Türkiye'de Çevre Hakkının Mülkiyet Hakkı ve Özel Teşebbüs Hürriyeti Üzerindeki Etkileri

İnsan hakları ve çevrenin korunması arasındaki ilişki üzerinde yürütülmekte olan tartışmalar, çevre hakkı ile diğer insan hakları arasında çatışma olabileceğini göstermektedir. Bu bağlamda; çevre hakkının uygulanması için mülkiyet hakkı, çalışma ve özel teşebbüs hürriyeti gibi insan hakları üzerinde bazı sınırlandırmalar söz konusu olabilir. Örneğin 1982 Anayasası’nda, herkesin mülkiyet hakkına sahip olduğu, bu hakkın, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabileceği, mülkiyet hakkının kullanılmasının toplum yararına aykırı olamayacağı, herkesin dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahip olduğu, özel teşebbüs kurmanın serbest olduğu belirtilmiştir. Bu çalışmada, bu iki hak ile çevre hakkı arasındaki karşılıklı etkileşim ve çevre hakkının mülkiyet hakkı ve özel teşebbüs hürriyetine etkileri üzerinde bir değerlendirme yapmaya çalıştık.

The Impacts of the Right to Environment on the Property Right and Freedom to Private Enterprise in Turkey

The ongoing theoretical debates on the relationship between human rights and environmental protection indicate that there may be some conflict between the right to the environment and other human rights. In this context, the due practice of the right to the environment may necessitate the imposition of some restrictions on certain human rights, such as right to property, the right to work and establish enterprise. For instance, the 1982 Turkish Constitution stipulates that everyone has the right to own property; this right may be limited by law in view of public interest and exercising the right to own property shall not be in contravention of public interest. Nevertheless, it is also stated that everyone has the freedom to work and conclude contracts in the field of his/her choice, the establishment of private enterprise is free. This study attempts to evaluate the interrelationship between these two rights and the effects of the right to the environment on the right to property and the right to work and the right to establish private enterprise.

___

Akıllıoğlu, Tekin (1987), Çevre Kanununun Uygulanması, Tartışma, TÇSV, Ankara.
Akın, İlhan F. (1974), Kamu Hukuku, İstanbul.
Akipek, Jale (1971), Eşya Hukuku, II. Kitap (Mülkiyet), Ankara.
Aldıkaçtı, Orhan (1970), Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul.
Çırakman, Birsen (1976), “Kamu Hizmeti”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 9, Sayı 4, Aralık, s. 75-94.
Çörtoğlu, Sahir (1983), Kentleşmenin Getirdiği Çevre Sorunları Sempozyumu (İdare Hukuku Açısından), (Tartışmalar Bölümü) Ankara.
Duran, Lütfı (1982), İdare Hukuku, İstanbul.
Ertan, Birol (1998), “Bergama-Ovacık Altın Madeni Konusundaki Danıştay Kararının Değerlendirilmesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 7, Sayı 3, Temmuz, s. 72-80.
Gemalmaz, M. Semih (1987), “Çevre Koruma Sorunu, Çevre Hakkı, Çevre Yasası ve Düşündürdükleri”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt 61, Sayı 1-3.
Gölcüklü, Feyyaz ve Gözübüyük, A.Şeref (1996), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Ankara
Göze, Ayferi (1976), Sosyal Devlet Sistemi, İstanbul.
Göze, Ayferi (1986), Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, İstanbul.
Güriz, Adnan (1968), “Modern Mülkiyet Kavramı ve Toprak Reformu”, Türkiye’de Toprak Reformu Semineri, (6-8 Haziran 1968), Ankara.
Gürpınar, Ergun (1992), “Ekolojik Dengelerde Kamu Yararı Unsuru”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, 3. Kitap, Ankara.
Gürsoy, K. Tahir -Eren, Fikret- Cansel, Erol (1978), Türk Eşya Hukuku, Ankara.
Hamamcı, Can (1983-84), “Çevre Hakkı Üzerine Düşünceler”, İnsan Haklan Yıllığı, TODAİE, Cilt 5-6, Ankara, s. 171-180.
Hamamcı, Can (1983), “Çevre ve Hukuk”, Fehmi Yavuz’a Armağan, AÜSBF Yay., Ankara.
Kaboğlu, İbrahim Ö. (1988-89), “Çevre Hakkı Üzerine (Bir Danıştay Kararının Düşündürdükleri), İnsan Hakları Yıllığı, TODAİE, Cilt 10-11, s. 107-137.
Kaboğlu, İbrahim Ö. (1994), Özgürlükler Hukuku İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı Üzerine Bir Deneme, İstanbul.
Kıvılcım, Ertan (1998), “Danıştay Kararları- Özetler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, Mart, s. 195.
Oğuzman, Kemal - Seliçi, Özer (1978), Eşya Hukuku, İstanbul.
Örücü, Esin (1976), Taşınmaz Mülkiyetine Bir Kamu Hukuku Yaklaşımı, Mülkiyet Hakkının Sınırlanması, İstanbul.
Özay, İl Han (1994), Günışığında Yönetim, İstanbul.
Özdek, Yasemin (1993), İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı, TODAİE, Yayın no: 249, Ankara.
Özer, Attila (1996), Gerekçeli ve 1961 Anayasası ile Mukayeseli 1982 Anayasası, Ankara.
Tan, Turgut (1976), Planlamanın Hukuki Düzeni, TODAİE, Yayın no: 154, Ankara.
Tanör, Bülent (1978), Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, İstanbul.
Turgut, Nükhet (1998), Çevre Hukuku, Ankara.
Zevkliler, Aydın (1977), “Mülkiyetin Yapısı ve Mülkiyetten Doğan Ödevler”, Bülent Nuri ESEN’e Armağan, Ankara.