Şehzâde Korkut’un Kitâbu Da’vetü’n-nefsi’t-tâlihâ ilâ a’mâli’s-sâlihâ İsimli Eserinde Tasavvufa Dâir Görüşleri

Bu makale Osmanlı Hânedânı arasında en fazla ilmî eser te‟lîf etmiş olan Şehzâde Korkut‟un (ö.918/1512) Kitâbu Da’vetü’t-nefsi’t-tâlihâ ilâ a’mâli’s-sâlihâ bi-ayâti’z-zâhire ve’l-beyyinâti’l-bâhireisimli eserini tanıtmak ve eserde ele alınan tasavvufî kavram ve konuları tespit ve tahlil ederek ŞehzâdeKorkut‟un tasavvuf düşüncesine ışık tutmaktır. “Harîmî” mahlasıyla tasavvufî şiirler kaleme alan ve bugüne kadar daha çok fıkıh sahâsına hâkim bir âlim ve Osmanlı tarîhinde ilk siyâsetnâme müellifi olmasıbakımından incelenen Şehzâde Korkut‟un adı geçen eserde tasavvufun pek çok konusuna ilmen ve mânenvukûfiyeti eserin tasavvuf ilmi açısından incelenmesini zarûrî kılmıştır. Nitekim kütüphâne kayıtlarına -Kitâbü’l-Hârimi fi’t-tasavvuf şeklinde geçen Dâvetü’n-nefs bir Osmanlı şehzâdesinin kaleminden çıkmışilk tasavvufî mensur eser olması yönüyle haklı bir önem arzetmektedir. Makale üç ana bölümdenoluşmaktadır; Şehzâde Korkut‟un tasavvufî hayâtına dâir ipuçları, Dâvetü’n-nefs isimli eserin tanıtımı veeser bağlamında Şehzâde Korkut‟un tasavvuf düşüncesinin temelleri. Bu çalışmada Dâvetü’n-nefsçerçevesinde Şehzâde Korkut‟un tasavvufa ilgisini gösteren bahisler, ele aldığı başlıca tasavvufî konular,döneminin sûfî gruplarına dâir aktardığı bilgiler ışığında Şehzâde Korkut‟un tasavvuf hayatına bakışınıyansıtmak ve Şehzâdenin mutasavvıf cephesini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.

The Opinions of Prince Korkut Concerning Mysticism extracted from his work entitled: Kitâbu Da’vetü’n-nefsi’t-tâlihâ ilâ a’mâli’s-sâlihâ

This article presents a work of Prince Korkut, who wrote the most treatises amongst the members of the Ottoman dynasty, named the “Kitâbu Da’vetü’t-nefsi’t-tâlihâ ilâ a’mâli’s-sâlihâ biayâti’z-zâhire ve’l-beyyinâti’l-bâhire” and thereby to elucidate the thoughts of Prince Korkut concerning mysticism through the designation and analysis of both the concept of sufism and of the subjects that he addressed in this work. In the work of Prince Korkut, who wrote sufistic poems under the pseudonym “Harîmî,” and who is mostly underlined as being a member of the shafi communion and author of one of the first political treatise to be talked about; and that he had a grasp of most of the subjects concerning mysticism, both scientifically and spiritually, necessitate the examination of the work within the terms and context of mysticism. As a matter of fact, Dâvetü‟n-nefs, which is included in library records under the title of, Kitâbu’l-Hârimi fî’t-tasavvuf, has a justified importance, being the first Sufi prose work from the pen of an Ottoman prince. This article consists of three main sections; Prince Korkut‟s indications concerning the world of Sufism, the introduction to his work Dâvetü‟n-nefs, and the basics of Prince Korkut‟s thought concerning Sufism. On the one hand, the aim of this article is to show Prince Korkut's view of the Sufi world of the period, and, on the other, to make clear the Prince‟s Sufism.

