Malkaralı Nev'î’nin Edebî Bir Mektubu: Risâle-i Şikâyet-i Rûzigâr

Mektup, en eski devirlerden itibaren insanlar arasında kullanılan en temel haberleşme araçlarından biri olmuştur. Klasik Türk edebiyatında mektup türü münşeât başlığı altında ele alınmıştır. Münşeatlarda yer alan mektuplar genellikle tehniyetnâme, şefâatnâme, tahiyyetnâme, taziyetnâme, talepnâme vb. başlıklar altında konularına göre tasnif edilmiş, bu türler hakkında bilgi verildikten sonra konuya uygun mektup örnekleri sunulmuştur. Mektup örneklerine ekseriyetle münşeatlar içinde rastlanmakla birlikte zaman zaman divan, külliyat vd. muhtelif eserlerde de mektuplara yer verilebilmektedir. Makalemize konu olan eser 16. yüzyıl şairlerinden Malkaralı Nev'î’nin tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya nr. 2893’te kayıtlı Fezâilü’l-vüzerâ ve hasâilü’l-ümera adlı eserin sonunda 8b-10a varakları arasında yer alan Rîsâle-i Şikâyet-i Rûzigâr başlıklı talepnâmesidir. Nev'î, öncelikle zamaneden ve içinde bulunduğu durumdan şikayetlerini arz etmiş ardından mektubun muhatabı Cigalazâde Yusuf Sinan Paşa’ya talebini beyan etmiştir. Sanatlı bir dilin hakim olduğu mektupta hikaye, ayet, hadis ve şiirler yer alır. Bu makalede önce Nev’î’nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiş, Rîsâle-i Şikâyet-i Rûzigâr adlı mektubu dil, üslup ve muhteva yönünden incelendikten sonra mektubun transkripsiyonlu metni ile orijinal metni sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Klasik Türk edebiyatı, Malkaralı Nev'î, Nesir, Mektup

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

PDF

___

Açıkgöz, Namık (2004). “Nesir (Orta Klasik Dönem)”. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. C.5. Ankara: AKM Yayınları. 419. Bozkurt, Nebi (2004). “Mektup”. İslam Ansiklopedisi. C.29. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 13. Coşkun, Menderes (2006). “Estetik Nesir”. Türk Edebiyatı Tarihi. C.2. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. 667.Derdiyok, İ. Çetin (1994). XV. Yüzyıl Şâirlerinden Mesîhî’nin Gül-i Sad-Berg’i. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi. Diriöz, Meserret (1977). “Nev’î”. Türk Dili. 7: 83-85.Durmuş, İsmail (2004). “Mektup-Arap Edebiyatı”. İslam Ansiklopedisi. C. 29. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.14 El-Fahûrî, Hanna (1985). el-Mu’cez fi’l-Edebi’l-Arabiyyi ve Târihuhu. C. 1. Beyrut: Darü’l-Ceyl. 403-404Haksever, Halil İbrahim (1995). Eski Türk Edebiyatında Münşeâtlar ve Nergisî’nin Münşeâtı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. İsen, Mustafa (2004). “Nesir (Erken Dönem)”. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. C.5. Ankara: AKM Yay. 213, 341.Kılıç, Filiz (hzl.) (2018). Âşık Çelebi Meşâ’irü’ş-Şu'arâ. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 25.06.2019].Korkmaz, Zeynep (1990). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Ankara: YÖK Yayınları.Koyuncu, Fatih (2016). “Nev'î’nin Siyâsetnâme Türündeki Eseri: Fezâ'ilü’l-Vüzerâ ve Hasâ'ilü’l-Ümerâ”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 17: 219.Kurtuluş, Rıza (2004). “Mektup-Fars Edebiyatı”. İslam Ansiklopedisi. C.29. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 16.Mutçalı, Serdar (1995). Arapça Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları.Nev'îzâde Atâî. (1268). Zeyl-i Şekâik. İstanbul.Par, Arif Hikmet (1970). Planlı Yazma Sanatı. İstanbul: Serhat Yayınları.Sefercioğlu, Nejat (2007). “Nev'î”. İslam Ansiklopedisi. C. 33. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 52-54.Sungurhan, Aysun (hzl.) (2017). Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 25.06.2019].Süleyman Bey. (1289). Mebâniü’l-İnşâ. C. 1. İstanbul: Mekteb-i Fünûn-u Harbiye-i Hazret-i Şâhâne Matbaası. 213-215.Şakiroğlu, Mahmut H. (1993). “Cigalazâde Sinan Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C.7. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 525-526.Şemseddin Sami (1317). Kamus-ı Türki. C. 1-2. Dersaâdet: İkdam Matbaası. 388Şentürk Ahmet Atilla, Kartal Ahmet (2014). Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları. Uzun, Mustafa (2006). “Münşeat”. İslam Ansiklopedisi. C. 32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 18.Yalçınkaya, Mehmet Akif (2016). Kınalızâde Ali Efendi Münşeat. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.