Özel Tüketim Harcamalarının Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Uygulama

Öz Bu çalışmanın amacı Türkiye ekonomisinde özel tüketim harcamalarının belirleyicilerini 2000:3 ile 2020:2 arası çeyrek dönemlik verilerle incelemektir. Çalışma kapsamında öncelikle özel tüketim harcamalarının yıllar içindeki seyri ve ekonomik büyümeye katkısı verilmiştir. Modelde yer alan değişkenlerin durağanlıkları geleneksel birim kök testleri ve Fourier birim kök testleriyle sınanmıştır. Birim kök test sonuçlarına göre düzeyde durağan çıkmayan seriler arasındaki uzun dönem ilişkiler Fourier-Shin eşbütünleşme testi ve ARDL sınır testi yaklaşımıyla incelenmiştir. Eşbütünleşme testi sonucunda serilerin uzun dönemde birlikte hareket ettikleri tespit edilmiştir. ARDL sınır testine göre GSYH değişkeni ve varlıklardaki net değişimi yansıtan seriler beklenildiği gibi özel tüketim harcamalarını pozitif yönde etkilemiştir. GSYH’de meydana gelen %1’lik artış özel tüketim harcamalarını %0.61 oranında artırmaktadır. Faiz oranlarında meydana gelen artış ise teoride beklenildiği üzere özel tüketim harcamalarını azaltmaktadır. Etkinin büyüklüğü ise görece küçük çıkmıştır. Ekonomide belirsizliği temsilen seçilen enflasyon değişkeni özel tüketim harcamalarını negatif yönde etkilemektedir. Enflasyon oranlarındaki %1lik artış özel tüketim harcamalarında %0.59 oranında azalmaya neden olmaktadır. Kamu harcamaları özel tüketim harcamalarını negatif yönde etkilemektedir. Kamu harcamalarındaki %1lik artış özel tüketim harcamalarını % 0.34 azaltmaktadır. Bu sonuç Türkiye ekonomisinde kısmi Ricardocu denkliğin geçerli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Özel Tüketim Harcamaları, Gelir, Kamu Tüketim Harcamaları, ARDL, Türkiye Ekonomisi

PDF

___

Abel, A., Bernanke, B. ve Croushore, D. (2008). Macroeconomics, (6th Ed.). New York: Addison Wesley.
Adedeji, A. O. ve Adegboye, A. A. (2013). The determinants of private consumption spending in Nigeria. International Journal of Business and Economic Research, 1(2), 103-116. Erişim adresi: https://www.researchgate.net
Akıncı, A. ve Tuncer, G. (2016). Kamu harcamaları ile özel tüketim harcamaları arasındaki ilişki: Türkiye örneği. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (8), 35-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/263394
Almosabbeh, I. A. (2020). Is the relationship between government spending and private consumption in Egypt symmetric? Margin: The Journal of Applied Economic Research, 14(3), 285-308. Erişim adresi: https://www.academia.edu/download/61663786
Ando, A. ve Modigliani, F. (1963). The "life cycle" hypothesis of saving: Aggregate implications and tests. The American Economic Review, 53(1), 55-84. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/40969831?seq=1#metadata_info_tab_contents
T.C. Ticaret Bakanlığı, Türkiye Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü. (2018). Tüketici profili ve bilinç düzeyi araştırma raporu. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr/data/5cca9f5c13b8760c08096092/17-12-2018%20tuketici%20baski.pdf
Becker, R., Enders, W. ve Hurn, S. (2006). Modeling inflation and money demand using a Fourier-series approximation. Contributions to Economic Analysis, 276, 221-246. doi: 10.1016/S0573-8555(05)76009- 0
Blinder, A. S., Deaton, A., Hall, R. E., ve Hubbard, R. G. (1985). The time series consumption function revisited. Brookings Papers on Economic Activity, 1985(2), 465-521. Erişim adresi: https://www.brookings.edu/wpcontent/uploads/1985/06/1985b_bpea_blinder_deaton_hall_hubbard.p df
