Dinamikler, Norm ve Konjonktür: Eritre’nin Kırk Yıl Arayla Deneyimlediği İki Farklı Bağımsızlık Gündeminin Karşılaştırılması

Bu çalışma, Afrika Boynuzu’nda yer alan Eritre devletinin bağımsızlığı konusunun uluslararası alanda gündeme geldiği iki tarih olan 1950 ve 1990’ların başlarını odağa alarak, 1950’lerde onaylanmayan bağımsızlığın 1990’larda onaylanmış olmasını sorun edinmektedir. Bu açıdan, çalışmanın ilgi alanını bağımsızlık gündemine taraf devlet ve örgütlerin faaliyetleri oluşturur. Eritre’nin bağımsızlığı meselesinin kırk yıl ara ile farklı kararlarla sonuçlanmasının, bölgede çıkarları bulunan uluslararası aktörlerin tutumları, Birleşmiş Milletler’in rolü ve kararları ve bölge ülkelerinin iç dinamikleriyle doğrudan ilintili olduğu öne sürülmektedir. Bu bağlamda, Etiyopya ve Eritre’nin tarihsel birlikteliği ve ayrımına odaklanarak, bu iki coğrafyanın ilişkisinin Eritre’nin bağımsızlığı özelinde üstünde durulan bir unsur olduğu gözler önüne serilmektedir. Bu iki ülkenin bir aradalığını ön gören ve görmeyen argüman ve tarihsel gelişmeler ele alınarak, Eritre’nin ikinci bağımsızlık gündeminde, ilkinde olmayan karşılıklı uzlaşı ve Eritre’nin ulusal niteliğinin üzerinde durulmuştur. İkinci olarak, self-determinasyon ve ayrılma konusunda dünyada yaşanan gelişmelerin Eritre’nin bağımsızlığına nasıl etki ettiği analiz edilmektedir. Bu noktada uluslararası örgütler tarafından alınan kararlar ve değişen normlar incelenmektedir. Son olarak Soğuk Savaş’ın tırmanma ve sönümlenme evrelerini merkeze alarak, ülkenin geleceğinde dış aktörlerin bölgesel ve küresel politikalarının nasıl belirleyici olduğu sorgulanmıştır. Özellikle ilk bağımsızlık gündeminin Soğuk Savaş politikaları gereği desteklenemeyecek ve Etiyopya’nın toprak bütünlüğünü savunacak bir konjonktürde, ikincisinin ise blok politikalarının çözüldüğü ve küresel dönüşümün başladığı yeni bir geçiş evresine denk geldiği için dış aktörlerce olumlu karşılandığı ve mümkün hale geldiği ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Eritre, bağımsızlık, self-determinasyon, Etiyopya, Birleşmiş Milletler

Dynamics, Norm and Conjuncture: Comparing Two Different Independence Agendas Eritrea Experienced Forty Years Apart

This study examines Eritrea's independence by highlighting the discrepancy between the lack of approval for freedom in the 1950s and its subsequent support in the 1990s. Divergent outcomes regarding Eritrean independence, separated by a span of forty years, are directly linked to the positions of international actors, the role and decisions of the United Nations (UN), and the internal dynamics. In this context, the study explores the historical unity and separation of Ethiopia and Eritrea, highlighting the significance of their relationship in the case of independence. By addressing the arguments on the coexistence of Ethiopia and Eritrea, the study underscores the second independence agenda of Eritrea, which emphasizes mutual reconciliation and national identity, an aspect lacking in the first independence movement. Secondly, the study analyzes the impact of global developments related to self-determination and secession by explicitly examining the decisions made by international organizations and the evolving norms surrounding these issues. Finally, the study focuses on the escalation and de-escalation phases of the Cold War. It examines regional and global policies of external actors that played a decisive role in shaping the country's future. It argues that during the first independence agenda, external actors supported and facilitated Eritrea's independence in a political sphere dominated by Cold War concerns for Ethiopia's territorial integrity. However, during the second independence agenda, external actors embraced and facilitated Eritrea's independence due to the coinciding of a transitional phase marked by the dissolution of bloc politics and the onset of global transformation.

