1917

Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme-i Kebîr’inde (34-35. Cilt) Halk İnanışı ve Halk Hekimliğine Dair Bazı Tespitler

XV. asrın sonu ile XVI. asrın başlarında yaşamış olan Firdevsî (Firdevsî-i Rûmî, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Tavil, Türk Firdevsî), Fatih Sultan Mehmet, II. Bâyezid ve Yavuz Sultan Selim dönemlerine tanıklık etmiş önemli bir isimdir. Manzum ve mensur olarak kaleme alınmış birçok eseri varsa da kaynaklar ondan bahsederken daha ziyade mensur eserlerine vurgu yapar. Şairlik yönü yetersiz olmasına karşın onu devrinin sanatkârları arasında öne çıkaran en önemli husus, eserlerinin dil yönünden zengin olmasıdır. Eserlerinde bilinçli olarak Türkçe kelimeleri fazla kullanmıştır. Bu durum onun eserlerinde anlatımda akıcılığı da beraberinde getirmiştir.Firdevsî, Doğu ve Yunan mitolojisi, peygamber kıssaları, tarih, tasavvuf, geometri gibi alanların yanı sıra Tevrât, İncil, Zebûr, Kur’ân-ı Kerîm, hadis ve İsrailiyat kaynaklarından derlediği geniş bilgi yelpazesini eserlerinde ayrıntılı bir şekilde kullanmıştır. Süleymân-nâme-i Kebîr, onun yaklaşık elli senesini ayırarak yazdığı en önemli eseri kabul edilmektedir. 81 ciltten müteşekkil olan eser muhteva yönüyle oldukça zengindir. Hz. Süleyman etrafında şekillenmiş kıssa ve rivayetlerle diğer peygamber kıssaları, doğu mitolojisi, felsefe, tarih, astronomi, hendeseden savaş taktikleri ve hekimliğe kadar birçok bilgiyi içinde barındırması Süleymân-nâme’ye ansiklopedik bir mahiyet kazandırmıştır. Bu çalışmada, Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme-i Kebîr adlı eserinin 34. ve 35. ciltlerinde tespit edilen halk inanışı ve halk hekimliğine dair bilgiler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Halk İnanışı, Halk Hekimliği, Firdevsî-i Rûmî, Süleymân-nâme-i Kebîr

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

PDF

___

Akay, Asuman (1990). Firdevsî Süleymân-nâme (44. cilt) Metin ve Fiiller Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.Araç, Güllü (2010). Uzun Firdevsî ve Hakâyık-nâmesi (İnceleme-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.Atnur, Gülhan (2010). “Sibiryadaki Bazı Türk Boylarının Destanlarında Halk Hekimliği Uygulamaları”. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi Bilig. Güz. 55: 51-70.Baytop, Turhan (1985). Türk Eczacılık Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.Boratavav, Pertev Naili (1984). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınları.Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latifî, Tezkiretü’ş-Şuarâ ve Tabsıratü’n Nuzamâ. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.Ceylan, Ömür (2007). Kuşlar Divanı Osmanlı Şiir Kuşları. İstanbul: Kapı Yayınları. Devellioğlu, Ferit (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.Doğan, Şaban (2011). “XIV.-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinde Halk Hekimliği İzleri”. Milli Folklor. 23(80). 120-132.Eren, Hulusi (2018). Firdevsî-Rûmî Süleymân-nâme-i Kebîr-34-35. Ciltler (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.Eskigün, Kübra (2006). Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar. Yüksek Lisans Tezi. K. Maraş: Sütçü İmam Üniversitesi.Güleç, Hamdi (1994). Firdevsi-i Rumi’nin Süleymanname’si - 42. Cilt -Dasitan-ı Ceng-i Aheng-i Efrasiyab-ı Türk- Üzerinde Bir Metin İncelemesi. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.İsen, Mustafa (hzl) (1994). Gelibolulu Mustafa Âlî Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.Kardaş, Canser (2019). “Muş’ta Yabani Bitkilerin Halk Hekimliğinde Kullanılması”. Lokman Hekim Dergisi. 9(1). 85-96.Köprülü, Fuad (1969). “Firdevsî, Uzun”. İslam Ansiklopedisi. C. IV. İstanbul: MEB Yayınları.Köprülü, Fuad (1993). “Fuzûlî”. İslam Ansiklopedisi. C. IV. İstanbul: MEB Yayınları.Kutlar, Fatma Sabiha (2005). Klasik Dönem Metinlerinde Değerli Taşlar ve Risâle-i Cevâhir-nâme. Ankara: Öncü Kitap.Kutluk, İbrahim. (hzl.) (1981). Kınalızade Hasan Çelebi Tezkiretü’ ş–Şuara. Ankara: Türk Tarik Kurumu Yayınları.Murad, Sibel (2014). “Terceme-i Aynü’l-Hayat’ta Halk Hekimliğine Dair Bulgular”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. 2(14). 296-307.Olgun, İbrahim (hzl) (1980) Kutb-nâme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Tanyıldız, Ahmet (2005). Firdevsî-i Tavîl Münâzara-i Seyf ü Kalem (İnceleme-Metin- Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.