Campbell, J. Y. ve Mankiw, N. G. (1989). Consumption, income, and interest rates: Reinterpreting the time series evidence. NBER Macroeconomics Annual, 1989(4), 185-216. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/chapters/c10965/c10965.pdf
Campbell, J. Y. ve Mankiw, N. G. (1990). Permanent income, current income, and consumption. Journal of Business and Economic Statistics, 8(3), 265-279. doi:10.1080/07350015.1990.10509798
Çağlayan, E. (2003). Yaşam boyu sürekli gelir hipotezi'nde mevsimsellik. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18(1), 409-422. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3506
Dajcman, S. (2018). The Long-run determina:nts of consumption in the Euro area: Is there a role for uncertainty? Ekonomický časopis, 66(10), 969-986. Erişim adresi: https://www.sav.sk/journals/uploads/1106103010%2018%20Daj%C4%8Dman%20+%20SR.pdf
Duesenberry, J. S. (1949). Income, saving, and the theory of consumer behavior. Economica, 17(68), 1-149. Erişim adresi: https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=US201300614905
Esen, E., Yildirim, S. ve Kostakoğlu, S. F. (2012). Testing Feldstein-Horioka hypothesis for Turkish economy: application of ARDL model. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 251-267. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/65475
Ezeji, C. E. ve Ajudua, E. I. (2015). Determinants of aggregate consumption expenditure in Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 6(5), 164-168. Erişim adresi: https://core.ac.uk/download/pdf/234646913.pdf
Fisher, I. (1930). Theory of interest: as determined by impatience to spend income and opportunity to invest it. Clifton: Augustusm Kelly Publishers.
Friedman, M. (1957). The permanent income hypothesis. M. Friedman (Editör) In A theory of the consumption function (pp. 20-37). Princeton University Press
Göktaş, P., Pekmezci, A. ve Bozkurt, K. (2019). Ekonometrik serilerde uzun dönem eşbütünleşme ve kısa dönem nedensellik. Ankara: Gazi Kitabevi.
Gujarati, D. ve Porter, D. C. (2004). Basic econometrics. Boston, Mass: McGraw-Hill.
Guo, K. ve N'Diaye, P. (2010). Determinants of China's private consumption: an international perspective. IMF Working Papers, 1-16. Erişim adresi: https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2010/wp1093.pdf
Güriş, B. (2018). Doğrusal zaman serileri analizi. Yayımlanmamış Ders Notu, Dicle Üniversitesi Ekonometri Semineri, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
Hall, R. E. (1978). Stochastic implications of the life cycle-permanent income hypothesis: theory and evidence. Journal of Political Economy, 86(6), 971-987. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1840393?seq=1#metadata_info_tab_contents
Phillips, P. C. ve Hansen, B. E. (1990). Estimation and inference in models of cointegration: A simulation study. Advances in Econometrics, 8(1989), 225-248. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/4744422_Estimation_and_Inference_in_Models_of_Cointe gration_A_Simulation_Study
Heim, J. J. (2008). Do Friedman/Modigliani-type consumption functions explain consumer demand as well as Keynesian functions? Review of Busniess Research, 8(2), 130-138. Erişim adresi: http://m.www.nabusinesspress. com/JABE/Jabe112/HeimWeb.pdf
Ho, T. W. (2001). The government spending and private consumption: a panel cointegration analysis. International Review of Economics and Finance, 10(1), 95-108. doi: 10.1016/S1059-0560(00)00073-3
Keynes, J. M. ve Teori, G. (1936). İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi, (Çev. Uğur Selçuk Akalın,2008), İstanbul: Kalkedon.
