Farklı ışık ve sıcaklık şartlarının sera biber yetiştiriciliğinde büyüme parametreleri üzerine kantitatif etkilerinin modellenmesi
Öz Bu çalışma, farklı dönemlerde serada yetiştirilen biber bitkisinin (Capsicum annuum L.) vejetatif büyüme özellikleri üzerine farklı ışık ve sıcaklık şartlarının kantitatif etkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, cam ve plastik serada, dört farklı dikim döneminde (Mayıs, Ağustos, Ekim ve Mart) gölgeli ve gölgesiz şartlarda gerçekleştirilmiştir. Gölgeleme materyali olarak %50 ışık geçirgenliği olan plastik ağ örtüden yararlanılmıştır. Çalışmada, Çetinel 150 biber çeşidi kullanılmıştır. Işık ve sıcaklığın, biber bitkisinde vegetatif büyüme parametreleri olan bitki boyu, bitki gövde çapı, yaprak sayısı, toplam bitki vejetatif kuru ağırlığı, yaprak alanı, oransal yaprak ağırlığı, oransal gövde ağırlığı, oransal kök ağırlığı, oransal yaprak alanı, net asimilasyon oranı ve nispi büyüme hızı üzerine olan etkileri ayrıntılı olarak incelenmiştir. İncelenen tüm özelliklerden elde edilen verilerin çoklu regresyon analizleri sonucunda matematiksel modeller elde edilmiş ve oluşturulan modeller 3 boyutlu grafiklere dönüştürülmüştür. Çalışmada, 14-28 °C sıcaklık ve 70-1500 µmol m-2 s-1 ışık şiddeti sınırlarında incelenen büyüme parametrelerindeki önemli değişimler, grafiklerden faydalanılarak açıklanmıştır. Çoklu regresyon analizi sonucunda gerçek ve tahmin edilen büyüme parametreleri arasında istatistiksel olarak önemli düzeyde bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Büyüme parametreleri için üretilen denklemlerin regresyon katsayıları (R2), 0.72 (oransal gövde ağırlığı) ile 0.94 (yaprak sayısı) arasında değişim göstermiştir. Biber bitkisinde, bitki boyu ve yaprak alanı artan sıcaklık ve azalan ışıkla beraber eğrisel olarak artmıştır. Artan sıcaklık ve artan ışık şartlarında, bitki gövde çapı eğrisel olarak artış göstermiştir. Nispi büyüme hızı (NBH) için optimum sıcaklığın ışık şiddetine bağlı olarak 24-27 °C arasında olduğu saptanmıştır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar ile özellikle kontrollü seralarda biber üretim planlamasının oluşturulması yönünde ilk adım atılmıştır.
___
- Acock, B., Charles Edwards, D.A., Fitter, D.J., Hand,
D.W., Ludwig, L.J., Wilson Warren, J., Withers,
A.C., 1978. The contribution of leaves from different
levels within a tomato crop to canopy net
photosynthesis: An experimental examination of two
canopy models. Journal of Experimental Botany,
29(4): 815-827.
- Ağaoğlu, S.Y., Ayfer, M., Fidan, F., Köksal, İ., Çelik,
M., Abak, K., Çelik, H., Kaynak, L., Gülşen, Y.,
1995. Bahçe bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Yayınları No: 1009, Ankara.
- Aybak, H.Ç., 2002. Biber yetiştiriciliği. Hasad
Yayıncılık.İstanbul
- Balkaya, A., 2004. Modelling the effect of temperature
on the germination speed in some legume crops.
Journal of Agronomy, 3(3): 179-183.
- Balkaya, A., Kandemir, D., Sarıbaş, H., 2015. Türkiye
sebze fidesi üretimindeki son gelişmeler. Türkiye
Tohumcular Birliği Dergisi, 4(13): 4-8.
- Bruggink, G.T., Heuvelink, E., 1987. Influence of light
on the growth of young tomato, cucumber and sweet
pepper plants in the greenhouse: Effects on relative
growth rate, net assimilation rate and leaf area ratio.
Scientia Horticulturae, 31(3-4): 161-174.
- Bruggink, G.T., 1992. A comparative analysis of the
influence of light on growth of young tomato and
carnation plants. Scientia Horticulturae, 51: 71-81.
