Fuzulî'nin Şiirlerinde Sıra Dışı Bir Anlam Kopyası Örneği: Ancak Et-

Üç dilin konuşulduğu bir muhitte yetişen Fużūlî’nin şiir dili yaşadığı çevrenin etkisiyle Osmanlı şairlerinden farklıdır. Şiir yazabilecek seviyede Arapça ve Farsçaya hâkim olan şairin Türkçesi zaman zaman bu dillerin etkisi altındadır. Bu nedenle onun şiirlerinde Türkçenin yapısına uymayan kullanımlarla karşılaşmak mümkündür. Bu çalışmada Fużūlî’nin şiirlerinde geçen sıra dışı bir yapı söz konusu edilmiştir. Fużūlî’nin şiirlerinde ancak et-/eyle- şeklinde yer alan fesahate aykırı bir ifadenin varlığı tespit edilmiştir. Bu ifadenin, ancak kelimesinin ‘fakat’ anlamından ziyade ‘o kadar, o derece’ anlamlarından hareketle ve Osmanlı şiirinde yeter et- şeklinde karşılık bulan Farsça bes kerden ifadesinin tesiriyle oluştuğu tespit edilmiştir.Çalışmada bu ifadeye ‘son vermek; bırakmak; vazgeçmek, bu kadarla yetinmek’ gibi anlamlar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Araştırmacıların bir kıyaslama yapabilmesi için dil içi çeviri içeren neşirlerde ifadeye verilen karşılıklar da sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Anlam Kopyası, Calque, Fuzuli

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

PDF

___

AYAN, Hüseyin, (1981) (Haz.) Fużūlì Leylâ vü Mecnûn, Dergâh Yayınları, Türk Klasikleri: 5, İstanbul.CLAUSON, Sir, Gerard, (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford Uni-versity Press, Londra.DİLÇİN, Cem, (1983) Yeni Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 503, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.DİLÇİN, Cem, (2010) Fużūlì’nin Şiiri Üzerine İncelemeler, Kabalcı Yayınevi: 353; İnceleme Dizisi: 59, İstanbul.DOĞAN, Muhammet Nur, (2000) Fużūlì Leyla ve Mecnun - Metin Düz Yazıya Çeviri ve Açıklamalar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.EKER, Süer, (2010) “Türkçe Farsça İlişkilerinde Anlam Kopyaları Üzerine Notlar”, Prof. Dr. M. Cihat ÖZÖNDER’in Anısına Sosyoloji Yazıları I, Ankara.İMER; Kâmile, vd, (2011) Dilbilim Sözlüğü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.KARAAĞAÇ, Günay, (2013) Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.KOCATÜRK, Vasfi Mahir, (1943) Fużūlì - Leyla ile Mecnun, Ahmet Halit Kitabevi, Türk Klasikleri Serisi: 2, İstanbul.MAZIOĞLU, Hasibe, (1989) Fużūlì ve Türkçe Divanı’ndan Seçmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.ONAN, Necmettin Halil, (1956) Fużūlì Leylâ ile Mecnun, Ankara Maarif Vekâleti, Türk Kültür Eserleri: 1, Ankara.SAMANCI, Metin, (2019) Fuzûlî’nin Anlam Dünyası - Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Sözlüğü, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı Doktora Tezi, (Danışman: Prof. Dr. Ömer Zülfe) İstanbul.TARLAN, Ali Nihat, (2008) Fużūlì Dîvânı Şerhi, Akçağ Yayınları, İstanbul.TOPAL, Mesut, (2013) Dakâyıku’l-Hakâyık (İnceleme - Metin), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.TOPALOĞLU, Ahmet, (1989) Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, İstanbul.VARDAR, Berke vd., (1998) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul.ZÜLFE, Ömer, (2018) “Fużūlì’de Söz Kalıpları”, Bir Devr-i Kadim Efendisi Prof. Dr. Tahir ÜZGÖR’e Armağan, Editörler: Üzeyir Aslan, Hakan Taş, Ömer Zülfe. ZÜLFE, Ömer, (2015) “Yeter” Kelimesinin Fesahate Aykırı Bir Kullanımı Üzerine”, M. Ali TANYERİ Anısına Makaleler, Ülke Kitapları, İstanbul.