PDF

___

Altay A (2011). “Klasik Dönem Osmanlı Siyâsetnâme Geleneğine Genel Bir Bakış”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 (2011) 1795-1809.
Avcı İ. (2016). “Fatih‟in Musahiplerinden Âlim ve Şâir Molla Kırîmî ve Bir Şiiri”. OTAM 40 (2016) 111-127.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. (1990) Şuabu’l-Îmân, I-VII, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye. Beyrut 1990.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. (1999) el-Câmiu’s-Sahîh, Dâru‟s-Selâm. Riyâd 1999.
Bursalı Mehmet Tahir (n.d.). Osmanlı Müellifleri. Haz. A. F. Yavuz & İ. Özen. Cilt I. Cündî A. (1387/2007). İmam Ca’fer es-Sâdık, Müessessetü‟l-Ensariyan. Tahran 1387/ 2007.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‟as es-Sicistânî. (1999). Es-Sünen, Daru‟s-Selâm, Riyâd 1999.
Ebû Tâlib el-Mekkî (1422/2001). Kutu’l-Kulub. Darü‟l-Ulum, Mektebetü‟-Darü‟t-Türas. Cilt II. Kahire 1422/2001.
Emecen F. (2002). “Korkut, Şehzâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 26 (2002) 205-207.
Eraydın S. (1994). Tasavvuf ve Tarîkatler. İstanbul 1994.
Furat A. H. (2010). “Osmanlı Hânedânında Şâfîi Bir Fakîh: “Şehzâde Korkud (Ganimet Ahkâmıyla Alakalı “Kitâbu Halli İşkâli‟l-Efkâr Fî Hilli Emvâli‟l-Küffâr” İsimli Eseri Bağlamında)” Ekev Akademi Dergisi 14/44 (2010) 193-212.
Gazâlî (1322/1905). Mişkâtu’l-Envâr. Nşr: A. İzzet. Mısır 1322/1905.
Gazâli (1983). İhyâu Ulûmi’d-Dîn. Dârü‟l-Ma‟rife. Cilt I-V. Beyrut1983.
Gazâli. Minhacu’l-Abidin. Mcgillunıversity Library, Toronto, manuscript (4118107) (280vr).
Gelibolulu M.A. (2009). Künhü’l-Ahbâr, Dördüncü Rükn: Osmanlı Tarihi (C. I tıpkıbasım). Ankara 2009.
Gökbilgin M. T. (1977). “Korkut”. İslam Ansiklopedisi VI (1977) 855-860.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (1999). Es-Sünen. Daru‟s-Selâm, Riyâd 1999 .
Kanatsız A. (2013). Da’wah an-nafs: Şehzade Korkud on örf and shari’a in the Ottoman context=Da’vetü’n-nefs: Şehzade Korkud’un Osmanlıda örf ve şerîat üzerine düşünceleri. Yüksek Lisans Tezi. Sabancı Üniversitesi, İstanbul 2013.
Kılıç F. (1996). “Osmanlı Hânedânında Bir Şâir Şehzâde Korkut”. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 2/96 (1996) 203-219.
Kılıç F. (2014) “Harîmî Şehzâde Korkud”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Ansiklopedisi. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com, madde no: 8822., 2014.
Köksal C. A. (2013) Şehzade Korkud, İslâm’da Ganimet ve Cariyelik (Hallü İşkâli’l-Efkâr fî Hilli Emvâli’l-Küffâr). İstanbul 2013.
Müslim, Ebu‟l-Hüseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî. (2016) El-Câmiu’s-Sahîh, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 2016.
Nas Ş. K. (2018). “Bir Şehir ve Bir Şâir Sancak Beyi: Şehzâde Korkut”. Antalya Kitabı I (Selçuluklulardan Cumhuriyete Sosyal Bilimlerde Antalya). Antalya (2018) 898-914.
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb (2009). Es-Sünen. Daru‟s-Selâm, Riyâd 2009.
Öngören R. (2000). Osmanlılar’da Tasavvuf : Anadolu’da Sufiler, Devlet ve Ulema (XVI. yüzyıl). İstanbul 2000.
Sehî Beg (2017). Heşt Bihişt. Haz. H. İpekten, G. Kut, M. İsen, H. Ayan & T. Karabey. Ankara 2017.
Sübkî T. (2019) Mû’îdü’n-Niâm (Makam ve Meslek Ahlâkı). Haz. H. Yılmaz & M. E. Midilli. İstanbul 2019.
Şattanufi (2001). Behcetü’l-Esrar ve Ma’denü’l-Envar, el-Mektebetü‟l-Ezheriyye li‟t-Türas, 2001/1421. Kahire 2001.
Şehristânî (2015). El-Milel ve’n-Nihâl. Çev: M. Öz. İstanbul 2015.
Şehzâde Korkud. Cevab-ı Sufi ez beray-ı sual-i hakim, Süleymaniye Ktp, Nûru Osmâniye 4024, vr.46a-54a.
Şehzâde Korkud. Dâvetü’n-nefs (Kitâbu fi’t-Tasavvuf) Süleymaniye Ktp. Ayasofya/1763.
Şehzâde Korkud. Divânçe, Millet Ktp, Ali Emiri/104.
Şehzâde Korkud. Kitabu Halli İşkâli’l-Efkâr fî Hilli Emvâli’l-Küffâr, Süleymaniye Ktp., Ayasofya/1142).
Şehzâde Korkud. Kitâbu Vesîleti’l-Ahbâb, Süleymaniye Ktp. Ayasofya/3529.
Şehzâde Korkud. Şerhu Elfâzi’l-Küfr (Hâfızu’l-Lisân) Süleymaniye Ktp., Ayasofya /2289.
Şehzâde Korkut (2016). Şehzâde Korkut Divânı. Haz. Y. Yılmaz, Ş. Baltacıoğlu & E. Hamami. Ankara 2016.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed (1994). El-Mu’cemu’l-Kebîr. I-XXV, Mektebetü İbn Teymiyye. Kâhire 1994.
Tikriti N. S. (2004). Şehzade Korkud (ca. 1468-1513) and the Articulation of Early 16th Century Ottoman Religious İdentity. Doktora Tezi. The University of Chicago, Illınois 2004.
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. (1994). El-Câmiu’s-Sahîh. Daru‟s-Selâm, Riyâd 1994.
Uluçay Ç. (1959). “Bayazıd II. İn Ailesi”. İ.Ü. Edeb. Fak. Tarih Dergisi 10 (1959) 104-124.
Uludağ S. (1995), “Fakr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 12 (1995)132-134.
Uludağ S. (1996). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul 1996.
Uzunçarşılı İ. H. (1959). “II.Bayezid‟in Oğullarından Sultan Korkud”. Osmanlı Hanedanı Üstüne İncelemeler (1959) 157-214.
Yâfîî (2011). Ravzu’-r-Reyâhîn fî Hikâyâti’s-Sâlihîn (Sâlihlerin Hikâyeleri). Çev. A. R. Kaşeli & B. Sırmabıyıkoğlu. İstanbul 2011.
Yılmaz H. (2014). “Meşîhatüşşüyûh”un Doğuşu ve Mısır‟da İki Hankah: Sa„îdü‟s-Sü„adâ ve Siryâkûs”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 34/2 (2014) 1-21.
Yunus Emre (2014). Divân-ı İlâhîyât. Haz. M. Tatcı. İstanbul 2014.