Boyutlandırılmış Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin (B5FKE) Türkçeye Uyarlanması: Üniversite Öğrencileri Örnekleminde Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Kişilik, bir bireyin kim olduğunu belirten, sosyal ortamlardaki davranışlarını şekillendiren ve diğerbireylere karşı davranışlarını etkileyen bir kavram olarak düşünülebilir. Bu çalışma kapsamında FacetedInventory of the Five-Factor Model adlı envanterin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Çalışmaya hemdevlet üniversitesi hem de özel üniversitenin farklı fakültelerinde ve yüksekokullarında öğrenim görenöğrenciler dahil edilmiştir. Bu çalışmada üç farklı katılımcı grubu bulunmaktadır. İlki 1099; ikincisi 771ve üçüncüsü ise 48 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama araçları olarakWatson, Nus ve Wu (2017) tarafından geliştirilen Faceted Inventory of the Five-Factor Model’in Türk-çeye uyarlanmış formu ile birlikte, Sümer ve Sümer (2005) tarafından uyarlanan Beş Faktör KişilikÖlçeği ve araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmada nicel analizteknikleri kullanılmıştır. Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizlerinin yanı sıra korelasyon analiziuygulanmış ve betimsel istatistik tekniklerinden ortalama – standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Ana-lizler sonrasında bu ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak ülkemizde kullanılabileceği so-nucuna ulaşılmıştır. Bulgular ilgili alanyazın temelinde tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Adaptation of Faceted Inventory of the Five-Factor Model (FI-FFM) to Turkish Language: A Validity and Reliability Study Amongst College Students

Personality can be thought of as a concept that indicates who an individual is, that shapes his/her behavior in the social environment and that affects his/her behavior towards other individuals. In this study, the aim is to adapt the Faceted Inventory of the Five-Factor Model to the Turkish language. Students attending different faculties and colleges of both state and private universities have been included in this study. There are three different groups of participants in this study. The first comprised 1099, the second 771 and the third 48 college students. As data collection tools, the Faceted Inventory of the Five-Factor Model developed by Watson, Nus & Wu (2017), the Five Factor Personality Scale adapted by Sümer & Sümer (2005) and the personal information form developed by the researchers were used. Quantitative analyses techniques were employed in this study. In addition to Exploratory and Confirmatory Factor analyses, correlation analyses was applied and means – standard deviations from descriptive statistics techniques were applied. As a result of the analyses, it was decided that this scale can be used in our country as a valid and reliable measurement tool. The findings are discussed on the basis of the relevant literature and some suggestions were made.

