Uluslararası İletişim Düzeninin Rejim Kuramına Göre Analizi

Öz Uluslararası rejim kuramı, üst otoritenin olmadığı uluslararası politikada aktörlerin karşılıklı olarak üzerinde uzlaştıkları düzenleyici unsurlarla birlikte, uluslararası işbirliğinin mümkün olduğunu varsaymaktadır. İlkeler, normlar, kurallar ve karar alma süreçlerini kapsayan bu düzenleyici unsurlar, anarşik bir yapıda olan uluslararası sistemde düzenin sağlanması için kullanılan araçlardır. İşbirliği temelli rejimler, üç farklı yaklaşımı içermektedir. Liberal rejim yaklaşımı, karşılıklı bağımlılığın olduğu bir dünyada ortak çıkarların varlığı ile rejimlerin kurulabileceğini öne sürmektedir. Güç temelli bir yaklaşım olarak realist kuram ise koordinasyon sorununun olduğu alanlarda rejimlerin oluşmasını desteklemektedir. Bilişsel konstrüktivist yaklaşım ise rejimlerin oluşmasını bilgi toplulukları ile açıklamaktadır. Bu çalışmanın amacı, uluslararası iletişim düzeninin temel bileşenleri olan telekomünikasyon, internet, posta ve fikri mülkiyet alanlarının her birinin kendi içinde belirli ilkelere, kurallara ve kuruluşlara sahip olmasından yola çıkılarak uluslararası iletişim düzeninde rejimlerin rol oynadığının ve kurumsallaşmayı desteklediğinin tartışılmasıdır. Uluslararası iletişim rejimleri; telekomünikasyon rejimi, internet rejimi, posta rejimi ve fikri mülkiyet rejimi şeklinde sınıflandırılarak analiz edilmiş ve içerdikleri düzenleyici unsurlar uluslararası rejim teorisinin realist, liberal ve bilişsel yaklaşımlarına göre tartışılmıştır. Bulgular ışığında, uluslararası iletişim düzeninde reforma yönelik çabalar, söz konusu rejimler için değerlendirilmiş ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Rejim Kuramı, Uluslararası İletişim, Uluslararası İletişim Düzeni, Telekomünikasyon, İnternet, Posta, Fikri Mülkiyet

