Dünden bugüne milliyetçilik: Küresel Dünyada yükselen sesler

Milliyetçiliğin, etkin bir ideoloji olarak tarih sahnesinde belirişi, Batılı toplumların ulus-devlet olma süreci ile eşzamanlıdır. İki yüzyıldır toplumlararası ilişkilerde ve uluslararası sistemde varlığını hissettiren milliyetçilik, ulus-devletin kültürel ve politik bütünlüğü için önemli bir aidiyet kimliği olarak biçimlenmiş; farklı formlarıyla (nasyonal sosyalizm, faşizm, mikro milliyetçilikler, vs.) sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasal yapıların dönüşümünde oldukça etkin bir rol üstlenmiştir. Birçok düşünür, gerek endüstrileşme, gerek küreselleşmenin tektipleştirici etkisi ve gerekse ulus-devletleri aşındırıcı uluslararası oluşumların gelişimi nedeniyle, 21. yüzyılda bir ideoloji olarak milliyetçiliğin yıldızının giderek söneceği konusunda fikir birliğine varmıştır. Ancak kendini çağlara uyarlayabilme becerisi ile milliyetçilik, “postmodern” çağda da varlığını sürdürebilmiştir. Kapitalizmin geçirdiği yapısal dönüşüm süreçlerinde, milliyetçilik birbirinden farklı ve hatta birbirine karşıt ideolojilere eklemlenerek şekillenmiş, dönüşmüş ancak yine de var olmaya devam etmiştir. Çalışmada, kaçınılmaz olarak solup gideceği düşünülen milliyetçiliğin, küreselleşme süreci ve kapitalizmin politik-ekonomik dönüşümü ile birlikte yeniden yükselişi tartışılmaktadır.

Nationalism through the ages: Rising voices in the Global world

The emergence of nationalism in the scene of history as an ascendant ideology is synchronical with the western societies’ process of becoming nation-states. As an active agent of the relationships among societies and international system since two centuries, na tionalism took shape as an important identity of belonging for the cultural and political integrity of the nation-state, and took on a quite active role about the transformation of socio-economic, cultural and political structures with its different forms (such as national socialism, fascism, micro nationalism, etc.). Many of the thinkers had a consensus about the issue that nationalism as an ideology will fade away due to both industrialization, the homogenizing effect of globalization and the improvement of the international formings that are eroding the nation-states. But with the ability of adaptation to different eras, nationalism could survive in the “postmodern” era. During the structural transformation processes of capitalism, nationalism took shape and transformed by articulating to different and even opponent ideologies, but it still continued to exist. The revival of the nationalist ideology with the process of globalization and the politic-economic transformation of capitalism -although it was thought that it would inevitably wither away- is the main argument of the study.

