Köprülü Abdullah Paşa’nın Üç Gazeli

Bir döneme ilim, edebiyat, idare alanında damgasını vuran Köprülü Ailesi, 17.yüzyılın ikinci yarısında devletin çalkantılar yaşadığı bir dönemde mutlak otoriteyi elegeçirmişlerdir. Köprülü Ailesinden olan Kars Seraskeri Abdullah Paşa, devletin otoritesinisağlamak amacıyla çeşitli görevlerde yer almış ve kılıcıyla, kalemiyle daima hizmetleriniçerisinde bulunmayı istemiştir. Hayatı boyunca ilim tahsil etmeyi kendine şiar edinmiş vebu vesileyle çeşitli eserler kaleme almıştır. Köprülüzâde Abdullah Paşa edip, adil, şair vecesur bir kişiliğe sahipti. Kurmuş olduğu vakıflarla adından sıkça söz ettirmiş bir devletadamıdır. Özellikle Arap şiirine beslediği sevgi sayesinde çeşitli şiirler kaleme aldığıgörülmektedir. Geleneğimizin yapısını yansıtan şiir mecmuaları birçok şairimizi veşiirlerini gün yüzüne çıkarmaktadır. Bu mecmualardan birisi olan ve İstanbul AtatürkKitaplığında Melih Cevdet Yazmaları K.249 numarada kayıtlı bir mecmuanın içerisindeAbdullah Paşa’ya ait olan üç gazel tespit etmiş bulunmaktayız. Abdullah Paşa’nın yazmışolduğu kasidelerden hariç gazel nazım şekliyle kaleme aldığı şiirlerinin de olduğugörülmektedir. Şairin şiirlerinde kullanmış olduğu mahlası da bu mecmua sayesindeöğrenmiş bulunmaktayız. Çalışmamızda şairin hayatı ve eserleri ele alındıktan sonragazellerin çeviri yazı alfabesiyle tanıtımı yapılıp şiirler üzerinden şairin edebî kişiliğihakkında tespitler ortaya koymaya çalışacağız.

The Three Ghazals of Köprülü Abdullah Pasha

In a period when the state was in turmoil in the second half of the 17th century, the Köprülü family, which made its mark in the field of science, literature and administration, took over the absolute authority. Kars Seraskeri Abdullah Pasha, a member of the Köprülü family, took part in various duties in order to ensure the authority of the stateand always wanted to be in the services with his sword and pen. Throughout his life, he made a slogan of collecting science and on this occasion he wrote various works. Köprülüzâde Abdullah Pasha had a fair, poet and brave personality. He is a statesman who has been frequently mentioned by the foundations he has established. It is seen that he wrote various poems, especially thanks to his love for Arabic poetry. Poetry magazines reflecting the structure of our tradition reveal many of our poets and poems. We have identified three ghazals belonging to Abdullah Pasha in one of these magazines and in a journal registered in Melih Cevdet Manuscripts K.249 in the Istanbul Atatürk Library. It is seen that Abdullah Pasha has poems he wrote in ghazal form in additionto the kasides he wrote. Thanks to this magazine, welearned the pseudonym that our poet used in poetry. In our study, after discussing the life and works of our poet, we will try to reveal in formation about the literary personality of the poet through poems by introducing the ghazels with the translation writing alphabet

PDF

___

Anonim (1975). Köprülüler, Türk Ansiklopedisi, Ankara: C.XXII.
Ateş, Abdurrahman (2010). Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri (1720-1747), Ankara: Altın Post Yayınları.
Behçet-i İbrahim, Silsiletü’l Asafiyyeti Fi Devleti’l-Hakaniyyeti’l-Osmaniyye (Tarih-i Sülale-i Köprülü), Köprülü Kütüphanesi, Ahmet Paşa, No. 212, vr.190a.
Cunbur, Müjgan (2002). Abdullah Paşa, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. 1, Ankara: AKM Yayınları.
Erkan, Kemal(2007). Köprülüzâde Abdullah Paşa’nın Şark Seferi Seraskerliği Esnasında Tutulan Sefer Mühimmesi (N.1146 - Z.1147), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yeni Çağ Tarihi Bilim Dalı, Tasnif-Özet- Transkripsiyon.
İpşirli, Mehmet (1988). Abdullah Nâilî Paşa, İslam Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1995). Osmanlı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, C.IV/1.
Koç, Hamza (2020). XVII. Yüzyıl Divan Şairi Hayli ve Yayımlanmamış Gazelleri, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, S.12. Köprülüzâde Abdullah Paşa, Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye Kolu, No. 389.
Mehmet Tahir (1972). Osmanlı Müellifleri (hzl: A. Fikri Yavuz, İsmail Özen), İstanbul: Meral Yayınevi, C. 1.
Sula, Murat (2015). Köprülüzâde Ebu Naile Abdullah Paşa ve Kaside-i Vaviyyesi, Turkish Studies, Volume 10/8 Spring.
Süreyya, Mehmet (1996). Sicill-i Osmânî, (hzl: Nuri Akbayar)İstanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınları.
Topçu, Sultan Murat (2010). XVII. Yüzyıl kinci Yarısında Etkin Bir Bani Ailesi: Köprülüler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Türk İslam Sanatları Bilim Dalı.
Topçu, Sultan Murat (2011). Köprülüzâde Abdullah Paşa’nın 15 Cemadiel-evvel 1133- 14 Mart 1721 tarihli Vakfiyesi’ne İmar Faaliyetleri ve Bani Kişiliği, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C.4, S. 17.