PDF

___

Aksoy, S.Z. (2015) (a). Uluslararası rejim kuramları. T. Arı ve E. Toprak (Ed.), Uluslararası İlişkiler Kuramları II içinde (s. 25-46). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Aksoy, S. Z. (2015) (b). Rejim teorileri. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 57-77. doi:10.33458/uidergisi.463028
Alleyne, M. D. (1995). International power and ınternational communication. London: Macmillan Press.
Arı, T. (2018). International regime theories. T. Arı ve E. Toprak (Ed.), Theories of International Relations I içinde (s. 117-141). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Axelrod, R. ve Keohane, R. O. (1985). Achieving cooperation under anarchy: strategies and institutions. World Politics, 38(1), 226-254. doi: 10.2307/2010357
Blanton, S. ve Kegley, C. (2015). Dünya siyaseti: yönelim ve dönüşüm. Sakarya: Sakarya Kültür Yayınları.
Bozdağlıoğlu, Y. ve Özen, Ç. (2004). Liberalizmden neoliberalizme güç olgusu ve sistematik bağımlılık. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(4), 59-79. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/uidergisi/issue/39246/462181
Burchill S., Devetak R., Donnelly, J., Linklater A., Nardin, T., Paterson, M., True, J. (2013). Uluslararası ilişkiler teorileri. İstanbul: Küre Yayınları.
Castells, M. (2007). Communication, power and counter-power in the network society. International Journal of Communication, 1, 238-266. Erişim adresi: https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/46
Cowhey, P. F. (1990). The ınternational telecommunications regime: the political roots of regimes for high technology. International Organization, 44(2), 169-199. doi: 10.1017/S0020818300035244
Evans, G. ve Newnham, J. (2007). Uluslararası ilişkiler sözlüğü. İstanbul: Bilimevi Basın Yayın.
Fikri Mülkiyet Hakları. (2019). Erişim adresi: https://www.ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/sikca-sorulansorular/ ticari/fikri-mulkiyet-haklari
Finance. (2020). Erişim adresi: https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Finance
Franda, M. (2001). The emergence of an ınternational regime. London: Lynne Rienner Publishing.
Frederick, H. H. (1993). Global communication and ınternational relations. Belmont, California: Wadsworth Publishing Company.
Geray, H. (2003). İletişim ve teknoloji. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Global postal union reaches deal to prevent 'nightmare' of US exit. (2019). Erişim adresi: https://www.theguardian.com/world/2019/sep/25/un-universal-postal-union-mail-deal-trump
Grieco, J. M. (1988). Anarchy and the limits of cooperation: a realist critique of the newest liberal ınstitutionalism. International Organization, 42(3), 485-507. Erişim adresi: https://edc.gov.bz/wpcontent/ uploads/2016/10/Anarchy_and_the_limits_of_cooperation.pdf
Haas, E. B. (1982). Words can hurt you; or, who said what to whom about regimes. International Regimes, 36(2), 207-243. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706521
Haas, P. M. (1992). Introduction: epistemic communities and ınternational policy coordination. International Organization, 46(1), 1-35. doi: 10.1017/S0020818300001442
Haggard, S. ve Simmons, B. A. (1987). Theories of international regimes. International Organization, 3(41), 491-517. doi: 10.1017/S0020818300027569
Haksever, G. (2018). İnternet ve çok-paydaşlı yönetişimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bilişim ve Teknoloji Hukuku Programı.
Hasenclever, A., Mayer, P., & Rittberger, V. (2004). Theories of international regimes (6. b.). New York: Cambridge University Press.
History. (2020). Erişim adresi: https://www.itu.int/en/history/Pages/ITUsHistory.aspx
İnanç, Z. S. (2017). Soğuk savaş sonrasında karadeniz bölgesi: uluslararası rejim teorisi ışığında işbirliği sürecinin yeniden düşünülmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kauppi, M. V. ve Viotti, P. R. (2016). Uluslararası ilişkiler teorisi. Ankara: Nobel Yayınları.
Keohane, R. O. (1982). The demand for international regimes. International Organization, 36(2), 325-355. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706525
Keohane, R. O. ve Nye, J. S. (2012). Power and interdependence (4.b.). Boston: Longman.
Krasner, S. D. (1982). Structural causes and regime consequences: Regimes as intervening variables. International Organization, 36(2), 185-205. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706520
Krasner, S. D. (1991). Global communications and national power: Life on the pareto frontier. World Politics, 43(3), 336-366. doi: 10.2307/2010398
Little, R. (2001). International Regimes. J. Baylis, & S. Smith (Ed), The globalization of world politics: an ıntroductional relations içinde (s.299-316). New York: Oxford University Press.
McPhail, T. L. (2014). Global communication: theories, stakeholders and trends (4.b.). UK: Wiley.
Meyer, E. T. (2006). Communication regimes: A conceptual framework for examining IT and social change in organizations. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 42(1). doi: 10.1002/meet.14504201100
Mowlana, H. (2016). The role of media in contemporary ınternational relations: culture and politics at the crossroads. Journal of Multicultural Discourses, 11(1), 84-96. doi: 10.1080/17447143.2015.1032296
Negotiating group on basic telecommunications. (1996). Erişim Adresi: https://www.wto.org/english/tratop_e/serv_e/telecom_e/tel23_e.htm
Nye, J.S. (2017). Yumuşak güç. (Çev: R. İnan Aydın). Ankara: BB101 Yayınları.
Nye, J. S. ve Welch, D. A. (2011). Küresel çatışmayı ve işbirliğini anlamak (2.b.). (Çev: R. Akman). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Outer Space Treaty. (1996). Erişim adresi: https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/introouterspacetreaty.html
Pexit? US prepares to pull out of Universal Postal Union. (2019). Erişim adresi: https://www.dw.com/en/pexitus- prepares-to-pull-out-of-universal-postalunion/a-50569818
Ruggie, J. G. (1975). International responses to technology: concepts and trends. International Organization, 29(3), 557-583. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706342?seq=1&cid=pdfreference# references_tab_contents
Sancak, K. (2016). Uluslararası ilişkilerde güç kavramı ve yumuşak güç. Ankara: Nobel Yayınları.
Singh, J. P. (2010). International communication regimes. Oxford Research Encyclopedia, International Studies. doi:10.1093/acrefore/9780190846626.013.227
Stein, A. A. (1982). Coordination and collaboration: regimes in an anarchic world. International Organization, 36(2), 299-324. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706524
Sterling, F. J. (2016). Neoliberalizm. T. Dunne, M. Kurki ve S. Smith (Ed.), Uluslararası İlişkiler Teorileri: Disiplin ve Çeşitlilik içinde (Çev: Ö. Kelekçi) (s. 111-129). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
Strange, S. (1982). Cave! hic dragones: a critique of regime analysis. International Organization, 36(2), 479- 496. doi: 10.1017/S0020818300019020
Şöhret, M. (2013). Uluslararası rejim teorisi. H. Çomaklı ve C. Sancaktar (Ed.), Uluslararası İlişkilerde Teorik Tartışmalar içinde (s. 89-111). İstanbul: Beta Basım Yayım.
Tunis Agenda for the Information Society. (2005). Erişim adresi https://www.itu.int/net/wsis/docs2/tunis/off/6rev1.html
Universal service funds and digital inclusion for all. (2013). Erişim adresi: https://www.itu.int/pub/D-PREFEF. SERV_FUND
Waltz, K. N. (2015). Uluslararası politika teorisi. Ankara: Phoenix Yayınevi.
Young, O. R. (1980). International regimes: problems of concept formation. World Politics, 32(3), 331-356. doi: 10.2307/2010108
Young, O. R. (2012). Regime theory thirty years on: taking stock, moving. Erişim adresi: https://www.eir. info/2012/09/18/regime-theory-thirty-years-on-taking-stock-moving-forward/
Yücekal, Y. (2003). Fikri mülkiyet haklarının uluslararası düzeyde korunması: dünya fikri mülkiyet örgütü (WIPO). Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 8, 37-48. Erişim adresi: http://www.mfa.gov.tr/fikrimulkiyet- haklarinin-uluslararasi-duzeyde-korunmasi---dunya-fikri-mulkiyet-orgutu-_wipo_.tr.mfa
Zorlu, Y. (2016). Uluslararası iletişim düzeni ve batı egemenliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 846-857. Erişim adresi: https://avesis.erciyes.edu.tr/yayin/7abd378e-2d9a-41f0-8f40- d5b0eaee4a28/uluslararasi-iletisim-duzeni-ve-bati-egemenligi