Fevzi Serkan ÖZDEMİR, Haluk BENGÜ, Elif BULUT, Serpil ÇELİK

Bilim İnsanlarının Finansal Okuryazarlık Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Örneği

Öz Okuryazarlık kavramına dair ilk tanımlamalara bakıldığında; bireyin “okuma” ve “yazma yetisi”ne yapılan vurgu göze çarpmaktadır. Ancak okuryazarlık kavramının bu iki yeti ile sınırlanamayacağının anlaşılması ile kavram “okuduğunu anlama” ve “kendini yazılı olarak da ifade edebilme” yetilerini de içine alacak biçimde genişlemiştir. Özellikle teknolojik ilerlemenin ve kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ile okuryazarlık kavramının tanımsal gelişimi devam etmiş, bileşenleri ile çeşitlenen özelleşmiş okuryazarlık tanımları da literatüre geçmiştir. Öyle ki okuryazarlık kavramı, belirli özel veya teknik bir alanda okuryazarlığı ifade edecek biçimde kullanılmaya başlamıştır. Örneğin finans, ekonomi, medya vb. gibi birçok alanda okuryazarlıktan söz edilmeye başlanmıştır. Finans alanında okuryazarlık da son yılların popüler kavramlarından biri haline gelmiştir. Finansal okuryazarlık hakkında çok sayıda araştırma literatürdeki yerini almıştır. Bu çalışmanın amacı da bilim insanları arasında finansal okuryazarlık tutum ve davranış ölçeğinin harcama, algı, ilgi ve tutum şeklindeki bileşenleri açısından farklılık olup olmadığını ve bilim insanlarının finansal kavramlara dair bilgi düzeyleri ile tutum ve davranış ölçeğinin bileşenleri arasında ilişki olup olmadığını irdelemektir. Çalışmanın anakütlesini oluşturan Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi’nde görev yapan 951 akademik personele kolayda örnekleme yoluyla anket uygulanmıştır. Sağlanan geçerli gözlem sayısı ise 247 olmuştur. Bu sayı %95 anlam düzeyinde, %5,37 hata payına karşılık gelmektedir. Çalışma sonucunda; demografik değişenlerden cinsiyet, unvan, ekonomik gelişmeleri takip etme, yaş ve finansal kavramlardan tasarruf, hisse senedi, yatırım fonu, katılım bankası, bireysel emeklilik, yatırım, enflasyon, çek ile finansal okuryazarlık tutum ve davranış bileşenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Finansal Tutum, Finansal Davranış, Finansal Okuryazarlık