- Caliskan, Ö., Odabas M.S., Cirak, C., 2009. The
modeling of the relation among the temperature and
light intensity of growth in Ocimum basilicum L..
Journal of Medicinal Plants Research, 3(11): 965-
977.
- Cemek, B., 2002. Farklı Sera örtü malzemelerinin bitki
büyüme, gelişme, verim ve sera içi çevre koşullarına
etkisi. Doktora Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Samsun.
- Cockshull, K.E., Graves, C.J., Carol, R.J., 1992. The
influence of shading on yield of glasshouse tomatoes.
Journal of Horticultural Science, 67(1): 11-24.
- Demirsoy, H., Demirsoy, L., Uzun, S., Ersoy, B., 2004.
Non-destructive leaf area estimation in peach.
European Journal of Horticultural Science, 69(4):
144-146.
- Demirsoy, M., Balkaya, A., Uzun, S., 2016. Farklı ışık
kaynağı ve renk uygulamalarının patlıcan (Solanum
melongena L.) fidelerinin büyüme parametreleri
üzerine etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 3(2):
238-247.
- Diaz Perez, J.C., 2013. Bell pepper (Capsicum annum L.)
crop as affected by shade level: micro environment,
plant growth, leaf gas exchange, and leaf mineral
nutrient concentration. HortScience, 48(2): 175-182.
- Eriş, A., 1990. Bahçe bitkileri fizyolojisi. Uludağ
Üniversitesi Ders Notları, No: 11, Bursa.
- Fierro, A., Tremblay, N., Gosselin, A., 1994. Supplemental carbon dioxide and light improved
tomato and pepper seedling growth and yield.
HortScience, 29(3): 152-154.
- Fitter, A.H., Hay, R.K.M., 2001. Environmental
Physiology of Plants. Academic Press, London.
- Grimstadt, S.O., Frimanslund, E., 1993. The effect of
different day and night regimes on greenhouse
cucumber young plant production, flower bud
formation and early yield. Scientia Horticulturae,
53(3): 191-204.
- Grimstadt, S.O., 1995. Low temperature pulse affects
growth and development of young cucumber and
tomato plants. J. Hort. Sci., 70: 75-80.
- Günay, A., 1982. Genel sebze yetiştiriciliği Cilt I. Ankara
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü,
Ankara.
- Heuvelink, E., 1989. Influence of sub-optimal
temperature on tomato growth and yield: A review.
Journal of Horticultural Science and Biotechnology,
80(6): 652-659.
- Hunt, R., Warron, L., Hand, D.W., Sweeney, D.G., 1984.
Integrated analysis of growth and light interception in
winter lettuce. I. analytical methods and
environmental influences. Annals of Botany, 39: 745-
755.
- Kandemir, D., Kurtar, E.S., Demirsoy, M., 2016. Türkiye
örtüaltı domates yetiştiriciliğindeki gelişmeler.
Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 5(17): 22-27.
- Köse B., 2014. Effect of light intensity and temperature
on growth and quality parameters of grafted vines.
Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca,
42(2): 507-515.
- Kurtar, E.S., Odabaş, M.S., 2010. Modelling the yield of
cucumber (Cucumis sativus L.) using light intensity,
temperature and SPAD value. Advances in Food
Sciences 32(3): 170-174.
- Kürklü, A. 1994. Energy management in greenhouses
using phase change materials. PhD Thesis. The
University of Reading, London.
- Leskovar, D.I., Daniel, J.C., 1994. Transplant production
systems influence growth and yield of fresh-market
tomatoes. Journal of the American Society for
Horticultural Science, 119(4): 662-668.
- McCall, D., 1992. Effect of supplementary light on
tomato transplant growth and the after effects on
yield. Scientia Hort., 51(1-2): 65-70.
- Monteith, J.L., 1996. The quest for balance in crop
modelling. Agronomy Journal, 88(5): 695-697.
- Odabaş, M., Gülümser, A., Uzun, S., 2007. The
quantitative effects of temperature and light on
growth, development and yield of faba bean (Vicia
faba L.): I. growth. International Journal of
Agricultural Research, 2(9): 765-775.
- Öner, F., Sezer, İ., 2007. Işık ve sıcaklığın mısırda (Zea
mays L.) büyüme parametreleri üzerine kantitatif
etkileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 55-
64.
