Ruhsal eğitimin şizofreni hastalarının ailelerinin aile işlevleri, hastaların sosyal destek düzeyleri ve tedaviye uyum üzerine etkisi

Amaç: Bu araştırma şizofreni hastalarının ailelerine verilen ruhsal eğitim programının ve izleme çalışmasının şizofrenide aile işlevselliği, hastaların aileden algıladıkları sosyal destek düzeyleri ve tedavi işbirliği üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel model olarak yürütülen araştırmanın örneklemi, Erzincan Devlet Hastanesi ve Erzurum Numune Hastanesi'nde DSM-IV ölçütlerine göre şizofreni tanısı konmuş, ayaktan izleme ve tedavisi yapılan 32 deney, 34 kontrol olmak üzere 66 hasta ve bakıcıdan oluşmuştur. Deney grubundaki bakıcılara haftada bir 90-100 dakika süren, 14 oturumdan oluşan ruhsal eğitim verilmiş ve hastalar altı ay izlenmiştir. Kontrol grubu ise, rutin poliklinik randevularına gelmiştir. Bakıcılara Aile Değerlendirme Ölçeği, hastalara Aileden Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Tedaviyi Değerlendirme Çizelgesi uygulanmıştır. Ruhsal eğitim, Sosyal Beceri Eğitimi programının Belirtilerle Baş Etme ve İlaç Tedavisi Yaklaşımı modüllerinin uygulanmasını içermektedir. Verilerin analizinde yüzdelik, ki-kare, bağımlı ve bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır. Bulgular: Ruhsal eğitim ve izleme çalışması sonrasında deney ve kontrol grubu bakıcıların aile işlevleri ve hastaların aileden algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu (p

Effect of psychoeducation on family functioning of family members of patients with schizophrenia, on social support levels of patients, and treatment compliance

Objective: This research was carried out to evaluate the effect of psychoeducation program given to family members of patients with diagnosis of schizophrenia and monitoring on family functioning, the levels of family social support perceived by patients, and treatment collaboration. Methods: The sampling of the study, which was conducted as a pretest-posttest semi-experimental design with a control group, consisted of 66 patients and caregivers (32 experimental and 34 controls) who were diagnosed with schizophrenia according to DSM-IV criteria and received outpatient treatment and follow-up at Erzincan State Hospital and Erzurum Numune Hospital. The caregivers in the experimental group were given psychoeducation once a week for a total 14 sessions that lasted 90-100 minutes each and the patients were monitored for 6 months. The control group was subjected to routine outpatient monitoring. The caregivers were administered the Family Evaluation Scale, and the patients were given the Family-Oriented Perceived Social Support Scale and the Treatment Evaluation Chart. Psychoeducation involves the administration of Coping with Symptoms and Medication Treatment modules of the Social Skills program. The data were analyzed using percentage, chi-square, and t-test for dependent and independent groups. Results: Following psychoeducation and monitoring, a statistically significant difference was found between the experimental group and control group in terms of family functioning of caregivers and the levels of family social support perceived by patients (p<0.001), and it was determined that medication noncompliance rate for the experimental group reduced from 40.6% to 21.9%. Conclusion: It is concluded that a 14-week psychoeducation program and a 6-month monitoring has a highly significant impact on family members of schizophrenia patients to develop healthy family functioning, on the levels of family social support perceived by patients, and the patients treatment compliance.