Khan, K., Chen, F. E. I. ve Ashraf, N. (2015). Impact of government spending on private consumption using ARDL approach. Asian Economic and Financial Review, 5(2), 239-248. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/343126156_Impact_of_governmentspendıngonprıvateconsu mptıonusıngardlapproach
Küçükaksoy, İ., Çifçi, I. ve Özbek, R. I. (2015). Ihracata dayali büyüme hipotezi: Türkiye uygulamasi/Exportled growth hypothesis: Turkey application. Cankiri Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 691-720. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/382373
Laibson, D. (1997). Golden eggs and hyperbolic discounting. The Quarterly Journal of Economics, 112(2), 443- 478. doi: 10.1162/003355397555253
Liaqat, S. ve Bunnika, P. (2018). 'China's consumption function: An empirical test of Absolute and Permanent income hypothesis. Global Economics Review (GER), 3(1), 90-97. doi: 10.31703/ger.2018(III-I).10
Lunfang, D., Khan, K., Khan, I. ve Khan, N. H. (2018). Testing the empirical validity of permanent income hypothesis and absolute income hypothesis for China. The Empirical Economics Letters, 17(4), 453-460. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/325895730
Mankiw N. G. (2003). Macroeconomics, (5th edition). New York: South-Western Cengage Learning.
Mishkin, F. S. (2012). Macroeconomics: Policy and practice. New York: Pearson Education.
Modigliani, F., ve Brumberg, R. (1954). Utility analysis and the consumption function: An interpretation of cross-section data. Franco Modigliani, 1(1), 388-436. Erişim adresi: https://www.arabictrader.com/cdn/application/2009/08/15/pdf/v202/B4E8E626-EFEE-42B4-FE04- 862C02B7AC83.pdf#page=18
Muzindutsi, P. F., ve Mjeso, T. (2018). Analysis of South African household consumption expenditure and its determinants: Application of the ARDL Model. EuroEconomica, 37(3), 169-179. Erişim adresi: https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=728484
Odionye, J. C., ve Ukeje, O. S. (2019). Long run determinants of private consumption spending: Evidence from Nigeria. Journal of Business and Economic Development, 4(1), 23-30. doi: 10.11648/j.jbed.20190401.14
Palley, T. I. (2010). The relative permanent income theory of consumption: a synthetic Keynes–Duesenberry– Friedman model. Review of Political Economy, 22(1), 41-56. doi: 10.2139/ssrn.1295588
Pehlivan, G. (2006). Türkiye’nin tüketim fonksiyonu: Ekonometrik bir uygulama, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. P. (1999). Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels. Journal of the American statistical Association, 94(446), 621-634. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2670182?seq=1#metadata_info_tab_contents
Pistaferri, L. (2009). The life-cycle hypothesis: An assessment of some recent evidence. Rivista Di Politica Economica, 99(2), 35-65. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/a/rpo/ripoec/v99y2009i2p35-65.html
Sekantsi, L. P. (2016). Determinants of real private consumption expenditure in Lesotho. European Journal of Economics and Management, 3(2), 72-89. Erişim adresi: https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/67011/1/JCGIRM3%282%29A4.pdf
Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik zaman serileri analizi: Eviews uygulamalı (5. Baskı), Bursa: Dora Basım Yayım.
Stock, J. H. ve Watson, M. W. (2011). Ekonometriye giriş (Ed. Saraçoğlu, B.). İstanbul: Efil Yayınevi
Sugiarto, S. ve Wibowo, W. (2020). Determinants of regional household final consumption expenditure in Indonesia. JEJAK: Jurnal Ekonomi dan Kebijakan, 13(2), 330-342. doi: 10.15294/jejak.v13i2.25736
Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J. ve Hu, T. C. (2016). The Fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113. doi: 10.1007/s00181-015-1028-6
Ünsal, E. (2013). Makro ekonomi. Ankara: İmaj Yayıncılık.
Yamak, R., Yamak, N. ve Erkan, E. (2019). Tüketim fonksiyonu ve tüketici güven endeksi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 511-532. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/749554
Yıldırım, K., Karaman, D. ve Taşdemir, M. (2014). Makroekonomi (12. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi /PPK/2013/ Erişim tarihi: (17.11.2019).