Günümüzde nüfus ve kente göç giderek artmaktadır.  Artan nüfus ve kırsaldan kente olan göç nedeniyle kentlerde yeni yerleşim alanları ihtiyacı da giderek artmaktadır. Kentler yerleşim alanı ihtiyacını genellikle kente komşu ancak henüz kentleşmemiş nispeten kırsal alanlardan karşılarken, bu alanlarla ilgili birtakım yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemelerden biri olan mücavir alan 1957 yılından beri mevzuatımızda yer almakta olup belediyeler tarfından yerleşim alanı ihtiyacı ve komşu alanların kontrolü amacıyla yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada Samsun Büyükşehir Belediyesinin mücavir alan uygulamalarının tarımsal üretime ve tarım alanlarına olan etkilerinin belirlenebilmesi amacıyla mücavir alan içerisindye yer alan köylerde anket çalışması yapılarak olumlu ve olumsuz etkiler gözlemlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; mücavir alanda yer alan köylerde mücavir alana girmeden öncesine göre nüfus  %21,01 oranında azalırken hane sayısı  %19,03 oranında artmış, tarım alanı %0,66 oranında azalırken yerleşim alanları %4,90 oranında artmıştır. Hayvancılık işletme sayısı %15,46 oranında azalmış, tarım arazisi fiyatlarında %212,37 oranında artış görülmüştür. Tütün, tahıl, yem bitkileri,  sebze-meyve yetiştiriciliğinde büyük oranda azalış görülürken sadece fındık yetiştiriciliğinde artış görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre Samsun’da mücavir alan uygulamasının mevcut şekliyle kırsal alanda tarım arazilerine ve tarımsal üretime olumlu katkı sağlayamadığı görülmüştür. 6360 Sayılı yasayla Samsun ve diğer büyükşehirlerde Büyükşehir Belediyesi hizmet ve sorumluluk sınırlarının tüm il sınırları kabul edilmesiyle mücavir alan uygulaması fiilen son bulmuştur. Toprak Koruma Kanunu ve İmar Kanunu’nda mücavir alanla ilgili düzenlemeler yapılarak tarım arazilerinin korunması sağlanmalıdır. Ayrıca büyükşehir statüsündeki iller için imar ve büyükşehir belediyesi faaliyetleriyle ilgili konularda tarım alanların ve tarımsal üretimin konunması yönünde yasal düzenlemelerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

ABSTRACT Nowadays, population and urban migration is gradually increasing. As a result of the increasing population and urbanisation, the need for new settlement areas is also gradually increasing. Some legal regulations are made for places that have not yet become towns to meet this settlement needs from the relatively  neighboring rural areas. One of these regulations is sharing a commom border (adjecent areas). It has been in our legislation since 1957, and has been used extensively by municipalities with the purposes of need for settlement and the control of neighboring areas. In this study, questionnaires were administered in villages within the adjacent areas, in order to find out the effects of adjacent area practices of Samsun Metropolitan Municipality on agricultural productions and agricultural lands, and positive or negative influences were also observed. According to the results of the study, it was found that when compared with the pre-adjacent area period, the population in the villages within adjacent area decreased 21.01 %, the number of residences increased 19.03 %, agricultural lands decreased 0.66 % and settlement areas increased 4.90 %. In addition, the number of husbandry business decreased 15.46 %, while 212.37% increase was found in the prices of agricultural lands. While a large decrease was found in tobacco, grain, forage plant, fruit and vegetable production, increase was found only in hazelnut production. According to the results obtained, it was found that adjacent area practice in Samsun with its existing form could not make a positive contribution to agricultural lands and agricultural production. With the Law number 6360, adjacent area practice ended with metropolitan municipality services and responsibilites in Samsun and other metropolital municipalities becoming extended to the borders of the whole province. Regulations about adjacent areas should be made in Soil Protection Act and Building Law and agricultural lands should be taken under protection. In addition, legal regulations should be developed to protect agricultural lands and agricultural production in relation to town planning and municipality activities for metropolitan provinces.