PDF

___

1. Yıldız M. Şizofreninin nedenleri üzerine ruhsal ve toplumsal yaklaşımlar. ME Ceylan, M Çetin (Eds.), Araştırma ve Klinik Uygulamada Biyolojik Psikiyatri. Şizofreni-I, üçüncü baskı, İstanbul, Yerküre, 2005, s.613-618.
2. Solomon P, Draine J. Subjective burden among family members of mentally ill adults. Am J Orthopsychiatry 1995; 65: 419-427.
3. Yıldız M. Şizofrenide psikososyal tedaviler. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005; 1:67-73.
4. Doğan O. Şizofrenik bozukluklarda psikososyal yaklaşımlar. Anadolu Psikiyatri Derg 2002; 3:240-248.
5. Lehman AF, Steinwachs DM. Patterns of usual care for schizophrenia: initial results from the schizophrenia patient Outcomes research team (PORT) client survey. Schizophrenia Bulletin 1998; 24:11-20.
6. Anders RL, Kawano M, Chizuru M, Kokusho H, Tokunaga I. Assessment of inpatient treatment of patients with schizophrenia in Japan: Implications for practice. Arch Psychiatr Nurs 2001; 15:265-271.
7. Doğan O, Doğan S, Tel H, Çoker F, Polatöz Ö, Başeğmez FD. Şizofrenide psikososyal yaklaşımlar: Aileler. Anadolu Psikiyatri Derg 2002; 3:133-139.
8. Cheng LY, Chan S. Psychoeducation program for chinese family carers of members with schizophrenia. West J Nurs Res 2005; 27:583-599.
9. Chien W-T, Phil. M, Hons BN, Chan SWC. One year follow up of a multiple-family group intervention for chinese families of patients with schizophrenia. Psychiatr Serv 2004; 55:1276-1284.
10. Michael G, Donell MC, Robert MS. Burden in schizophrenia caregivers: Impact of family psychoeducation and awareness of patient suicidality. Family Process 2003; 42:91-103.
11. Ran SM, Xiang ZM, Chan WLC, Leff J, Simpson P, Huang M-S, et al. Effectiveness of psychoeducational intervention for rural Chinese families experiencing schizophrenia. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2004; 38:69-75.
12. Yıldız M. Sosyal ve bağımsız yaşamak için şizofrenide beceri geliştirme eğitimi: ilaç tedavisi ve belirtilerle baş etmeyi öğrenmek. Bahar sempozyumları 4, Sempozyum Kitabı, 2000, s.38-40.
13. Noble C. Are nurses good patient educators? J Adv Nurs 1991; 16:1185-1189.
14. Mahone HI. Medication decision-making by persons with mental illness. Arch Psychiatr Nurs 2004;18:126-134.
15. Magliano L, Fiorillo A, Fadden G, Gair F, Economou M, Kallert T. Effectiveness of a psychoeducational intervention for families of patients with schizophrenia: preliminary results of a study funded by the European Commission. World Psychiatry 2005; 4:45-49.
16. Sethabouppha H, Kane C. Caring for the seriously mentally ill in Thailand Buddhist family caregiving. Arch Psychiatr Nurs 2005; 19:44-57.
17. Higgins L, Ghatak-Dey P, Davey G. Mental health nurses’ experiences of schizophrenia rehabilitatioan in China and India: A preliminary study. Int J Ment Health Nurs 2007; 16:22-27.
18. Chien WT, Norman I. Educational needs of families caring for chinese patients with schizophrenia. J Adv Nurs 2003; 44:490-498.
19. Bulut I. Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı. Ankara, Özgüzeliş Matbaası, 1990. 20. Sorias O. Sosyal desteğin değerlendirilmesi: Toplumdan seçilmiş bir örneklemde sosyal ağın yapısal özellikleri ile algılanan destek. Seminer Psikoloji Derg 1989; 6:23-33. 21. Bulut I. Ruh Hastalığının Aile İşlevlerine Etkisi. Başba- kanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları, Ankara, Kılıçaslan Matbaası, 1993.
22. Sadock BJ, Sadock VA. Klinik Psikiyatri El Kitabı. A Bozkurt (Çev.), dördüncü baskı, Ankara, Güneş Tıp Kitabevleri, 2009.
23. Saunders JC. Family functioning in families providing care for a family member with Schizophrenia. Issues Ment Health Nurs 1999; 20:95-113.
24. Kotama A, Akiyama T, Miyake Y, Kurita H. Familiy functioning perceived by patients and their family members in three Diagnostic and Statistical Manual-IV diagnostic groups. Psychiatry Clin Neurosci 2004; 58:495-500.
25. Trangkasombat U. Family functioning in the families of psychiatric patients: a comparison with nonclinical families. J Med Assoc Thai 2006; 89:1946-1953.
26. Friedmann MS, Mcdermut WH, Solomon DA, Ryan CE, Keitner GI, Miller IW. Family functioning and mental illness: a comparison of psychiatric and nonclinical families. Fam Process 2004; 36:357-367.
27. Danacı AE, Karaca N, Deveci A. Şizofreni hastalarında aile işlevselliği ile sosyal işlevsellik arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Türkiye’de Psikiyatri 2005; 7:104-108.
28. Ünal S, Kaya B, Çekem B, Özışık IH, Çakıl G, Kaya M. Şizofreni, iki uçlu duygudurum bozukluğu ve epilepsi hastalarında aile işlevlerinin karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Derg 2004; 15:291-299.