Keywords:

Eritrea, independence, self-determination, Ethiopia, United Nations,

PDF

___

Aalen, Lovise. “Ethnic Federalism and Self-Determination for Nationalities in a Semi-Authoritarian State: The Case of Ethiopia”. International Journal on Minority and Group Rights 13/2-3 (2006), 243-261. https://doi.org/10.1163/157181106777909849
Abbay, Alemseged. “The Assumption of ‘A-Colony-Equals-To-A-Nation’ and the Political Accident of Eritrea”. Africa: Rivista Trimestrale Di Studi e Documentazione Dell’Istituto Italiano per l’Africa e l’Oriente 61/2 (2006), 159-188.
Araya, Mesfin. “The Eritrean Question: An Alternative Explanation”. The Journal of Modern African Studies 28/1 (Mart 1990), 79-100. https://doi.org/10.1017/S0022278X00054239
Arsava, Füsun. “Halkların Kendi Kaderini Tayin Etme Hakkının Tarihçesi ve Günümüzde Getirdiği Problemler”. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 8/Özel (2013), 387-404.
Arsava, Füsun. “Uluslararası Hukukun Sezession İçin Belirlediği Çerçeve”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/Özel (2014), 1215-1228.
Berhe, Aregawi. “The Origins of the Tigray People’s Liberation Front”. African Affairs 103/413 (2004), 569-592.
Chelati Dirar, Uoldelul. “Colonialism and the Construction of National Identities: The Case of Eritrea”. Journal of Eastern African Studies 1/2 (2007), 256-276. https://doi.org/10.1080/17531050701452556
Clapham, Christopher. Transformation and Continuity in Revolutionary Ethiopia. Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1. paperback ed., 1990.
Cliffe, Lionel. “Forging a Nation: The Eritrean Experience”. Third World Quarterly 11/4 (1989), 131-147.
Cohen, John M. “‘Ethnic Federalism’ in Ethiopia”. Northeast African Studies 2/2 (1995), 157-188. https://doi.org/10.1353/nas.1995.0016
Connell, Dan. “Inside the EPLF: The Origins of the ‘People’s Party’ & Its Role in the Liberation of Eritrea”. Review of African Political Economy 28/89 (2001), 345-364.
Erlich, Ḥaggai. The Struggle over Eritrea, 1962-1978 : War and Revolution in the Horn of Africa. California: Hoover Institution Press, 1983.
Finaldi, Giuseppe. A history of Italian colonialism, 1860-1907: Europe’s last empire. London ; New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 2017.
Henze, Paul B. Layers of time: a history of Ethiopia. London: Hurst & Company, 2000.
Keller, Edmond J. “Constitutionalism and the National Question in Africa: The Case of Eritrea”. The Political Economy of Ethiopia. ed. Marina Ottaway. New York: Praeger, 1990.
Keller, Edmond J. “Eritrean Self-Determination Revisited”. Africa Today 38/2 (1991), 7-13.
Kelly, Saul. Cold War in the Desert. London: Palgrave Macmillan UK, 2000. https://doi.org/10.1057/9780333985328
Kütükçü, M. Akif. “Uluslararası Hukukta Self-Determinasyon Hakkı ve Türk Cumhuriyetleri”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (2004), 259-276.
Levine, Donald Nathan. Greater Ethiopia: The Evolution of a Multiethnic Society. Chicago: Univ. of Chicago Press, 2. ed., 2000.
Longrigg, Stephen H. “Disposal of Italian Africa”. International Affairs 21/3 (Temmuz 1945), 363-369. https://doi.org/10.2307/3018799
Marcus, Harold G. A history of Ethiopia. Berkeley: University of California Press, Updated ed., 2002.
Markakis, John. “The Nationalist Revolution in Eritrea”. The Journal of Modern African Studies 26/1 (1988), 51-70.
Mazov, Sergei. “The USSR and the Former Italian Colonies, 1945–50”. Cold War History 3/3 (Nisan 2003), 49-78. https://doi.org/10.1080/14682740312331391618
Negash, Tekeste. Italian colonialism in Eritrea, 1882-1941: policies, praxis, and impact. Uppsala : Stockholm: [Uppsala University] ; Distributor, Almqvist & Wiksell, 1987.
Orhonlu, Cengiz. Osmanlı imparatorluğu’nun güney siyaseti Habeş eyaleti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1996.
Ottaway, Marina. “Mediation in a Transitional Conflict: Eritrea”. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 518/1 (Kasım 1991), 69-81. https://doi.org/10.1177/0002716291518001006
Plaut, Martin. Understanding Eritrea. Oxford: Oxford University Press, 2016.
Pool, David. “Eritrean Independence: The Legacy of the Derg and the Politics of Reconstruction”. African Affairs 92/368 (Temmuz 1993), 389-402. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.afraf.a098641
