Yatılı Okullarda Görev Yapan Öğretmenlerin İş Doyumlarının İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma

Bu araştırmada yatılı okullarda görev yapan öğretmenlerin iş doyumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşıma dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunda yer alan katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Çalışma grubunda yatılı okullarda görev yapan gönüllü 18 öğretmen yer almıştır. Veri toplama kısmında araştırmacı tarafından hazırlanan 17 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu formdan elde edilen veriler içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda; üç tema (Kazanç, Güçlük ve Gelecek Planları) ve bu temalara ilişkin dokuz alt tema oluşturulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre yatılı okullarda çalışan öğretmenlerin iş doyumlarını etkileyen içsel ve dışsal birçok faktörün olduğu görülmüştür. Bu öğretmenlerin iş doyumlarını düşüren faktörlerin başında gece nöbetleri/belleticilik görevleri, fiziksel yorgunlukları ve sorumlulukları gelmiştir. Bunun yanında okul ortamının aile ortamı samimiyetinde olması ve öğrencilerle olumlu ilişkilerin kurulmasının öğretmenlerin iş doyumlarını arttıran faktörler olduğu anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular bu kapsamda çalışmada alanyazı çerçevesinde tartışılmış ve ilgili alanyazına bazı önerilerde bulunulmuştur.

Investigating Job Satisfaction of Teachers Working in Boarding School: A Qualitative Research

In this study, it was aimed to examine job satisfaction of teachers working in boarding schools. The study embraced phenomenological research of qualitative design. The study group of the study was determined by purposive sampling method. The study group consisted of 18 volunteer teachers working in boarding schools. In the data collection, a semi-structured interview form consisting of 17 questions prepared by the researcher was used. Content analysis was performed in analyzing the data. As a result of the content analysis, there were three themes (Gain, Difficulty and Future Plans) and nine related sub themes. According to the results of the research, it has been found that there are many internal and external factors affecting the job satisfaction of the teachers working in boarding schools. Night guard duty, fatigue and responsibilities were the main factors that reduced job satisfaction of these teachers. However, the fact that the school is like a family environment and positive relations with the students increased the job satisfaction of the teachers. The results of the study were discussed within the literature and further suggestions were made.