PDF

___

Altuntaş, N. (2004/05). “Yıldızı Sönmeyen Bir İdeoloji: Milliyetçilik”. Doğu-Batı 30: 173-190.
Anderson, B. (2009). Hayali Cemaatler – Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul: MetisYayınları.
Appaduari, A. (1990). “Disjuncture and Difference in the Global Cultural Economy”. Global Culture. (Ed.) Mike Featherstone. London: Sage Publications, 295-310.
Balibar, E. (2000). “Irkçılık ve Milliyetçilik”. Irk Ulus Sınıf – Belirsiz Kimlikler. E. Balibar – I. Wallerstein. içinde. İstanbul: Metis Yayınları, 50-87.
Balibar, E. ve Wallerstein, I. (2000). Irk Ulus Sınıf – Belirsiz Kimlikler. İstanbul: Metis Yayınları.
Belek, İ. (1999). “Postkapitalist” Paradigmalar. İstanbul: Sorun Yayınları.
Belek, İ. (2004). Esnek Üretim Derin Sömürü. İstanbul: NK Yayınları.
Berger, P. L. (2003). “Küreselleşmenin Kültürel Dinamikleri”. Bir Küre Bin Bir Küreselleşme. (Der.) Peter L. Berger ve Samuel P. Huntington. içinde. İstanbul: Kitap Yayınevi, 9-26.
Boztemur, R. (2006). “Tarihsel Açıdan Millet ve Milliyetçilik: Ulus-Devletin Kapitalist Üretim Tarzıyla Birlikte Gelişimi”, Doğu-Batı 38: 161-179.
Dieckhoff, A. ve Jaffrelot, C. (2010). “Giriş”. Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek – Kuramlar ve Uygulamalar. (Haz.) Alain Dieckhoff ve Christophe Jaffrelot. içinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 9-19.
Dieckhoff, A. ve Jaffrelot, C. (2010b). “Küreselleşen ve Bölgeselleşen Dünyada milliyetçiliğin Direnişi”. Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek – Kuramlar ve Uygulamalar. (Haz.) Alain Dieckhoff ve Christophe Jaffrelot. içinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 335-356.
Donnan, H. ve Wilson, T. M. (2002). Sınırlar – Kimlik, Ulus ve Devletin Uçları. Ankara: Ütopya Yayınları.
Erdoğan, İ. (1995). Dünyanın Çarpık Düzeni – Uluslararası İletişim. İstanbul: Kaynak Yayınları.
EU-MIDIS (2009). “European Union Minorities and Discrimination Survey”. European Union Agency for Fundamental Rights.
EurActiv. (23.12.2009). “Fransa’da ‘ulusal kimlik’ tartışması başlatan Sarkozy’e aydınlardan ırkçılık tepkisi”.
EurActiv (02.09.2009). “Avrupa’nın orta yerinde dil yasağı Slovakya- Macaristan arasında krize neden oldu”.
Eurobarometer (2000). “Attitudes Towards Minority Groups in the European Union”. European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia.
Frank, A. G. (2003). Dünya Sistemi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Geertz, C. (1994). “Primordial and Civic Ties”. Nationalism. (Ed.) A. Smith - J. Hutchinson, Oxford: Oxford University Press, 29-34.
Gellner, E. (2007). Milliyetçiliğe Bakmak. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gönlübol, M. (2000). Uluslararası Politika (İlkeler, Kavramlar, Kurumlar). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Gülalp, H. (2007). “Giriş: Milliyete Karşı Vatandaşlık”. Vatandaşlık ve Etnik Çatışma – Ulus Devletin Sorgulanması. (Haz.) Haldun Gülalp. içinde. İstanbul: Metis Yayınları, 11-34.
Hall, J. A. (2008). “Milletleri Türdeşleştirmenin Koşulları”. 21. Yüzyılda Milliyetçilik. (Der.) Umut Özkırımlı. içinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 15-34.
Hall, S. (1993). “Melez Şahsiyetlerimiz”. Birikim. 1993 / 45-46. İstanbul: Birikim Yayınları, 54-57.
Hall, S. (1998). “Yerel ve Küresel: Küreselleşme ve Etniklik”, Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi. (Der.) A. King. içinde. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 39-63.
Harvey, D. (2003). Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis Yayınları.
Hassner, P. (2010). “Uluslararası İlişkilerde Milliyetçilik ve Şiddet”. Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek – Kuramlar ve Uygulamalar. (Haz.) Alain Dieckhoff ve Christophe Jaffrelot. içinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 261-288.
Hirst, P. ve Thompson, G. (2003). Küreselleşme Sorgulanıyor. Ankara: Dost Yayınevi.
Hobsbawm, E. (2006). Milletler ve Milliyetçilik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Horkheimer, M. (2005). Akıl Tutulması. İstanbul: Metis Yayınları.
