buikstra, J.E. ve Ubelaker, D.H. (1994). Standards for data collection from human skeletal remains. Arkansas: Arkansas Archeological Survey.
Carr, C. (1995). Mortuary practices: their social, philosophical- religious, circumstantial, and physical determinants. Journal of Archaeological Method and Theory 2(2), 105-200.
Cilliers, L. ve Retief, F. P. (2006). Medical practice in Graeco- roman antiquity. Curationis, 29(2), 34-40.
Cinemre, O. (2014). Juliopolis nekropolü 2012 yılı kazı çalışmaları. A. Özme (Ed.). 22. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu içinde (ss. 407-426). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
De Greef, S., Claes, P., Vandermeulen, D., Mollemans, W., Suetens, P. ve Willems, G. (2006). Large-scale in- vivo Caucasian facial soft tissue thickness database for craniofacial reconstruction. Forensic Science International, 15(159), 126-146.
Devecioğlu, Ü. (2013). Roma imparatorluk dönemi Iuliopolis şehir sikkeleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Erdan, E. (2016). Yerleşim tipleri ışığında Anadolu’da Frig kültür varlığı. Asia Minor Studies, 4(8), 42-64.
Erzen, A. (2010). İlkçağda Ankara. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Foss, C. (1977). Late antique and Byzantine Ankara. Dumbarton Oaks Papers, 31, 27-87.
Günel, T., Yurttagül, E. ve Yağcı, R. (1992). Çayırhan- Gülşehri Nekropol Alanı Kurtarma Kazısı 1991. Anadolu Medeniyetleri Müzesi yıllığı içinde (ss. 29-70). Ankara: Anadolu Medeniyetleri Müzesi.
Harmankaya, S. (1997). Türkiye Paleolitik araştırmaları üzerine bir değerlendirme. S. Harmankaya ve O. Tanındı (Ed.). Türkiye arkeolojik yerleşmeleri–I, Paleolitik-epipaleolitik içinde (ss. 7-19). İstanbul: Ege Yayınları.
Hicks, J.W. (1977). Microscopy of Hairs, A practical guide and manual. Washington D.C.: U.S. Department of Justice.
Kadıoğlu, M., Görkay, K. ve Mitchell, S. (2011). Roma Dönemi’nde Ankyra. İstanbul: Yapı Kredi.
Krogman, W.M. ve İşcan, M.Y. (1986). The Human skeleton in forensic medicine. Illionis: Charles C. Thomas.
Loth, S.R. ve İşcan, M.Y. (1989). Morphological assesment of age in the adult: The thoracic region. İşcan, M.Y. (Ed.), Age markers in the human skeleton içinde (ss. 105-135). Illionis: Charles C. Thomas.
Lovejoy, C.O., Meindl, R.S., Pryzbeck, T.R. ve Meinsforth, R.P. (1985). Chronological metamorphosis of the auricular surface of the ilium: a new method for the determination of adult skeletal age at death. American Journal of Physical Anthropology, 68, 15-28.
Mann, R. W. ve Hunt, D. R. (2014). Photographic regional atlas of bone disease: a guide to pathologic and normal variation in the human skeleton. Illionis: Charles C. Thomas.
McHugh, F. (1999). Theoretical and quantitative approaches to the study of mortuary practice. Oxford: Archaeopress.
Meindl, R.S. ve Lovejoy, C.O. (1985). Ectocranial suture closure: a revised method for the determination of skeletal age at the death based on the lateral-anteior sutures. American Journal of Physical Anthropology, 68, 57-66.
Meindl, R.S., Lovejoy, C.O., Mensforth, R.P. ve Walker, R.A. (1985). A revised method of age determination using the os pubis, with a review and tests of accuracy of other current methods of pubic symphyseal aging. American Journal of Physical Anthropology, 68, 29-45.
Ortner, D. J. (2003). Identification of pathological conditions in human skeletal remains. Academic Press.
Özen, L., Zararsız, A., Kantoğlu, Ö., Kaya, N. ve Tintin, Z. (2011). Juliopolis kazı buluntuları üzerine arkeometrik araştırmalar. Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik V, Kültürel Miras: Restorasyon ve Konservasyon Yöntemleri, Ankara Üniversitesi, 100. Yıl Konferans Salonu, 23-24 Mayıs 2011 sempozyumunda sunulmuştur.
Renda, G., Durukan, A., Öztan, Y., Yasa Yaman, Z., Akpolat, M.S., Müderrisoğlu, F., Erkman, M. (2004). Ankara başkentin tarihi, arkeolojisi ve mimarisi. Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı.
Saferstein, R. (2015). Criminalistics, an ıntroduction to forensic science. Boston: Pearson. Sagona, A. ve Zimansky, P. (2015). Arkeolojik veriler ışığında Türkiye’nin en eski kültürleri, MÖ1.000.000-550. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat.
Sargın, H. (2012). Antik Ankara. Ankara: Arkadaş.
Sülüner, H.S. (2014). Yabancı seyyahların gözlemleriyle Roma ve Bizans Dönemi’nde Ankara. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(1), 11-21.
Rasmussen, M., Li, Y., Lindgreen, S., Pedersen, J. S., Albrechtsen, A., Moltke, I. ve Bertalan, M. (2010). Ancient human genome sequence of an extinct Palaeo-Eskimo. Nature, 463(7282), 757.
Ubelaker, D.H., (1989). Human skeletal remains (2nd ed.). Washington: Smithsonian Institution.
WEA (Workshop of European Anthropologists). (1980). Recommendation for age and sex diagnosis of skeletons. Journal of Human Evolution 9, 517-549
White, T. D., Black, M. T., ve Folkens, P. A. (2012). Human osteology. London: Academic press.
Wilkinson, C. (2010). Facial reconstruction–anatomical art or artistic anatomy?. Journal of anatomy, 216(2), 235-250.
Wilkinson, C. (2005). Computerized forensic facial reconstruction. Forensic Science, Medicine, and Pathology, 1(3), 173-177.
Wilkinson, C.M. ve Mautner S.A. (2003). Measurement of eyeball protrusion and its application in facial reconstruction. J Forensic Sci, 48(1), 12-6.
Yalçın, B.M., Ünal, M., Pirdal, H. ve Selçuk, Y. (2016). Anadolu Tıp tarihi – bölüm I. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 20(1), 33- 44.