PDF

___

Atak H. (2013). “On-Maddeli Kişilik Ölçeği’nin Türk Kültürü’ne Uyarlanması”. Nöropsikiyatri Arşivi 50 (2013) 312-319.
Bacanlı H., İlhan T. & Aslan S. (2009). “Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geli- ştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 7/2 (2009) 261-279.
Benet-Martinez V. & John O. P. (1998). “Los Cinco Grandes Across Cultures an Ethnic Groups: Multi- trait Method Analysis of the Big Five in Spanish and English”. Journal of Personality and Social Psychology 75 (1998) 729-750.
Bulut M. B. (2017). “Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılıkları, Kişilik Özellikleri ve Tükenmişlik Dü- zeyleri Arasındaki İlişkiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10/50 (2017) 62-370.
Burger J. M. (2006). Kişilik. İstanbul 2006.
Byrne B. (2010). Structural Equation Modelling with AMOS: Basic Concepts, Application, and Programming. New York 2010.
Costa P. T. & Widiger T. A. (2002). “Introduction: Personality Disorders and the Five Factor Model of Personality”. Eds. P. T. Costa & T. A. Widiger, Personality Disorders and the Five Factor Model of Personality (2002) 3-14. Washington.
Demirgöz-Bal M. & Hotun-Şahin N. (2011). “Cervantes Kişilik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Ge- çerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 8/1 (2011) 39-45.
Erol E. (2018). Çocuk Depresif Semptom Ölçeği Geliştirme Çalışması. Doktora Tezi. İstanbul Arel Üni- versitesi, İstanbul 2018.
Feist J. & Feist G. J. (2009). Theories of Personality. New York 2009.
George D. & Mallery M. (2010). SPSS for windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston 2010.
Goldberg L. R., John O. P., Kaiser H., Lanning K. & Peabody D. (1990). “An Alternative Description of Personality”. The Big-Five Factor Structure 59/6 (1990) 1216-1229.
Hofstede G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values. Beverly Hills 1980.
Horzum M. B., Ayas T. & Padır M. A. (2017). “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlan- ması”. Sakarya University Journal of Education 7/2 (2017) 398-408.
Jahoda G. (2011). Sosyal Psikoloji Tarihi. İstanbul 2011.
Kağıtçıbaşı Ç. (2013). Günümüzde İnsan ve İnsanlar. İstanbul 2013.
Kağıtçıbaşı Ç. (2012). Self, Family, and Human Development. İstanbul 2012.
Karaman N. G., Dogan T. & Coban A. E. (2010). “A Study to Adapt the Big Five İnventory to Turkish”. Procedia Social and Behavioral Science 2 (2010) 2357-2359.
Karancı A. N., Dirik G. & Yorulmaz O.. “Eysenck Kişilik Anketi - Gözden Geçirilmiş Kısaltılmış For- munun (EKA-GGK) Türkiye’de Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması”. Türk Psikiyatri Dergisi 18/3 (2007) 254-261.
Konuk E. (1996). The Development of the Turkish Form Test-Retest Reliability and Validity Studies of the Sixteen Personality Factor Questionnaire (16 pf). Master Thesis. Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, İstanbul 1996.
Leech N. L., Barrett K. C. & Morgan G. A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics Use and Inter- pretation. Mahwah 2005.
Markus H. R. ve Kitayama S. (1991). “Culture and the Self: Implications for Cognition, Emotion, and Motivation”. Psychological Review 98 (1991) 224-253.
Maroof D. A. (2012). Statistical Methods in Neuropsychology. Common Procedures Made Compre- hensible. US 2012.
McCrae R. R. & Costa P. T. (1987). “Validation of the Five-Factor Model of Personality Across Instruments and Observers”. Journal of Personality and Social Psychology 52/1 (1987) 81-90.
McCrae R. R. & John O. P. (1992). “An Introduction to the Five Factor Model and its Applications”.Journal of Personality 60 (1992) 175-215.
McGraw-Hill-Education (Ed.) (2016). Aklımın Aklı: Psikoloji. Ankara 2016.
Morsünbül Ü. (2014). “Hızlı Büyük Beşli Kişilik Testi Türkçe Versiyonu Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”. Düşünen Adam the Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 27/4 (2014) 316-322.
Nunnally J. C. (1978). Psychometric Theory. New York 1978.
Özgüven İ. E. (1992). Hacettepe Kişilik Envanteri El Kitabı. Ankara 1992.
Savaşır I. (1978). “Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanterinin Türkçeye Uyarlanışı ve Standardizasyon Projesi”. Türk Psikoloji Dergisi 1/1 (1978) 18-24.
Savran C. (1993). Sıfat Listesi'nin (Adjective Check List) Türkiye Koşullarına Uygun Dilsel Eşdeğerlilik, Geçerlik, Güvenirlik ve Norm Çalışması ve Örnek Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1993.
Scherer R. F., Wiebe F. A., Luther D. C. & Adams J. S. (1988). “Dimensionality of Coping: Factor Stability Using the Ways of Coping Questionnaire”. Psychological Reports 62 (1988) 763-770.
Schermelleh-Engel K., Moosbrugger H. & Müller H. (2003). “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-fit Measures”. Methods of Psychological Research Online 8/2 (2003) 23-74.
Somer O., Korkmaz M. & Tatar A. (2000). “Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi-I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması”. Türk Psikoloji Dergisi 17/49 (2000) 21-33.
Somer O., Korkmaz M. & Tatar A. (2004). Kuramdan Uygulamaya Beş Faktör Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE). İzmir 2004.
Specht J., Bleidorn W., Denissen J. J. A., Hennecke M., Hutteman R., Kandler C., Luhmann M., Orth U., Reitz A. K. & Zimmermann J. (2014). “What Drives Adult Personality Development? A Comparison of Theoretical Perspectives and Empirical Evidence”. European Journal of Personality 28 (2014) 216-230.
Subaş A. & Çetin M. (2017). “Enneagram Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması”. Sosyal Bilimler Dergisi 4/11 (2017) 160-181.
Sümer N. & Sümer H. C. (2005). Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği. (Yayımlanmamış Çalışma).
Tabachnick B. G. & Fidell L. S. (2001). Using Multivariate Statistics. MA 2001.
Tatar A. (2016). “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Kısa Formunun Geliştirilmesi”. Anadolu Psikiyatri Der- gisi 17 (2016) 14-23.
Tatar A. (2017). “Büyük Beş-50 Kişilik Testinin Türkçeye Çevirisi ve Beş Faktör Kişilik Envanteri Kısa Formu ile Karşılaştırılması”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 18/1 (2017) 51-61.
Thompson B. (2004). Exploratory and Confirmatory Factor Analysis: Understanding Concepts and Applications. Washington 2004.
Ulu M. & Bulut M. B. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin HEXACO ile Ölçül- mesi”. Bilimname 34/2 (2017) 443-462.
Wasti S. A., Lee K., Ashton M. C. & Somer O. (2008). “Six Turkish Personality Factors and the HEXACO Model of Personality Structure”. Journal of Cross-Cultural Psychology 39/6 (2008) 665- 684.
Watson D., Nus E. & Wu K. D. (2017). “Development and Validation of the Faceted Inventory of the Five-Factor Model (FI-FFM)”. Assessment (2017) 1-28.
Yıldız M. & Bulut M. B. (2017). “Ölüm Kaygısı ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler”. Turkish Studies 12/13 (2017) 659-676.