Amasya Genelge’sinin Erzurum ve Sivas Kongreleri Üzerindeki Etkisi

Türk Milli Mücadele harekâtının en önemli dönüm noktası, Amasya Genelge’sinin yayınlanmasıdır. Amasya’da Milli Mücadelenin komutanlarının imzası ve onayı ile ilan edilen genelgeyle; Türk milletine egemenliği ve bağımsızlığı yolunda çağırıda bulunulup, kendi kaderini kendisinin tayin etmesi istenmiş ve milli mücadelenin esasları yazılı bir metin haline getirilmiştir. Aynı zamanda milli mücadele için dağınık mahalli teşkilatların birleştirilmesi ve milli haklara sahip çıkacak kongrelerin toplanması istenmiştir. Türk istiklal mücadelesinin ilk temellerinin atıldığı Erzurum Kongresi ile milli güçleri birleştirmek ve milli harekâtı idare edebilecek bir teşkilatı kurmak amacıyla toplanacak olan milli kongrenin çağrıları da genelge ile yapılmıştır. Amasya Genelgesinde geçen ve daha sonra sık sık ifade edilen “Milletin egemenliğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” ilkesinin Erzurum Kongresi ile burada alınan aynı kararların pekiştirildiği Sivas Kongresi kararları üzerinde etkisi açıkça görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Mustafa Kemal Paşa, Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri, Milli Mücadele, Egemenlik

The Effect of Amasya Memorandum on Erzurum and Sivas Congresses

The turning point of the Turkish Independence struggle is the declaration of the Amasya Memorandum. With the approval and signature of the high ranked officers about the declaration of the memorandum in Amasya, the memorandum invited Turkish people to struggle for the sovereignty and independence and to decide their destiny. So the basis of the Turkish struggle became a written document. The local organizations came together and the congresses which advocated the national rights were held.The Erzurum congress that formed the basis of the Turkish Independence struggle and combined the national forces to direct national movement was held by the help of the memorandum. The statement often mentioned in the memorandum “The Independence of the Turkish Nation would be saved by the determination and the decision of the Nation itself” hand an effect on Sivas congress where the previous decisions were reinforced.

Keywords:

Mustafa Kemal Pasha, Amasya Memorandum, Erzurum and Sivas Congresses, National Struggle, Sovereignty.,

PDF

___

Açıkses, Erdal, Rahmi Doğanay, Amerika’nın Yüz Yıllık Ortadoğu Hayali Chester Projesi, Elazığ, 2010.
Aktaş, R. Necdet, Atatürk’ün Bağımsızlık Savaşı Nasıl Hazırlandı, İstanbul, 1973.
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Gnkur. Basımevi, Ankara, Mayıs 1981, sayı: 79, Belge no: 17.
Aşkun, Vehbi Cem, Kurtulan Merzifon, Balıkesir, 1956.
Atatürk, Kemal, Nutuk I-III, 13. bs., MEB Yayınları, İstanbul, 1973.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, c. III, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2000.
Aydoğan, Erdal, Samsun’dan Erzurum’a Mustafa Kemal, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2000.
Baykal, B. Sıtkı, Erzurum Kongresi İle İlgili Belgeler, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1969.
Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 2005.
Çaycı, Abdurrahman, “Atatürk”, Küçük Türk İslam Ansiklopedisi, İstan-bul, 1974.
Dal, Kemal, “Milli Egemenlik ve Temsili”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. II, sayı: 4, Kasım, 1994.
Demiray, Ahmet, Resimli Amasya Tarihi, Balıkesir, 1954.
Esengin, Kemal, Milli Mücadele’de İç Ayaklanmalar, İstanbul, 1975.
Evsile, Mehmet, ”Amasya Tamimi ve Atatürk’ün Amasya’daki Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. XIV, Ankara, 1998.
Gökbilgin, M. Tayyib, Milli Mücadele Başlarken, Mondros Mütarekesinden Sivas Kongresine, c. I, Ankara, 1959.
Kutay, Cemal, Kuruluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, Ankara, 1973.
Menç, Hüseyin, Milli Mücadele Yıllarında Amasya Portreler-Belgeler, Ankara, 1992.
Menç, Milli Mücadele Yıllarında Amasya, 2002.
Kansu, M. Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, c. I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1966.
Semerci, Ahmet, Amasya Tamimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1985.
Susoy, Şenol, Milli Mücadele Yıllarında Amasya, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
Sonyel, Salahi R, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, c. I, Ankara, 1987.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi I, Ankara, 1991.
Turgut, Fethi, Makine Başında, Fer Yayınları, İstanbul, 1989.