29. Nasr T, Kausar R. Psychoeducation and the family burden in schizophrenia: a randomized controlled trial. Ann Gen Psychiatry 2009; 8:17.
30. Arslantaş H, Sevinçok L, Uygur B, Balcı V, Adana F. Şizofreni hastalarının bakım vericilerine yapılan psikoeğitimin hastalardaki klinik gidişe ve bakım vericilerin duygu dışavurumu düzeylerine olan etkisi. ADÜ Tıp Fakültesi Derg 2009; 10:3-10.
31. Giron M, Fernandez-Yanez A, Mana-Alvarenga S, Molina-Habas A, Nolasco A, Gomez-Beneyto M. Efficacy and effectiveness of individual family intervention on social and clinical functioning and family burden in severe schizophrenia: a 2-year randomized controlled study. Psychol Med 2010; 40:73-84.
32. Tel H, Terakye G. Şizofrenik hasta ailelerine yönelik bir psikoeğitimsel yaklaşım uygulaması denemesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2000; 1:133-142.
33. Alpi A, Cocchi A, Meneghelli A, Pafumi N, Patelli G. Working with families in the early stages of psychosis: a structured intervention for caregivers. G Ital Med Lav Ergon 2008; 30(Suppl.B):62-70.
34. Rummel-Kluge C, Kissling W. Psychoeducation for patients with schizophrenia and their families. Expert Rev Neurother 2008; 8:1067-1077.
35. McDonell MG, Short RA, Hazel NA. Multiple-family group treatment of outpatients with schizophrenia: im- pact on service utilization. Fam Process 2006; 45:359- 373.
36. Chien WT, Wong KF. A family psychoeducation group program for chinese people with schizophrenia in Hong Kong. Psychiatr Serv 2007; 58:1003-1006.
37. Mcfarlane WR, Dixon L, Lukens E, Lucksted A. Family psychoeducation and schizophrenia: A review of the literature. J Marital Fam Ther 2003; 29:223-245.
38. Dogan S, Dogan O, Tel H, Coker F, Polatoz O, Dogan FB. Psychosocial approaches in outpatients with schizophrenia. Psychiatr Rehabil J 2004; 27:279-282.
39. Chien WT, Chan S, Morrissey J, Thompson D. Effectiveness of a mutual support group for families of patients with schizophrenia. J Adv Nurs 2005; 51:595-608.
40. Doğan O. Şizofreni hastalarının evde bakımı. Anadolu Psikiyatri Derg 2001; 2:41-46.
41. Gelling L. The role of the hope for relatives of critically ill patients: a review of the literature. Nurs Stand 1999; 14:33-38.
42. Jablensky A. Epidemiology of schizophrenia. The global burden of disease and disability. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2000; 250:274-285.
43. Browne G, Courtney M. Schizophrenia housing and supportive relationships. Int J Ment Health Nurs 2007; 16:73-80.
44. Rüesch P, Graf J, Meyer PC, Rossler W, Hell D. Occupation, social support and quality of life in persons with schizophrenic or affective disorders. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2004; 39:686-694.
45. Kaiser SL, Snyder JA, Corcoran R, Drake RJ. The relationships among insight, social support, and depression in psychosis. J Nerv Ment Dis 2006; 194:905-908.
46. Yıldız M. Şizofreni. Hastalığı Anlamak ve Onunla Yaşamayı Öğrenmek. İkinci baskı, İstanbul, Okuyanus, 2005.
47. Wilk J, Marcus SC, West J, Countis L, Hall R, Regier B, et al. Substance abuse and management of medication nonadherence in schizophrenia. J Nerv Ment Dis 2006; 194:454-457.
48. Kozuki Y, Poupore E, Schepp K. Visual feedback therapy to enhance medication adherence in psychosis. Arch Psychiatr Nurs 2005; 19:70-80.
49. Freudenreich O, Cather C, Evins AE, Henderson DC, Goff DC. Attitudes of schizophrenia outpatients toward psychiatric medications: relationship to clinical variables and insight. J Clin Psychiatry 2004; 65:1372-1376.
50. Ramirez Garcia JI, Chang CL, Young JS, Lopez SR, Jenkins JH. Family support predicts psychiatric medication usage among Mexican American individuals with schizohrenia. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2006; 41:624-631.
51. Magliano L, Fiorillo A, Malangone C, DeRosa C, Favata G, Sasso A et al. Family psychoeducational interventions for schizophrenia in routine settings: impact on patients’ clinical status and social functioning and on relatives’ burden and resources. Epidemiol Psichiatr Soc 2006; 15:219-227.
52. Dyck DG, Hendryx MS, Short RA, Voss WD, McFarlane WR. Service use among patients with schizophrenia in psychoeducational multiple-family group treatment. Psychiatr Serv 2002; 53:749-754.
53. Yıldız M, Yazıcı A, Ünal S, Aker T, Özgen G, Ekmekçi H ve ark. Şizofreninin ruhsal-toplumsal tedavisinde sosyal beceri eğitimi: Belirtilerle başetme ve ilaç tedavisi yaklaşımının Türkiye'de çok merkezli bir uygulaması. Türk Psikiyatri Derg 2002; 13:41-47.
54. Duman ZÇ, Aştı N, Üçok A, Kuşçu MK. Şizofreni hastalarına ve ailelerine ‘bağımsız ve sosyal yaşam becerileri topluma yeniden katılım programı’ uygulaması, izlenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2007; 8:91-101.