OSMANLI MUHAKEME HUKUKU’NDA ŞUHÛDÜ’L HÂL

Osmanlı yargı sistemi içinde kurumsal bir yapı olarak Şuhûdü’l Hâl, uygulandığı çağlarda son derece önemli fonksiyonları yerine getirmiş olup aleni yargılanma hakkının bir hak olarak düzenlenmediği dönemlerde bu hakkın uygulamasını sağlamıştır. Ayrıca yargı üzerinde bir çeşit sosyolojik denetim mekanizması oluşturduğu da söylenebilir. Daha da önemli olan konu, özellikle Batı hukuk sistemlerinde neredeyse XIX. yüzyılın ürünü olan aleni yargılama, mahkemenin denetimi ve tarafsızlığı gibi kavramlar, eski hukukumuzda son derece başarılı bir biçimde uygulama alanı bulmuş ve bu yönüyle Osmanlı hukuk sistemini çağını aşan bir konuma getirmiştir. Kurumun işlevi aleni yargılama yapılmasının ötesine de geçmiştir. Zira kurul üyeleri yargılama makamına danışmanlık yapabildiği gibi sicile kaydedilen taşınmaz satışı gibi işlemlerde de işleme şahit olma görevini ifa etmişlerdir. Çağlar içerisinde oldukça önemli görev ifa eden kurum günümüzde uygulama alanı bulmamaktadır. Modern hukuk sistemimizde Şuhûdü’l Hâl’in ifa ettiği fonksiyonlar birden fazla kurum tarafından yazılı hukuk kuralları çerçevesinde yerine getirilmekte olduğundan bu kuruma ihtiyaç kalmamıştır.

ŞUHUDÜ’L HAL IN OTTOMAN JUDICIAL LAW

Şuhûdü’l Hâl, an institutional structure within the Ottoman judicial system, was of importance at the times it had been applied and it had served when the right to public trial was not in question yet. It can also be argued that Şuhûdü’l Hâl was a sort of sociological monitoring mechanism over the judiciary. More importantly, the concepts such as public trial, control and impartiality of court which were nearly products of the nineteenth century in Western legal systems found their places in our old law and made the Ottoman judicial system become ahead of its time. The function of the institution had gone beyond the right to public trial as well. The members of the institution were able to provide consultancy for the Judiciary while they were also performing the task of witnessing transactions in transactions such as immovable sales recorded in the register. The institution performing crucial tasks for ages does not have any application area today. Due to the fact that more than one institution have been serving at the present time on behalf of Şuhûdü’l Hâl, there is no need for such a regime no longer.

PDF

___

Abacı, Nurcan; “Osmanlı Dönemi Bilirkişilik Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 3, Bursa 2002.
Açıkgül, Hacı Ali; “Amerikan Yargı Sistemi”, Adalet Dergisi, 2012, sy. 43.
Akbulut, İlhan; “Osmanlı Devletinde Adalet Düzeni”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, c. IV, s. 1-2, Erzincan 2000.
Akdağ, Mustafa; Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, Cem Yayınları, İstanbul 1974. Akgündüz, Ahmed; İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Osmanlı Araştırmalar Vakfı Yayınları, c. 1, İstanbul 2011.
Akman, Mehmet; Osmanlı Devleti’nde Ceza Yargılaması, Eren Yayıncılık, İstanbul 2004.
Akyılmaz, Gül; İslam ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Konya 2000.
Arık, Feda Şamil; “Osmanlılar’da Kadılık Müessesesi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara 1997.
Aslan, Nasi; İslam Hukukunda Yargılama Etiği ve İlkeleri, Karahan Kitabevi, Adana 2014.
Aslan, Nasi; İslam Yargılama Hukuku’nda “Şuhûdü’l Hâl” Juri: Osmanlı Devri Uygulaması, Beyan Yayınları, İstanbul 1999
Aydın, M. Akif; Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
Balcı, Ramazan; Osmanlı Yargı Sisteminde Şuhûdü’l Hâl, https://suhudulhal.wordpress. com/suhudul-hal-gelenegi-2/. 11.12.2017.
Bayındır, Abdulaziz; İslam Muhakeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul 2015.
Bozkurt, Gülnihal; Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-1914), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1996.
Cin, Halil ve Akyılmaz, Gül; Türk Hukuk Tarihi, Sayram Yayınları, Konya 2014.
Durhan, İbrahim; “Yapısı ve İşleyişi İtibariyle Osmanlı Yargı Örgütü ve Tanzimat Dönemindeki Gelişmeler”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1999.
Ekinci, Ekrem Buğra; “Osmanlı Hukukunda Mahkeme Kararlarının Kontrolü (Klasik Devir)”, Belleten, c. LXV, sayı 244’ten ayrı basım, Ankara 2002.
Ekinci, Ekrem Buğra; Osmanlı Hukuku, Arı Sanat Yayınevi, İstanbul 2012.
Ergene, Boğaç A.; Local Courts, Provincial Society and the Justice in the Ottoman Empire, Brill Leiden, Boston 2003.
Ergül, Teoman; “Jurili İtham Sisteminin Tarihimiz ve Hukukumuzdaki Kökleri Üzerine Bir İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara 1989/5.
Gür, A. Refik; Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadılık Müessesesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
Halaçoğlu, Yusuf; XIV – XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
Hans, Valerie P.; “Jury Systems Around the World”, Annual Review of Law and Social Science, vol. 4. 2008, http://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent. cgi?article=1378&context=facpub 12.12.2017.
Jennings, Ronald, “Kadı, Court and Legal Procedure in 17th Century Ottoman Kayseri”; Studies on Ottoman Social History in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, İsis Yayınları, İstanbul 1999.
Kayar, Gürcan; “İdari Yargıda Deliller ve Tanık Delili”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2016.
Kazıcı, Ziya; İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2013.
Konan, Belkıs; “Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumuna İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 64, sy 1, Ankara 2015, s. 171-193.
Kurtoğlu, Nasuhi; “Amerika Birleşik Devletlerinde Juri Yargılaması”, Ankara Barosu Dergisi, sy 3. Ankara 1978.
Kuru, Baki vd.; Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara 2008.
Lempert, Richard; “The American Jury System: A Synthetic Overview”, Chicago Kent Law Review, vol 90, Chicago 2015.
Mumcu, Ahmet; Divan-ı Hümayun, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara 1986. Ortaylı,
İlber; Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı, Turhan Kitabevi, Ankara 1994.
Özkorkurt, Nevin Ünal; “Yargı Bağımsızlığı Açısından Osmanlı’da ve Günümüz Türkiyesi’nde Yargıya Genel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 57, sy. 1, Ankara 2008, s. 225-242.
Öztürk, Yaşar Nuri; Kur’an’daki İslam, İstanbul 1992.
Pekcanıtez, Hakan vd.; Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
Sütçü, Nezih; “Amerika Hukuk Sistemine Kısa Bir Bakış”, İstanbul Barosu Dergisi, c. 80, sy. 3. İstanbul 2006, s. 1153-1178.
Tanrıver, Süha; “Hukuk Yargısı (Medeni Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sy. 53, Ankara 2004, s. 191-215.
Taş, Hülya; “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki Şuhûdü’l Hâl Nasıl Değerlendirilebilir?”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Kış 2008, sy. 44, Ankara 2008, s. 25-44.