Hutchinson, J. (2008). “Milliyetçilik, Globalizm ve Medeniyetler Çatışması”. 21. Yüzyılda Milliyetçilik. (Der.) Umut Özkırımlı. içinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 77-100.
Jameson, F. (1990). “Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı”. Postmodernizm - Jameson, Lyotard, Habermas. (Haz.) Necmi Zekâ. içinde. İstanbul: Kıyı Yayınları, 59-116.
Kalaycı, H. (2006/07). “Batılı Demokrasilerde Ayrılıkçı Milliyetçilik: Quebec Milliyetçiliği”, Doğu-Batı 39: 9-30.
Karakaş, M. (2006). “Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği”, Doğu-Batı 38: 57-76.
Kazgan, G. (2005). Küreselleşme ve Ulus-Devlet – Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kedourie, E. (1994). Nationalism. Oxford: Blackwell Publishers.
Keyman, F. (2000). Küreselleşme, Devlet, Kimlik/Farklılık: Uluslararası İlişkiler Kuramını Yeniden Düşünmek. İstanbul: Alfa Yayınları.
Keyman, F. (2002). “Kapitalizm-Oryantalizm Ekseninde Küreselleşmeyi Anlamak: 11 Eylül, Modernite, Kalkınma ve Öteki Sorunsalı”. Doğu-Batı 18: 27-53.
Koray, M. (2004). “Küreselleşme Süreci ve Ulus-Devlet, Ekonomi, Siyaset Tartışmaları”. http://www. stratejik.yildiz.edu.tr/makale1.htm. (Erişim Tarihi: 11/11/2004).
Kurubaş, E. (2008). “Etnik Sorunlar: Ulus-Devlet ve Etnik Gruplar Arasındaki İlişki”. Doğu-Batı 44: 11-41.
Latouche, S. (1993). Dünyanın Batılılaşması. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Lenin, V. İ. (2006). “Sosyalist Devrim ve Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı”. Marksizm ve Ulusal Sorun. V.İ. Lenin - J.V. Stalin. içinde. İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 127-143.
Nairn, T. (1981). The Break-up of Britain. London: Verso.
Nairn, T. (1997). Faces of Nationalism: Janus Revisited. London: Verso.
Noi, A. Ü. (2007). Avrupa’da Yükselen Milliyetçilik. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Oran, B. (1992). “Milliyetçilik Nedir, Ne Değildir, Nasıl İncelenir?”. Birikim 45/46.
Özbudun, E. ve Keyman, F. (2003). “Türkiye’de Kültürel Küreselleşme”. Bir Küre Bin Bir Küreselleşme – Çağdaş Dünyada Kültürel Çeşitlilik. (Der.) P. Berger ve S. P. Huntington. içinde. İstanbul: Kitap Yayınevi, 303-326.
Özer, A. (2007). “11 Eylül, Bölünen Dünya, Huntington ve Çatışma”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 4 (2): 1-23.
Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Özyurt, C. (2005). Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma. İstanbul: Açılım Kitap.
Paz, O. (2000). “Şiir ve Modernite”. Modernite Versus Postmodernite. (Der.) Mehmet Küçük. içinde. Ankara: Vadi Yayınları, 184-203.
Radikal. (27.10.2009). “Fransa 2.5 ay milli kimliğini tartışacak”.
Radikal. (05.01.2010). “Müslüman yolcuya ayrımcılık”.
Radikal. (05.03.2010). “Slovakya’da milliyetçi reform”.
Sabbagh, D. (2010). “Milliyetçilik ve Çokkültürlülük”. Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek – Kuramlar ve Uygulamalar. (Haz.) Alain Dieckhoff ve Christophe Jaffrelot. içinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 131-147.
Sarıbay, A. Y. (1992). Siyasal Sosyoloji. Ankara: Gündoğan Yayınları.
Schnapper, D. (1995). Yurttaşlar Cemaati: Modern Ulus Fikrine Dair. İstanbul: Kesit Yayıncılık.
Smith, A. D. (2002). Küreselleşme Çağında Milliyetçilik. İstanbul: Everest Yayınları.
Smith, A. D. (2004). Milli Kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları.
Somel, C. (2002). “Az Gelişmişlik Perspektifinden Küreselleşme”. Doğu-Batı 18: 199-208
Sönmez-Selçuk, S. (2011). Küresel Dönüşümün Kimlik Boyutu: “Öteki”nin İnşası. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Şaylan, G. (1995). Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Tözüm, H. (2002). “Küreselleşme: Gerçek Mi, Seçenek Mi?”. Doğu-Batı 18: 147-167.
Uzun, T. (2003). “Ulus, Milliyetçilik ve Kimlik Üzerine Bir Değerlendirme”. Doğu-Batı 23: 131-154.
Wallerstein, I. (2002). Tarihsel Kapitalizm. İstanbul: Metis Yayınları.
Wallerstein, I. (2004). Modern Dünya-Sistemi (Cilt I). İstanbul: Bakış Yayınları.
Yıldırım, E. (2006). “Küreselleşen Dünyada Milliyetçilik”. Doğu-Batı 38: 181-199.