PDF

___

Aksoylu, S., Boztosun, D., Altınışık, F. ve Baraz, E.H. (2017). A baseline investigation of financial literacy levels: The case of Kayseri province. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 75, 229-246. doi:10.25095/mufad.399911
Altun, A. (2005). Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. Ankara: Anı Yayınları.
Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29183/312492
Atan, F., Biçer, E. B. (2017). Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde çalışan sağlık personelinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas ili örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 5(2), 481-499. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpRd09URXlNZz09/saglik-bakanligina-bagli-hastanelerde-calisan-saglik-personelinin-finansal-okuryazarlik-duzeyinin-belirlenmesi-sivas-ili-ornegi
Bayrakdaroğlu, A., Şan, F.B. (2014). Financial literacy training as a strategic management tool among small medium sized businesses operating in Turkey. Procedia-Social & Behavioral Sciences, 150, 148-155. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.09.019
Boz, D. (2019). Kütahya ilinde bulunan özel eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrenci velilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 82, 147-160. doi:10.25095/mufad.536036
Cole, S., Sampson, T. ve Zia, B. (2009). Financial literacy, financial decisions and the demand for financial services: Evidence from India and Indonesia. Harvard Business School Working Paper. Erişim adresi: https://www.econbiz.de/Record/financial-literacy-financial-decisions-and-the-demand-for-financial-services-evidence-from-india-and-indonesia-cole-shawn/10003842114
Çeli̇kkol, H., Çeli̇kkol, M. ve Özkan, N. (2017). Dumlupınar Üniversitesi akademik personelinin finansal okuryazarlık düzeyi üzerine bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 447-461. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/40527/486298
Disney, R., Gathergood, J. (2013). Financial literacy and consumer credit portfolios. Journal of Banking & Finance, 37, 2246-2254. doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.01.013
Durmuşkaya, S., Kavas, Y. (2018). Akademik gelişim ve finansal okuryazarlık arasındaki ilişkinin tespiti üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(3), 925-939. doi:10.18657/yonveek.441375
Ekolu, S. O., Quainoo, H. (2019). Reliability of assessments in engineering education using Cronbach’s alpha, KR and split-half methods. Global Journal of Engineering Education,1, 24-29. Erişim adresi: http://www.wiete.com.au/journals/GJEE/Publish/vol21no1/03-Ekolu-S.pdf
Fettahoğlu, S. (2015). Hane halkının finans eğitimi ve finansal okuryazarlık düzeyleri üzerine Kocaeli'nde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 101-116. doi:10.25095/mufad.396581
Gutnu, M. M., Cihangir, M. (2015). Finansal okuryazarlık: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi personeli üzerinde bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10, 415-424. doi: 10.16992/ASOS.547
Güler, E., Tunahan, H. (2017). Finansal okuryazarlık: Hane halkı üzerine bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 5(3), 79-104. doi: 10.22139/jobs.323261
Güneş, F. (1997). Okuma–yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak Yayınları.
Güney, S., Tanyıldızı, H. (2018). Finansal okuryazarlık: AĞRI esnaf ve sanatkârlarına yönelik bir araştırma. Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 1-21. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/econharran/issue/38815/451260
Kaderli, Y., Gümüş, U. T. ve Danışman, E. (2016). Finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Türk Silahlı Kuvvetleri emekli personeli üzerinde bir araştırma. Finans ve Bankacılık Çalışmaları Dergisi, 5(5), 52-70. doi:10.20525/ijfbs.v5i5.635
Kılınç, E., Antepli, A. (2020). Bazı sosyo-demografik değişkenler açısından kamu çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 96-109. Erişim adresi: http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/1747
Kıran, F., Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2019). Finansal okuryazarlık seviyesinin demografik değişkenlere göre incelenmesi: Batı Akdeniz girişimcileri üzerine bir araştırma. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 2, 68-96. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jeim/issue/60020/867207
Klapper, L., Lusardi, A. ve Panos, G. A. (2012). Financial literacy and the financial crisis. Policy Research Working Paper 5980, World Bank. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w17930/w17930.pdf
Kurt, A. A., Orhan, D., Yaman, F., Solak, M. Ş. ve Türkan, F. (2014). Bilgi ve iletişim teknolojileri ışığında Türkiye’de yapılan okuryazarlık çalışmalarındaki eğilim. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 5(2). Erişim adresi: https://www.idealonline.com.tr/IdealOnline/lookAtPublications/paperDetail.xhtml?uId=5687
Lusardi, A. (2008). Financial literacy: An essential tool for informed consumer choice?. NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w14084/w14084.pdf
Lusardi, A., Mitchell, O.S. ve Curto, V. (2009). Financial literacy and financial sophistication among older American’s?. NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w15469/w15469.pdf
Lusardi, A., Mitchell, O. S. ve Curto, V. (2010). Financial literacy among the young: Evidence and implications for consumer policy. NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w15352/w15352.pdf
Öztürk, E., Demir, Y. (2015). Finansal okuryazarlık ve para yönetimi: Süleyman Demirel Üniversitesi akademik personel üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 68, 113-134. doi:10.25095/mufad.396629
Sarıgül, H. (2015). Finansal okuryazarlık tutum ve davranış ölçeği: Geliştirme, geçerlik ve güvenirlik. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 200-218. doi:10.11611/JMER408
Serinkan, C., Erdoğan, M. (2018). Yöneticilerin finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Bişkek örneği. 1. Uluslararası Ekonomi ve İşletme Sempozyumu.
Sevim, N., Temizel, F. ve Sayılır, Ö. (2012). The effects of financial literacy on the borrowing behavior of Turkish financial consumers. International Journal of Consumer Studies, 36(5), 573-579. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/263251710_The_effects_of_financial_literacy_on_the_borrowing_behavior_of_Turkish_financial_consumers
Şahin, M., Barış, S. (2017). Finansal okuryazarlık ve tasarruf davranışları: Kamu çalışanları üzerine bir inceleme. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 7(2), 77-103. doi:10.18074/ckuiibfd.332555
Mercan, N., Oyur, E., Altınay, A. ve Aksanyar, Y. (2012). Ekonomi okuryazarlığına yönelik ampirik bir araştırma. Ekonomi Bilimler Dergisi, 4(2), 109-118. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/56719
Ünal, S., Düger, Y. S. (2011). Akademik personelin finansal gönenç hâli ile finansal davranış eğilimi arasındaki ilişkiye yönelik ampirik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 213-226. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esad/issue/38955/456062
Ünal, S., Boz, D. ve Ataşer, A. (2019). Bireysel emeklilik sistemi üyeliği ve bazı demografik değişkenlerin finansal okuryazarlık ile ilişkisi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 104-115. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/882031
Van Rooji, M., Lusardi, A. ve Alessie, R. (2011). Financial literacy and retirement planning in the Netherlands. Journal of Economic Psychology, 32, 593-608. doi:10.1016/j.joep.2011.02.004
Yardımcıoğlu, M., Yörük, A. (2016). Türkiye’deki finansal okuryazarlığın ve finansal farkındalığın durumu. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 9(2), 173-208. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1521220