Gizem YILDIZ, Atilla CAVKAYTAR, Meral MELEKOĞLU

Geçmişten Günümüze Özel Gereksinimli Olma ve Zihin Yetersizliği: Dünya’da ve Türkiye’de Kavramların Evrimi

Bireysel farklılıklar incelenmeye başladığından beri özel gereksinimi olan bireyleri tanımlamada, yaşanı- lan dönemin sosyokültürel, ekonomik, siyasi özellikleri ve dünyada yaşanan teknolojik ve bilimsel gelişmelere paralel olarak çeşitli kavramları gündeme getirilmiş- tir. Bu bireyler ilk olarak alanyazında "anormal çocuk" olarak adlandırılmışlardır. Günümüzde ise, "özel gereksinimi olan birey" terimi bu bireyleri tanımlamada kullanılmaktadır. Dünya tarihinde önemli bir role sahip olan sosyal olaylar zihin yetersizliği olan bireylere ilişkin bakış açısının ve bu bireyleri tanımlamada kullanılan terimlerin de- ğişmesinde etkin rol oynamıştır. Zihin yetersizliği olan bireyleri tanımlamak üzere Amerika'da 1876 yılında "zeka eksikliği" terimine vurgu yaparak Amerikan Zeka Eksikliği Birliği (American Association Mental Deficiency) (AAMD) adıyla bir birlik kurulmuştur. Günümüzde, Amerikan Zihinsel ve Gelişimsel Yetersizlikler Birliği (American Association Intellectual Developmental Disabilities) (AAIDD) (2012) ve Amerikan Psikiyatri İstatiksel Tanılama Birliği (The American Psychiatric Association's Diagnostic and Statistical Manual (DSM-V) (2013) "zihinsel gelişim bozukluğu (intellectual developmental disabilty)" terimini kullanmayı tercih etmektedir. Bu çalışmanın amacı, uzun bir geçmişe sahip, özel gereksinimi olan ve zihin yetersizliği olan bireylerle ilgili var olan bilgileri analiz etmek, sosyal olayların ve politikaların bu bireylerin tanımlanmasını nasıl etkilediğini incelemek ve tarihten günümüze dünya ve Türkiye'de alanyazında yer alan kavram çeşitliliğine açıklama getirmek ve güncel olan terimlere vurgu yapmaktır.

Special Needs and Intellectual and Developmental Disability from Pass to Present: The Evolution of Terminologies in the World and Turkey

Since the individual differences were examined toidentify individuals with special needs, various termshave been raised in parallel with sosiocultural, economicand political characters of present era and technologicand scientific developments in the world. Theseindividuals were named as “abnormal child” in the firstliterature. Nowadays, the term has been replaced with“individual with special needs” .Social events, which had important roles on the historyof the world, cause the change in the perspectives aboutthe individuals with intellectual and developmental disabilityas well as the terms to define those individuals.In that sense, with an emphasis on the term “mentaldeficiency”, a committee was established in the name ofAmerican Association of Mental Deficiency (AAMD)in America in 1876. However, in the present days, theAAIDD (2012) and The American Psychiatric AssociationDiagnostic and Statistical Manual (DSM-V)(2013) prefer to use the term “intellectual developmentaldisability”.The purpose of this study is to analyze the knowledgeabout individual with special needs and individualswho have differences in intellectual functioning, whichhas been emerged in the literature so far, also to explainhow social events and the policies influence definingof those individuals in Turkey and to clarify the diversityof terms in the world from past to the present in theliterature and to emphasize the current terms.

