Afetlere Müdahalede Uluslararası Örgütlerin Rolü: 1999-Marmara Depremi Örneği

Çalışmada, kamu yönetimi bakış açısından afetlere müdahale ve müdahalede uluslararası örgütlerin rolü, 1999-Marmara Depremi örneğinde incelenmektedir. İlk olarak Türkiye’de afet yönetim sisteminin yasal ve kurumsal boyutları özetle ortaya konulduktan sonra, geçmişteki uluslararası müdahale operasyonlarından edinilen tecrübeler, yasal düzenlemelerin uygulamaya nasıl yansıdığı, başarılı uygulama örnekleri veya güçlükler belirlenmeye çalışılmış, 1999-Marmara Depremi örneğinde sistemin işleyişi, aksayan yönleri, iyi işleyen tarafları, müdahale aşamasına katılan kuruluşlardan edinilen bilgiler etrafında tartışılmıştır. Çalışmanın iki temel ayağı vardır; 1999-Marmara Depreminin müdahale aşamasına katılan yerli ve yabancı kurumlarla yapılan çalıştay ve anket araştırması. Bu veriler kullanılarak çalışmada müdahale aşamasında görev alan bu kurumların karşılaştıkları sorunlar ve geliştirdikleri çözümler ve çözüm önerileri üzerinde durulmuştur.

The Role of International Organizations in Disaster Response: The 1999 Marmara Earthquake Case

This study discusses emergency management and the role of international organizations within the framework of the 1999 Marmara Earthquake from a critical point of view with respect to public administration. For this purpose, after Turkish national disaster management system is briefly analyzed with all its legal and institutional aspect, the past experiences of international response operation are discussed. The study also seeks to set forth how legal regulations were reflected on the practice by giving examples of successful implementations and/or challenges. Besides, the study argues the functioning of the system and dysfunctional aspects of the system in the light of information obtained from organizations which participated in disaster response during the 1999-Marmara Earthquake. The case study is composed of two fundamental parts; the workshop with domestic and foreign institutions, which actively participated in the disaster management during the 1999 Marmara Earthquake, and the survey. The study, on the basis of these data, focuses on the problems faced by these institutions during disaster response, how they managed to overcome these problems, and the difficulties they encountered with implementation.

