Nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin tane verimi ve bazı özellikleri arasındaki ilişkiler ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi

Bu çalışma son yıllarda tescili yapılmış nohut çeşitlerinin verim ve bazı özelliklerini, bunlar arasındaki ilişkileri ve özelliklerin kalıtım derecelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma 1997 ve 1998 yıllarında, 3 tekrarlamak tesadüf blokları deneme deseninde, 5 ayrı çevrede (Ladik, Gerze, Taşova, Gökhöyük ve Bulduklu) yürütülmüştür. Denemede 7 tescilli nohut çeşidi (Akçin-91, Aziziye-94, İzmir-92, Aydın-92, Menemen-92, Canıtez-87 ve Damla-89) kullanılmıştır. İki yıl ve beş çevre üzerinden birleştirilerek yapılan varyans analizi sonucu bitki boyu, bitkide bakla ve bitkide tane sayısı, 1000 tane ağırlığı ve tane verimi kriterlerinin çeşit, çevre ve çeşit x çevre x yıl interaksiyonunun çok önemli olduğu belirlenmiştir. Çeşitlerde verim, 62.15-120.84 kg/da arasında değişmiştir. Aydın-92 ve Damla-89 en yüksek verim veren çeşitler olmuştur. Çevreler içerisinde, dekara 143.96 kg tane verimi ile Amasya Gökhöyük ilk sırada yer almıştır. Verim ile bitki boyu, bitkide bakla ve bitkide tane sayısı arasında olumlu ve çok önemli ilişki bulunduğu, kalıtım değerlerinin ise 1000 tane ağırlığında %79, bitkide bakla sayısında % 63, bitkide tane sayısında % 62, bitki boyunda % 58, ve tane veriminde ise % 49 olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

1000 tane ağırlığı, Cicer arietinum, nohut, korelasyon, ürün verimi, kalıtsallık, bitki boyu, baklalar, tohum ağırlığı, tohum, verim ögeleri

The determination of heritabilities and correlations between seed yield and some characters of chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars

This study was carried out to determine heritability and correlation between seed yield and some ccharacters of newly registered chickpea cultivars. The trials were arranged in randomised blocks desings with three replications for two years (1997 and 1998). Seven registered varieties of chickpea (Alccin-91, Aziziye-94, tzmir-92, Aydm-92, Menemen-92, Camtez-87 ve Damla-89) were grown at 5 locations (Ladik, Gerze, Taşova, Gökhöyük and Bulduklu). The analysis of variance combined over two years and five environments indicated that variety, environment and genotype x environment x year interactions were highly significant on plant length, number of pod per plant, number of seed per plant, 1000 seed weight and seed yield. The seed yield of varieties varied between 62.15 and 120.84 kg/da. The highest seed yield was obtained from Aydm-92 and Damla-89. The highest yield (143.96 kg/da) was obtained from Gökhöyük location. Positively and significant correlations were determined between seed yield and the number of seeds per plant, the number of seed per plant. It was established that heritabilities of 1000 seed weight, number of pod per plant, number of seed per plant, plant length and seed yield were 79 %, 63 %, 62 %, 58 % and 49%, respectively.

Keywords:

1000 seed weight, Cicer arietinum, chickpeas, correlation, crop yield, heritability, plant height, pods, seed weight, seeds, yield components,

___

Ağsakallı, A., Olgun, M. 1999. Erzurum şartlarında nohut ıslahı için seleksiyon kriterlerinin tespiti. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım. Adana. Cilt III. (Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller): 324-329.
Ağsakallı, A., Yıldız, S., Kılıç, E., Babagil, G.E. 2001. nohut ıslah çalışmalarında çeşit adayı hatlarının verim ve verim unsurlarının belirlemesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, Cilt I, (Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller): 345-351.
Altınbaş. M., Sepetoğlu, H., Karasu, A. 1999. Nohutta verim öğelerinin çevre koşullarında verime etkileri üzerinde bir çalışma, Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım. Adana. Cilt III, (Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller): 348-353.
Anonymous.,2002. http://apps.fao.org
Azkan, N., Kaçar, O., Doğangüzel, E., Sincik, M., Çöplü, N. 1999. Bursa ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının nohut hat ve çeşitlerinde verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım. Adana. Cilt III. (Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller): 318-323.
Bozoğlu, H., Gülümser, A., 1999. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin korelasyonları ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım. Adana. Cilt III, (Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller): 360-365.
Bhardwaj, R.P., Sing. I.B. 1972. Corellation studies in gram (Cicer arîetinum L.).Indian Agriculturist 16 (2): 205-207.
Comstock, R.E., Moll, R.H. 1963. Genotype-environment interactions, in: statistical genetics and plant breeding. NAS-NSR. Pub. 982: 164-196.
Güler, M., Adak, M.S., Ulukan, H. 2001. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietimim L.) European Journal of Agronomy Volume 14. (Issue 2 . March 2001); 161-166
Özdemir. S. 2002. Yemeklik Baklagiller. Hasad Yayıncılık ve Reklamcılık Ltd. ŞtL İst.
Sabancı. Q.C., Yıldırım, M.B. 1992. Adi fiğde (Vicia sativa L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip x çevre interaksiyonu ve kalıtım derecesi tahminleri. Doğa-Tr.J.of Agricultural Forestry, 16: 797-802.
Sharma, B. D., Sood, B.C, Malhotra V.V. 1990. Studied on variability, heritability and genetic advance in chickpea. Indian Journal Pulses Research, 3 (1): 1-6.