PDF

___

AAIDD. (2010). FAQ on the AAIDD definition on intellectual disability. 12 10, 2012 tarihinde AAIDD Web Sitesi: http://www.aaidd.org/intellectualdisabilitybook/content_7473cfm?navID=366 adresinden alındı
Akçamete, G. (2009). Özel gereksinimli olan öğrenciler. G. Akçamete içinde, Genel Eğitim Kurumlarında Özel Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim (s. 31-74). Ankara: Kök Yayıncılık.
Beirne Smith, M., Ittenbach, R. F., & Patton, J. R. (1998). Mental Retardation (5. Baskı b.). Prentice Hall.
Beirne Smith, M., Patton, J. R., & Kim, S. H. (2006). Mental Retardation: An introduction to intellectual disabilities (7. Baskı b.). New Jersey, NJ: Prentice Hall.
Binnet, A., & Simon, T. (1907). Anormal Çocuklar. (S. E. Siyavuşgil, Çev.) İstanbul Devlet Basım Evi.
Blackbourn, J. M., Patton, J. R., & Trainor, A. (2004). Exceptional individuals in focus (7. Baskı b.). Colunbus, Ohio: Pearson Meririll Prentice Hall.
Boykin, L. L. (1957). Who is the exceptional child? The Elementary School Journal, 58(1), 42-47.
Cavkaytar, A. (2012). Özel Eğitim. İ. Diken içinde, Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim (s. 3-27). Pegem Akademi.
Cavkaytar, A., & Diken, İ. (2012). Özel Eğitim ve Özel Eğitim Gerektirenler. Ankara: Vize Yayıncılık.
Çağlar, D. (1979). Geri Zekalı Çocuklar ve Eğitimi (2. Baskı b.). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No: 82.
Çağlar, D. (1985). Özel Eğitimde Eğitilebilir Geri Zekalı Çocukların Teşhis Sorunları: Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Darwin, C. (2009). Türlerin kökeni (7. Baskı b.). (S. Belli, Çev.) Onur Yayınları.
Enç, M., Özsoy, Y., & Çağlar, D. (1975). Özel eğitime giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No:49.
Engelli Kişilerin Haklarına Dair Uluslararası Sözleşme. (2007). Kasım 5, 2012 tarihinde www.ihd.org.tr: http://www.ihd.org.tr/index.php?option=com_ content&view=article&id=719:engellkerhaklarina-da-uluslararasi-slee-ve-secmeliprotokol&catid=37:san-haklarylgeleri&Itemid=96 adresinden alındı
Erez, S. (1978). Bölüm 5: Akıl Sağlığı ve Hastalıkları. S. Erez, Ş. Sevili, K. Alemdaroğlu, S. Akra, O. Saydam, U. Derman, . . . M. Tuzlalı içinde, Resimli Sağlık Bilinci Ansiklopedisi (Cilt 1, s. 124-127). İstanbul: Dölen Neşriyat A.Ş.
Eripek, S. (1984). Engelli (ayrıcalı) çocukların eğitimi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 59-82.
Eripek, S. (1990). Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar ve Özel Eğitim. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 185-200.
Eripek, S. (1992). Engelliler ve Eğitimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1-2), 79-94.
Eripek, S. (1996). Zihin Engelli Çocukların Tanımı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 81-87.
Eripek, S. (2005). Zeka Geriliği. Ankara: Kök Yayıncılık.
Friend, M. (2006). Special education: Contemporary perspectives for school professionals. Boston, MA: Pearson Education.
Hallahan, D. P., & Kaufmann, J. M. (2000). Exceptional learners introduction to special education (8. Baskı b.). Allyn & Bacon, Needham, MA., ss. 7.
Heward, W. L. (2006). Exceptional Children: An introduction to Special Education . New Jersey, NJ: Pearson Education Ss. 10.
IDEA. (2004). Individuals with Disabilities Education Act Part B, Data Collection History. Kasım 12, 2012 tarihinde IDEA Web Sitesi: http://www.ideadata. org/docs/bdatahistory.pdf adresinden alındı
MEB. (1979). İlkokul Programı. Ankara: MEB Yayınları. MEB. (1983). Milli Eğitim Temel Kanunu. Ekim 22, 2012 tarihinde www.kanunum.com: http://www. kanunum.com/search.php?action=search&query= milli+e%C4%9Fitim+temel+konunu&type=1&alt catid=0&mm=100%#446174 adresinden alındı
MEB. (2007). Nisan 13, 2013 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Eğitim veÖğretim Sistemini Güçlendirme Projesi: http://megep.meb.gov.tr/ mte_program_modul/modul_pdf/141EO0016.pdf adresinden alındı
OZİDA. (1997). 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. Ekim 30, 2012 tarihinde www.ozida.gov. tr: http://www.ozida.gov.tr/kurumsal/mevzuat/04-01-008.htm adresinden alındı
ÖEH. (2012). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Mayıs 21, 2014 tarihinde T.C. Milli Eğitim Bakanlığı
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü: http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111226_ozel_egitim_hizmetleri_ yonetmeligi_son.pdf adresinden alındı
Özsoy, Y., Özyürek, M., & Eripek, S. (1988). Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Çağ Matbaası, Karatepe Yayınları.
Özyürek, M. (2000). Bireysel Farklılığa Psikoloji Yaklaşımlarıyla Bakış. Karatepe Yayınları. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kanunu Madde 4. (1983). Kasım 10, 2012 tarihinde http://www. mevzuat.adalet.gov.tr/html/614.html adresinden alındı
Stiker, H. J. (1999). A History of Disability. Michigan: The University of Michigan Press. Sucuoğlu, B. (2009). Zihin Engelliler ve Eğitimleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
T.C. 1961 Anayasası III. Bölüm Sosyal ve İktisadi Haklar ve Ödevler f Bendi Madde 50. (1961). Kasım 7, 2012 tarihinde www.tbmm.gov.tr: http://www. tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm adresinden alındı
T.C. 1982 Anayasası Eğitim Hakkı ve Ödevi Madde 42. (1982). Kasım 7, 2012 tarihinde www.tbmm.gov.tr: http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011. pdf adresinden alındı
U.S. Department of, E. (2012). The Office of Special Education an Rehabititative Services Celebrates 35 Years of the Individuals with Disabilities Education Act (IDEA). Ekim 22, 2012 tarihinde www2. ed.gov: http://www2.ed.gov/abaout/offices/list/ osers/idea35/index/html adresinden alındı
Viviana, M. (2008). A Policy Analysis of the Individuals with Disabilities and Educaiton Improvement Act of 2004. California State University, Long Beach.
WHO. (2013, Nisan). World Health Organization. Ekim 21, 2012 tarihinde www.who.int: http://www. who.int/classifications/icf/en/ adresinden alındı