Hançerli Hikâye-i Garîbesi, İntibah ve Zehra Üzerine Bir İnceleme

Bu makale, Namık Kemal’in İntibah, Nabizâde Nâzım’ın Zehra ve anonim bir halk hikayesi olan Hançerli Hikâye-i Garîbesi metinlerini yeniden yazım pratiği çerçevesinde incelemektedir. Bu eserlerde kararsız anlatıcı konumlarının nasıl sürdürüldüğünü ve bu eserlerin “eşiktelik” hallerinin nasıl değerlendirilebileceğini yakın okuma tekniği ile açımlamaktadır. Bu çalışmada, Hançerli Hikâye-i Garîbesi, İntibah ve Zehra metinleri arasındaki ilişkinin, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki sosyal, politik ve tarihsel koşulların etkisi altında, tarihsel muhatabın beklentileri doğrultusunda “yaratıcı bir taklit " kavramına dayandığını ortaya koyacağım. “Okuyucuyu,” metni kendi geçmişine göre anlaması ve açıklaması beklenen kişi olarak konumlandıracağım. “Müdahil anlatıcı”nın Osmanlı toplumunun tarihsel muhatabının beklentilerini karşılayan ve zina karşıtı propagandaya hizmet eden rollerini irdeleyeceğim. Doğaüstülük ve komedi unsurlarının giderek kaybolduğu ve gerçekçiliğe ait emarelerin giderek güçlendiği metinlerde ne tamamen geleneğe ne de bütünüyle Romanesk gerçekçiliğe dayanan ikircikli bir anlatıma yer verildiğini göstereceğim.

A Review on Hançerli Hikâye-i Garîbesi, İntibah and Zehra

This article examines the frame of rewriting practice, which I applied on novels of NamıkKemal’s İntibah (Awakening), Nabizâde Nâzım’s Zehra (Zehra) and an anonymous folktaleHançerli Hikâye-i Garîbesi (The Strange Story of the One with the Dagger) together. Thispaper explains how ambivalent narrator positions are sustained and how the “liminality” ofthese works can be evaluated with the help of close reading practice on these texts. I will exposethat the relationship among Hançerli Hikâye-i Garîbesi, İntibah and Zehra is based on theconcept of a “creative imitation” in accordance with the expectations of the historicaladdressee under the influence of social, political and historical circumstances in the OttomanEmpire. I will position “the reader” as the person who is expected to understand and expoundthe text according to his own background. And, I will interpret the intervening narrator asthe one who meets the expectations of the historical addressee of the Ottoman society and whoserves anti-adultery propaganda. I will demonstrate that in the texts in which the elements ofpreternaturalness and comedy are gradually disappearing and the signs of realism areincreasingly strengthened, there is an ambivalent narration which is neither fully rooted intradition nor in romanesque realism.

PDF

___

Dino, Güzin. (1978). Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Cem Press.
Andrews, Walter G., & Kalpaklı, Mehmet. (2005). The age of beloveds: love and the beloved in early-modern Ottoman and European culture and society. Duke University Press.
Eraslan, Hasan, & Sarı, Aslıhan. (2018). “Tanzimat Dönemi Edebiyatında Kadının Sunum Biçimlerine Sosyolojik Bir Bakış: İntibah, Zehra Ve Sergüzeşt Örneği.” Journal of Social Sciences and Humanities, 2 (2), 60-85. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jssh/issue/41529/481521
Genette, Gerard. (1997). “Five types of Transtextuality, among which hypertextuality.” Palimpsests. USA: University of Nebraska.
Güven, Oğuz. (2009). “Hançerli Hanım Hikâye-i Garibesi’nin Modern Eşcinselleri.” Milli Folklor. 21 (83): 103-110.
Karaburgu, Oğuzhan. (2013). “‘Etkilenme Endişesi’ Bağlamında Namık Kemal ve Abdülhak Hâmid Tarhan Üzerine Bir Değerlendirme.” Electronic Turkish Studies, 8 (9).
Kemal, Namık. (2020). İntibah. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Press.
Kopar, Metin, and Murat Yolun. (2012). “18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Borçlar Tarihine Bir Bakış.” International Journal of History. 4 (1): 335-358.
Köroğlu, Erol. (2012). “‘Hançerli Hanım mı, ‘Mirat-i Aşk’ mı? Bir Hikâyenin Dönüşüm Sürecinde Etkilenen ve Etkileyen Olarak İntibah.” Edebiyatımızın Zirvesinden Üç İsim Namık Kemal Ahmet Hamdi Tanpınar Kemal Tahir. 29-43.
Mancing, Howard. (2005). “The Novel.” Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, D. Herman, M. Jahn ve M. Ryan, eds. London and New York: Routledge. 398-404.
Nâzım, Nabizâde. (2019). Zehra. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Press. Özgen, Arif. Nabizâde Nâzım’ın Zehra Romanında Tematik Kurgu Ve Natüralist İzler. Tudok 2010, 61.
Öztürker Özdemir, Gülderen. (2015). “Kıskançlığın Romanı ‘Zehra’ da Yapı.” Journal of 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar. 4 (11): 129-139.
Parla, Jale. (2002). “Babasız Ev.” Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Kökenleri. 3rd Ed. İstanbul: İletişim Press.
Rogobete, Daniela. (2003). “In the Beginning Was the Text.” When Texts Come into Play: Intertext and Intertextuality. Romania: Editura Universiteria. 14-26.
Sayers, David Selim. (2013). Tıfli Hikiyeleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Sayers, David Selim. (2005). “Tıfli Hikayelerinin Türsel Gelişimi.” M.A. Thesis, Bilkent University.
Sevim, Gökçen. (2016). “İntibah Romanında Yapı ve İzlek.” Journal of Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2 (2): 73-97.
Uçman, A. (2014). Tanzimat’tan Sonra Edebiyat ve Siyaset: Nâmık Kemal ve Ziya Paşa Örneği. Türkiyat Mecmuası, 24 (1)