Şam Bölgesinde Rivâyet Edilen Hadislerin ‘Bölgesellik’ Açısından Tahlili

Hadislerde bölgesellik hususu daha ilk dönem âlimlerince ifade edilmiş bir olgudur. Mısırla ilgili daha önceki çalışmamızın devamı niteliğindeki bu çalışmamızda söz konusu durumu bu sefer Şam bölgesi özelinde ele almak istedik. Devletin merkezi olması dolayısıyla Mısır’a göre daha erken diyebileceğimiz bir tarihte Hicaz kaynaklı hadislerin burada da rivâyet edilmeye başlandığını söyleyebiliriz. Ancak Şam’da bilinen rivâyetlerin diğer bölgelerde kabul görmesi çok daha geç tarihlerde mümkün olmuştur. Ayrıca Mısır’da olduğu gibi burada bilinen hadislerin de diğer bölgelerde sadece az sayıda mütâbi veya şâhidlerine rastlayabilmekteyiz. İşte bu durumu Mekhûl ed-Dımaşkî’nin rivâyetlerinde daha yakından göstermeye çalıştık. Bu bağlamda onun irsallerinin sıhhati ve isnâd sisteminin güvenilirliği hususunda bazı tespitlerde bulunduk.

Anahtar Kelimeler:

Şam, Hadis Rivâyeti, Mekhûl ed-Dımaşkî, Bölgesellik, Mütâbi

Analysis of Hadiths in Terms of ‘’Regionalism’’ that are Narrated in Syria Region

Regionalism issue in hadiths is a fact which is started by first period intellectuals. We’ve wanted to deal with this subjected matter specific to Syria region by this time in our research that a follow up of our previous research about Egypt. We can say the hadiths originated from Hejaz were started to relate in here as well in a date which was earlier than Egypt because of its being of the centre of the state. But it was much late possible to be accepted that narrations in other regions which were already known in Syria. Moreover, just like in Egypt, we can only find limited mutâbi/shahid of hadiths in other regions that are known here also. So we’ve tried to show this issue more closely in narrations of Makhûl al-Dimashqî. In this concept we have reached some results on trustworthiness of the isnâd system.

Keywords:

Syria, Hadith Narration, Makhûl al-Dimashqî, Regionalism, Mutâbi,

PDF

___

Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî, el-Musannef, thk. Habiburrahman el-A’zamî, I-XI, Beyrut, 1983.
Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnaût ve diğerleri, I-XLV, Beyrut, 2001.
Ahmed b. Hanbel, el-İlel ve ma’rifetü’r-ricâl, thk. Vasiyyullah b. Muhammed Abbâs, I-III, Riyad, 2001.
Akgün, Hüseyin, “Bölgelerarası Rivâyet Farklılıkları Açısından Mısır’daki Hadis Kültürünün Tahlili (Yezîd b. Ebî Habîb’in (ö. 128) Rivâyetleri Özelinde), Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5, 2015, s. 7-29.
Akgün, “’Giyinik Çıplaklar’ Hadisinin Aslının Tespiti ve Ka’bü'l-Ahbâr Kaynaklı Rivâyetlerin Ref'i Meselesi”, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, c. 9, sayı: 17, 2016, s. 117-143.
Akgün, “Hadis Hırsızlığının Yöntemleri ve Boyutları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 16, sayı: 1, 2016, s. 267-280.
Akgün, Sahâbe Coğrafyası, Ankara, 2015.
Akgün, “’Umirtu en ukâtile’n-nâse’ Hadisinin Rivâyet Farklılıkları Hakkında Bir İnceleme”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 14, sayı: 2, 2014, s. 75-77.
Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul, 2013.
Azîmâbâdî, Ebû Abdurrahman Muhammed Eşref b. Emîr, Avnu’l-ma’bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd, I-XIV, Beyrut, 1994.
Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr, Müsnedü’l-Bezzâr (el-Bahrü’z-zehhâr), thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah ve diğerleri, I-XVIII, Medine, 2009.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, I-IX, Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
Buhârî, et-Târihu’l-kebîr, thk. Muhammed Abdülmuîd Hân, I-IX, Haydarabad, 1362.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kamil Karabelli, I-VII, Dımaşk, 2009.
Ebû Zur’a, Abdurrahman b. Amr, Târihu Ebî Zur’a ed-Dımaşkî, thk. Şükrullah Nimetullah el-Kûcânî, Dımaşk, ty.
Elbânî, Nâsıruddîn, Silsiletü’l-ehâdîsi’d-daîfe vel’mevdûa ve eseruha’s-seyyi fi’l-ümme, I-XIV, Riyad, 1992.
Fesevî, Ebû Yusuf Ya’kûb b. Süfyân, el-Ma’rife ve’t-Târîh, thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî, I-III, Beyrut, 1981.
Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdülkadir Atâ, I-IV, Beyrut, 1990.
Hâkim, Ma’rifetü ulûmi’l-hadîs, thk. Seyyid Muazzam Hüseyin, Beyrut 1977.
İbn Adiy, Ebû Ahmed el-Cürcânî, el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl, thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd ve diğerleri, I-IX, Beyrut, 1997.
İbn Asâkir, Ebû’l-Kâsım Ali b. Hasan, Târihu Medîneti Dımaşk, thk. Ömer b. Garâme el-Amravî, I-LXXX, Dımaşk, 1995.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî, Takrîbü’t-tehzîb, thk. Muhammed Avvâme, Haleb, 1986.
İbn Hacer, Tehzîbü’t-tehzîb, I-XIV, Beyrut, 1984.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî, el-Mecrûhîn mine'l-muhaddisîn ve’d-duafâ ve’l-metrûkîn, thk. Mahmud İbrahim Zâyed, I-III, Haleb, 1976.
İbn Mâce, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût ve diğerleri, I-V, Beyrut, 2009.
İbn Râhûyeh, Ebû Ya’kûb İshak, Müsned, thk. Abdülgafûr b. Abdülhakk el-Belûşî, I-V, Medine, 1991.
İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d, et-Tabakâtü’l-kübrâ, thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ, I-VIII, Beyrut, 1990.
İbn Vehb, Ebû Muhammed Abdullah b. Vehb el-Mısrî, el-Câmi fi’l-hadîs, thk. Mustafa Hasan Hüseyin Muhammed, Riyad, 1995.
İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec, Abdurrahman b. Ali, el-İlelü’l-mütenâhiye fî’l-ehâdîsi’l-vâhiye, thk. İrşâdü’l-hak el-Eserî, I-II, Faysalâbâd, 1981.
Kandemir, Yaşar, “Tirmizî”, DİA, c. 41, 2012, s. 202-204.
Mâlik b. Enes, el-Muvattâ, thk. M. Mustafa el-A’zamî, I-VIII, Abu Dabi, 2004.
Müslim, Ebû’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî, Sahîhu Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, I-V, Kahire, 1955-1956.
Nesâî, Ahmed b. Şuayb, Sünenü’n-Nesâî, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, I-IX, Haleb, 1986.
Özkan, Halit, Hicri İlk İki Asırda Farklı Şehirlerde Amel Telakkisi Oluşumunda Sünnet ve Hadisin Yeri, Marmara Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
Şâfiî, Muhammed b. İdrîs, el-Müsned, Beyrut, 1979.
Şâfiî, Sünenü’l-me’sûra, thk. Abdülmut’im Emîn el-Kal’acî, Beyrut, 1985
Şürrâb, Muhammed Muhammed Hasan, el-İmâmü’z-Zührî Âlimu’l-Hicâz ve’ş-Şâm, Beyrut, 1993.
Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, Müsnedü’ş-Şamiyyîn, thk. Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî, I-IV, Beyrut, 1984.
Tahâvî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed, Şerhu Meânî’l-âsâr, thk. Yusuf Abdurrahman Mar’aşlî, I-V, Beyrut, 1994.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, İlelu’t-Tirmizî’l-kebîr, thk. Subhî es-Sâmerrâî, Beyrut, 1989.
Tirmizî, Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, I-V, Kahire, 1975.
Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Mîzanu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, I-IV, Beyrut, 1963.
Zehebî, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, I-XVIII, Kâhire, 2006.