___

Balamir, Murat (2007), “Afet Politikası, Risk ve Planlama”, TMMOB-Afet Sempozyumu, 5–7 Aralık 2007, Mattek Matbaası, Ankara, s. 31–43.
Berke, Phillip R, J. Kartez, D.Wenger (1993), “Recovery After Disaster: Achieving Sustainable Development, Mitigation And Equity”, Disasters, XVII (2), s. 93–109.
DPT (1999), Depremin Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Muhtemel Finansman İhtiyacı, Kısa-Orta ve Uzun Vadede Alınabilecek Tedbirler,www.ekutup.dpt.gov.tr/deprem-/deprem.doc.
Ergünay, Oktay (1999), “Afet Yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır?”, Türk Psikoloji Bülteni-Deprem Özel Sayısı, V, 14, http:www.psikolog.org.tr/bulten/14/14.Afet_htm.
Ergünay, Oktay (2006), “Afet Yönetiminde İşbirliği ve Koordinasyonun Önemi”, Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, TC İçişleri Bakanlığı- JICA, Ankara, İsmat Matbaacılık, s. 9–14.
Genç, F. Neval (2005), Türkiye’de Doğal Afet (Yıkım) Olayları Sonrasında Kent Yenileme Uygulamaları: 1999-Marmara Depremi Örneği (Gazi Üniversitesi SBE, Basılmamış Doktora Tezi, Danışman: Eyüp G. İsbir).
Genç, F. Neval (2008), Doğal Afet Risklerinin Azaltılmasında Sigortacılığın Rolü: Zorunlu Deprem Sigortası Örneği ve DASK”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45 (517), s. 45–60.
Geray, Cevat (1977a), ”Türkiye’de Yıkım (Afet) Olayları Karşısında Önlemler ve Örgütlenmeler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 10, Sayı 3, Eylül, s. 92–114.
Geray, Cevat (1977b), ”Yıkım (Afet) Olaylarında Kurtarma, İlk Yardım, Konutlandırma ve Yerleştirme Önlemleri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 10, Sayı 4, Aralık, s. 64–85.
Geray, Cevat (1999), “Son Depremin Düşündürdükleri”, Mülkiye, XXIII, 219, s. 152–162.
İsbir, Eyüp, G. - F. Neval Genç (2008), “Uluslararası Afet Müdahale Hukukuna Doğru, Türk Afet Yönetim Sistemi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 41, Sayı 1, Mart, s. 15-41.
Karacan, H. Kültigin (2001), Depremde Kriz Yönetimi ve Bir Model Teklifi, Gazi Üniversitesi SBE İşletme ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi (Tez Danışmanı Öznur Yüksel).
Katoch, Arjun (2006), “The Responders Cauldron: The Uniqueness of International Disaster Response”, Journal of International Affairs, Spring, 59 (2), s. 153-172.
Kasapçopur, Yalçın (2006), Türk Kamu Yönetiminde Kriz Yönetimi Uygulaması, Gazi Üniversitesi SBE Yönetim Bilimleri ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi (Tez Danışmanı Eyüp G. İsbir).
Kasapoğlu, Aytül - Mehmet Ecevit (2001), Doğu Marmara 1999 Depreminin Sosyolojik Araştırması: Hasarları Azaltma ve Toplumu Depreme Hazırlıklı Kılma. Ankara: Ümit Ofset.
Keleş, Ruşen (2007), “Afet Yönetimi Açısından Türkiye’de Merkezi ve Yerel Yönetim”, Afet Risk Yönetimi, (Der. N. Ekin, A. Güner, K. Demeter), İstanbul, Beta Basım, s. 15-25.
Kreimer, Alcira (1990), Lessons Learned From Emerging Leading. The World Bank Environmental Department Divisional Working Paper, No: 1990: 15.
La Plante, Josephine M. (1988), “Recovery Following Disasters: Policy Issues and Dimensions”, L. K. Comford (Ed.), Managing Disasters-Strategies and Policy Perspectives. USA: Duke University Press, s. 217–235.
Lisler, Susan (2001), “Scaling-up Emergencies: British NGOs after Hurricane Mitch”, Disaster, 25 (1), s. 36-47.
Olson, Richard Stuart (2000), “Toward a Politics of Disaster: Losses, Values, Agendas and Blame”, International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 18 (2), s. 265–287.
Pricovic, Serafim (2002), “Multi-Criteria Model For Post Earthquake Land Use Planning” Management of Environmental Quality, XIII (1), s. 9–20.
Quarantelli, Enrico. L (2003) “Urban Vulnerability to Disasters in Developing Countries: Managing Risks”, Building Safer Cities: The Future of Disaster Risks, (The World Bank Disaster Management Facility), USA, Clearance Center Inc. Danvers, s. 211–232, www.provertonconcortium.org/files/conferenge-pages/quarantelli.pdf, (9.7.2003).
Stephenson, Max. (2005), “Making Humanitarian Relief Networks More Effective Operational Coordination, Trust and Sese Making”, Disasters, 29 (4), s. 337- 350.
Şengezer, Betül,-H. Kansu (2001), Kapsamlı Afet Yönetimi, İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi.
T.C. Başbakanlık Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü (2003), Uluslararası Acil Durum Yönetimi Sempozyumu Sonuç Raporu-Kapsamlı Acil Durum Yönetiminin Temel İlkeler, Ankara.
T.C. Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi (2000), Depremler–17 Ağustos ve 12 Kasım Depremlerinden Sonra Bakanlık ve Kamu Kurumlarınca Yapılan Çalışmalar, Ankara.
TC İçişleri Bakanlığı (2002), İçişleri Bakanlığı -İTÜ Ulusal Acil Durum Yönetimi Geliştirme Modeli Araştırmas.
The World Bank Turkey Country Offıce (1999), Turkey Marmara Earthquake Assessment, www.worldbank.org.tr/ECA/Turkey.nsf/ECADocByUnid/-D93CC0219379023F85256BFB0006F44A4/$FILE/Marmara%20Earhquake%20Assessment.pdf, (17.3.2004).
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası (1999), “TMMOB Çevre Mühendisleri Odası 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminin Çevresel Etkileri Üzerine Ön Rapor”, Kent Kooperatifçiliği, 109, s. 20–26.
Walker, Peter (2005), “Creaking the Code: The Genesis, Use and Future of the Code of Conduct”, Disasters, 29 (4), s. 323-336.
Waugh William L., Gregory Streib (2006), “Collaboration and Leadership for Effective Emergency Management”, Public Administration Review, Dec. 2006, Special Issue.
Wu, Ying Jie, Michael K. Lindell (2004), “Housing Reconstruction after Two Major Earthquakes: The 1994 Northridge Earthquake in United States and the 1999 Chi-Chi Earthquake in Taiwan”, Disasters, XXVIII, 1, s. 63-81.
Yılmaz, Abdullah (2003), Türk Kamu Yönetiminin Sorun Alanlarından Biri Olarak Afet Yönetimi, Ankara: Pegem.