Robertson, Esmonde M. Mussolini as Empire-Builder: Europe and Africa; 1932/36. London: MacMillan, 1977.
Serapiao, Luis B. “International Law and Self-Determination: The Case of Eritrea”. Issue: A Journal of Opinion 15 (1987), 3-8.
Sherman, Richard. “The Rise of Eritrean Nationalism”. Northeast African Studies 2/3/3/1 (1981/1981 1980), 121-129.
Sorenson, John. “Discourses on Eritrean Nationalism and Identity”. The Journal of Modern African Studies 29/2 (Haziran 1991), 301-317. https://doi.org/10.1017/S0022278X00002767
Spencer, Dayle E. vd. “Closing the Mediation Gap:: The Ethiopia/Eritrea Experience”. Security Dialogue 23/3 (Eylül 1992), 89-99. https://doi.org/10.1177/0967010692023003010
Strangio, Donatella. “Italian Colonies and Enterprises in Eritrea (XIX-XX Centuries)”. The Journal of European Economic History 39/3 (2010).
Suleiman, Anwar Seid. Imagining the Nation: Assessing the Role and Functioning of the Eritrean Assembly in the Eritrean-Ethiopian Federation (1952-1962). Leiden: Leiden Üniversitesi, 2013.
Tareke, Gebru. The Ethiopian Revolution: War in the Horn of Africa. New Haven: Yale University Press, 2009.
Taşdemi̇r, Fatma. “Uluslararası Hukukta Toprak Bütünlüğü İlkesi, Tanıma Doktrini ve Bir Norm Olarak Ayrılma Hakkı”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 18/3 (2016), 644-668.
Taşdemi̇r, Fatma - Özer, Adem. “Uluslararası Hukuk Açısından Kırım Sorunu: Kosova’nın Rövanşı Mı?” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10/1 (2015), 43-61.
Tedla, Michael Weldeghiorghis. The Eritrean Liberation Front: Social and Political Factors Shaping Its Emergence, Development and Demise, 1960-198. Leiden: Leiden Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
Tiruneh, Andargatchew. “Eritrea, Ethiopia, and Federation (1941-1952)”. Northeast African Studies 2/3/3/1 (81/1981 1980), 99-119.
Uluer, Ahmet Göksel. “Aksum Krallığı’nın Ortaya Çıkış, Yükseliş ve Yıkılışının Temel Dinamikleri”. OANNES - Uluslararası Eskiçağ Araştırmaları Dergisi 2/1 (2020), 25-39.
United Nations. “United Nations Charter (Full Text)”. United Nations. United Nations. Erişim 26 Haziran 2023. https://www.un.org/en/about-us/un-charter/full-text
United Nations. United Nations Treaty Series Volume 49, 1950. https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%2049/v49.pdf
United Nations - Boutros Boutros-Ghali (ed.). The United Nations and the independence of Eritrea. New York: United Nations, Dept. of Public Information, 1996.
Welhengama, Gnanapala. Minorities’ Claims: From Autonomy to Secession. S.l.: ROUTLEDGE, 2019.
Woldemikael, Tekle Mariam. “Political Mobilization and Nationalist Movements: The Case of the Eritrean People’s Liberation Front”. Africa Today 38/2 (1991), 31-42.
Yohannes, Okbazghi. “The Eritrean Question: A Colonial Case?” The Journal of Modern African Studies 25/4 (Aralık 1987), 643-668. https://doi.org/10.1017/S0022278X00010132
Young, John. “The Tigray and Eritrean Peoples Liberation Fronts: A History of Tensions and Pragmatism”. The Journal of Modern African Studies 34/1 (1996), 105-120. “A/RES/46/137”, 1991. https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/582/25/IMG/NR058225.pdf?OpenElement
“A/RES/390(V)”. Erişim 26 Haziran 2023. https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=A%2FRES%2F390(V)&Language=E&DeviceType=Desktop&LangRequested=False
“A/Res/1514(XV)”. Erişim 26 Haziran 2023. https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=A%2FRes%2F1514(XV)&Language=E&DeviceType=Desktop&LangRequested=False
“EPLF, ELF Sign an Important Agreement on National Unity”. Workers’ Advocate 8/2 (10 Şubat 1978). Final Report of the United Nations Commissioner in Eritrea. New York, 1952.
“International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights”, 16 Aralık 1966.
“Research Guides: UN General Assembly Resolutions Tables: 4th Session (1949-1950)”. Research Guide. United Nations. Dag Hammarskjöld Library. United Nations. Dag Hammarskjöld Library. Erişim 26 Haziran 2023. https://research.un.org/en/docs/ga/quick/regular/4.
Selected Speeches of His Imperial Majesty of Haile Selassie 1918-1967. Addis Ababa: Imperial Ethiopian Ministry of Information, Publications & Foreign Languages, 1967.