- Özbakır, M., Balkaya, A., Uzun, S., 2012. Samsun
ekolojik koşullarında sonbahar dönemi alabaş
(Brassica
oleracea
var.
gongylodes
L.)
yetiştiriciliğinde değişik tohum ekim zamanlarının
büyüme üzerine kantitatif etkileri. Anadolu Tarım
Bilim. Dergisi, 27(2): 55-63.
- Özkaplan, M., 2018. Serada topraksiz domates
yetiştiriciliğinde büyüme, gelişme ve verim üzerine
işik ve sicakliğin kantitatif etkilerinin modellenmesi.
Doktora Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Samsun.
- Özkaraman F., 2004. Sera koşullarında sıcaklık, ışık ve
farklı budamaların kavunda (Cucumis melo L.)
büyüme, gelişme ve verime kantitatif etkileri.
Doktora Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Samsun.
- Öztürk, A., Demirsoy, L., 2014. Değişik gölgeleme
uygulamalarının ‘Sweet Charlie’ çilek çeşidinde
büyüme etkisinin kantitatif analizlerle incelenmesi.
Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 29(2): 87-99.
- Öztürk A., Demirsoy L., Demirsoy, H., 2014. Çilekte net
asimilasyon oranı ve nispi büyüme hızı üzerine
değişik gölgeleme uygulamalarının etkisi. Anadolu
Tarım Bilimleri Dergisi, 29(3): 167–173.
- Picken, A.J.F., Stewart K., 1986. Germination and
vegetative development. In: Atherton, J.G., Rudich, J.
(Eds), The Tomato Crop. Chapman and Hall, London,
- Sarıbaş, H.Ş., 2013. Organik domates ve patlıcan fidesi
üretiminde fide kalitesi ile çevre şartları arasındaki
ilişkilerin belirlenmesi ve üretimin planlanması. Yüksek Lisans Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Samsun.
- TÜİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu, www.tüik.gov.tr
(Erişim tarihi: 10 Eylül 2018).
- Tüzel, Y., Gül, A., Daşgan, H.Y., Öztekin, G.B.,
Engindemiz, S., Boyacı, H.F., 2015. Örtüaltı
yetiştiriciliğinde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye
Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, Bildiriler
Kitabı-I, 12-16 Ocak, Ankara.
- Uzun, S., 1996. The quantitative effects of temperature
and light environment on the growth, development
and yield of tomato and aubergine. PhD Thesis. The
University of Reading, London,
- Uzun, S., Demir, Y., 1996. Sıcaklık ve ışığın bitki
büyüme, gelişme ve verimine etkisi. (II. Gelişme).
OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(3): 201-212.
- Uzun, S., 1997. Sıcaklık ve ışığın bitki büyüme, gelişme
ve verimine etkisi (I. Büyüme). OMÜ Ziraat Fakültesi
Dergisi, 12(1): 147-156.
- Uzun, S., Demir, Y., Özkaraman, F., 1998. Bitkilerde
ışık kesimi ve kuru madde üretimi. OMÜ Ziraat
Fakültesi Dergisi, 13(2): 133-154.
- Uzun, S., Çelik, H., 1999. Leaf area prediction models
(Uzcelik-I) for different horticultural plants. Turkish
Journal of Agriculture and Forestry, 23: 645-650.
- Uzun, S., 2000. Sıcaklık ve ışığın bitki büyüme, gelişme
ve verimine etkisi (III. Verim). OMÜ Ziraat Fakültesi
Dergisi, 15(1): 105-108.
- Uzun, S., 2001. Serada domates ve patlıcan
yetiştiriciliğinde bazı büyüme ve verim parametreleri
ile sıcaklık ve ışık arasındaki ilişkiler. 6. Ulusal
Seracılık Sempozyumu, 5-7 Eylül, Muğla.
- Uzun, S., Marangoz, D., Özkaraman, F., 2001. Modelling
the time elapsing from seed sowing to emergence in
some vegetable crops. Pakistan Journal of Biological
Sciences, 4(4): 442-445.
- Vardar, Y., 1975. Bitki fizyolojisine giriş. Ticaret
Gazetesi Matbaası, İzmir.
- Yıldız, D., 2013. Gölgelemenin sırık domates
yetiştiriciliğinde verim, kalite ve bazı agronomik
özellikler üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi.
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Tokat.