PDF

___

Adıgüzel, Z., Karadağ, M. ve Ünsal, Y. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin iş tatmin düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 49-74.
Agho, A., Mueller, C. and J. Price (1993). Determinants of employee job satisfaction: An emprical test of causal model. Human Relations, 46(8), 1007-1027.
Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 57–71.
Altunkeser, F. ve Ünal, E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından yordanması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-15.
Aralpcan, H. (1998). Yatılı ilköğretim bölge okulları’nın sayısal gelişimi ve hizmet sunduğu çevre. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Arı, A. (2002). Normal, taşımalı ve yatılı ilköğretim okullarının karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 1(11), 153-154.
Arı, E. (2015). Öğretmenlerin iş doyumlarının mesleki tükenmişlik üzerine etkisinin yapısal eşitlik modeli ile araştırılması. Journal of International Social Research, 8(39), 549-565.
Arifin, H. M. (2015). The influence of competence, motivation, and organisational culture to high school teacher job satisfaction and performance. International Education Studies, 8(1), 38-45.
Aslan, E. ve Erbay, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar il müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 535-556.
Bakioğlu, A. ve Göktaş, E. (2018). Bir eğitim politikası belirleme yöntemi: Meta analiz. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-54.
Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel davranış. Ankara: Feryal Yayınevi.
Başaran, M. ve Güçlü, N. (2018). Okul yöneticilerinin yönetim biçimleri ile öğretmenlerin iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 949-963.
Bogler, R. and Nir, A. E. (2015). The contribution of perceived fit between job demands and abilities to teachers’ commitment and job satisfaction. Educational Management Administration and Leadership, 43(4), 541-560.
Çalışkan, N. ve Ayık, A. (2015). Okul aile birliği ve velilerle iletişim. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 69-82.
Çelik, N. (2017). Yatılı bölge ortaokulları ile diğer devlet okullarında çalışan öğretmenlerin iş tatmin düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
Çelikkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çokluk, Ö. (2003). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar uygulamalar ve sorunlar. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çoruk, A. ve Çicek, H. K. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 750-761.
Dağlı, A. ve Gündüz, H. (2008). Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri (Diyarbakır ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 12-35.
Demirtaş, Z. ve Nacar, D. (2018). Öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. Eğitim Yansımaları, 2(1), 13-23.
Eraslan, L. (2006). Yalnızlığın okulları YİBO’lar. 08.11.2019 tarihinde http://www.memurlar.net/haber/38102/ adresinden erişilmiştir.
Gedik, A. ve Üstüner, M. (2017). Eğitim örgütlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu ilişkisi: Bir meta analiz çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 41-57.
Gill, F. (1999). The meaning of work: Lessons from sociology, psychology and political theory. Journal of Socio-Economics, 6(28), 725-743.
Gökyer, N. (2011). Yatılı ilköğretim bölge okullarının sorunlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 288-310.
Gündüz, H. (2006), Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
İnal, U. ve Sadık, F. (2011). Adana ili sınırları içerisindeki yatılı ilköğretim bölge okullarında bulunan öğrenci ve öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algılarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 243-258.
İnal, U. ve Sadık, F. (2014). Yatılı ilköğretim bölge okullarının okul yaşam kalitesine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 169-194.
İşgör, I. Y. and Haspolat, N. K. (2016). Investigating the psychological well-being and job satisfaction levels in different occupations. International Education Studies, 9(12), 194-205.
Jackson, S. E., Schwab, R. L. and Schuler, R. S. (1986). Toward an understanding of the burnout phenomenon. Journal of Applied Psychology, 71(4), 630-640.
Johnson, B. and Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. (4. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
Kachhawa, P. S., Joshi, A. and Gajraj, A. (2018). An assessment of teacher's job satisfaction and its possible effects on student achievements. Indian Journal of Positive Psychology, 9(1), 152- 154.
Kazu, İ. Y. ve Aşkın, Z. (2011). Yatılı ilköğretim bölge okullarının etüt saatlerinde ve boş zaman etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar (Elazığ ili örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 39-46.
Keser, A. (2005). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. Çalışma Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 7, 77-96.
Kılıç, Ö.S. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürü ve öğretmenlerin iş doyumu (Tokat ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Koruklu, N., Feyzioğlu, B., Kiremit, H. Ö. ve Kaldırım, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 119-137.
Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunette (Ed.), Handbook of Industrial And Organizational Psychology. Chicago: RandMcNally.
MEB (2010). Hoş geldin öğretmenim. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2011). Yatılı ilköğretim bölge okulları süreci iç denetim raporu. 05.09.2019 tarihinde meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
MEB (2016). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda yatılılık, bursluluk, sosyal yardımlar ve okul pansiyonları yönetmeliği. 09.11.2019 tarihinde ogm.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
MEB (2020). Millî Eğitim istatistikleri yayınlanmıştır (Örgün eğitim 2019/2020). 07.11.2020 tarihinde http://sgb.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
Nyenyembe, F. W., Maslowski, R., Nimrod, B. S. and Peter, L. (2016). Leadership styles and teachers' job satisfaction in Tanzanian public secondary schools. Universal Journal of Educational Research, 4(5), 980-988.
Okumuş, M. (2011). Öğretmenlerde meslek tatmini ve iş stresi. İstanbul: Özgü Yayınları.
Olsen, A. and Huang, F. (2019). Teacher job satisfaction by principal support and teacher cooperation: Results from the schools and staffing survey. Education Policy Analysis Archives, 27(11), 1- 31.
Özdemir, S. (1986). Kamu ödeme sistemi içinde öğretmen ücretlerinin yeri ve sağladığı doyum. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özkaya, H. (2006), Yatılı ilköğretim bölge okulları ve ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Robbins, S. P. ve Judge, T. (2012). Örgütsel Davranış. (Çev. Ed. İ. Erdem), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Skaalvik, E. M. and Skaalvik, S. (2017). Motivated for teaching? Associations with school goal structure, teacher self-efficacy, job satisfaction and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 67, 152-160.
Şenol, D. ve Yıldız, S. (2009). Yatılı ilköğretim bölge okullarında öğrenci-öğretmen ve aile etkileşimiDiyarbakır ve Erzurum örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 359-376.
Taiwo, O. O., Eyarefe, I. D. and Olawale, S. S. (2019). Job satisfaction as correlate of teachers’job performance in public secondary schools in Osun State. Educational Research International, 8(3), 81-89.
Üzümcü, B. ve Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin bilişsel esneklik ve mesleki doyum düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8-25.
Vural, B. (2004). Yetkin-ideal-vizyoner öğretmen. İstanbul: Hayat Yayınları.
Yılmaz, E. ve Aslan, S. (2017). Lise öğretmenlerinde tükenmişlik, iş doyumu ve algılanan sosyal destek: Bursa ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1861- 1886.
Yılmaz, M. (2009). Yatılı ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmen ve idarecilerin iş tatmin düzeyleri ile tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması (İnebolu ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.