OLAĞANÜSTÜ HÂLİN İHAM TARAFINDAN DENETİMİ

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, taraf devletlerin ulusun varlığını tehdit eden tehlikeler karşısında ilan edecekleri olağanüstü hâl yönetimleri süresince, Sözleşme’nin kapsamındaki hakları koruma yükümlülüklerine aykırı tedbirler almasına 15. maddesindeki şartlar sağlandığında izin vermektedir. 15. maddeye göre taraf devlet olağanüstü hâl ilanını, olağanüstü halin uzatıldığını, alınan tedbirleri bu tedbirlerin ve olağanüstü halin ne zaman sona ereceğini bildirmekle yükümlüdür. Taraf devlet 15. maddede sayılan çekirdek haklara hiçbir şekilde müdahale edemeyeceği gibi, alacağı tedbirler ancak olağanüstü hâl ilanını gerekli kılan tehdidi ortadan kaldırmak için kaçınılmaz ve tehlikeyle orantılı olmalıdır. Çalışmamız İHAM içtihatları ışığında 15. maddeyi incelemektedir.

REVIEW OF STATES OF EMERGENCY BY EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS

European Convention of Human Rights allows high contracting parties to derogate from their obligation to protect fundamental rights contained within under the circumstances provided article 15. A high contracting party can take measures that breach fundamental rights listed in the convention to combat an emergency threatening the life of the nation. High contracting parties shall notify secretary general of the Council of Europe regarding the proclamation, extension of state of emergency and emergency measures. High contracting parties, even under state of emergency exception, cannot breach non-derogable rights listed in the second paragraph of article 15. Moreover, any emergency measure shall be proportional to the exigencies of the situation. This paper reviews ECtHR case law regarding article 15 of the Convention.

PDF

___

Arslan, Zühtü, Türkiye’de İstisna Hali, Terör ve İfade Özgürlüğü, TBB Dergisi, Sayı 71, 2007, ss. 201-226.
Cowell, Fredrick, Sovereignty and the Question of Derogation: An Analysis of Article 15 of the ECHR and the Absence of a Derogation Clause in the ACHPR, Birkbeck Law Review, 1 (1), ss. 135-162
Duran, Lütfi, Bunalım Kararnameleri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 50, Sayı 3, 1995, ss. 142-157.
El Zeidy, Mohamed M., Article 15 – A Domestic Power of Derogation from Human Rights Obligations, San Diego International Law Journal, Cilt 4, 2003, ss. 277-318
Esen, Selin, Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Olağanüstü hâl Rejimi, Ankara, 2008
Fitzpatrick, Joan, Human Rigths in Crisis, Philadephia, 1994
Gemalmaz, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda ve Türk Hukukunda Olağanüstü Rejim Standartları, 2. Bası, İstanbul, 1994
Hickman, Tom R., Between Human Rights and the Rule of Law: Indefinite Detention and the Derogation Model of Constitutionalism, The Modern Law Review Limited, Cilt 68, Sayı 4, 2005, ss. 655-668
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, Factsheet – Derogation in Times of Emergency www.echr.coe.int/Documents/FS_Derogation_ENG.pdf (en son 17 Ekim 2017 tarihinde erişilmiştir)
Oraa, Jaime, Human Rights in States of Emergency in International Law, New York, 1992
R. Helfer, Laurence et al., Emergency and Escape: Explaining Derogations From Human Rights Treaties, International Organization, Sayı 65, 2011, ss. 673-707.
Schreuer, Christoph, Derogation of Human Rights in Situations of Public Emergency: The Experience of the European Convention on Human Rights, Yale Journal of International Law, Cilt 9, Sayı 1, 1982, ss. 113-132.
Yokuş, Sevtap, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türkiye’de Olağanüstü hâl Rejimine Etkisi, İstanbul, 1996
A. ve Diğerleri/Birleşik Krallık, no. 3455/05, 19 Şubat 2009
Aksoy/Türkiye, no. 21987/93, 18 Aralık 1996
Brannigan ve McBride/Birleşik Krallık, no. 14553/89 ve 14554/89, 25 Mayıs 1993
Demir ve diğerleri/Türkiye, no. 71/1997/855/1062-64, 23 Eylül 1998
Elçi ve diğerleri/Türkiye, no. 23145/93 ve no. 25091/94, 24 Mart 2004
Hassan/Birleşik Krallık, no. 29750/09, 16 Eylül 2014
Lawless/İrlanda, no. 332/57, 1 Temmuz 1961.
Nuray Şen/Türkiye, no. 41478/98, 17 Haziran 2003.