Girdi Çıktı Analizi ile Yeni Ekonomi Programı Hedeflerinin Değerlendirilmesi

Girdi çıktı tabloları bir ekonomide bulunan sektörlerin arz talep ilişkisi içerisinde birbirleriyle olan ekonomik etkileşimlerini gösterir. Türkiye ekonomisi için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından en son hazırlanan girdi çıktı tablosu 64 sektörlü ve 2012 yılına aittir. Girdi çıktı tablosuyla yapılan analiz sonuçlarının daha anlamlı ve yorumlanabilir olması adına Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiksel Sınıflandırması (NACE) Rev-2 ekonomik sınıflaması kullanılarak tablo toplulaştırma işlemiyle 27 sektöre indirgenmiştir. 2012 yılı girdi çıktı tablosu RAS yöntemi kullanılarak önce 2014 yılına, 2014 yılı tablosu kullanılarak da 2016 yılına güncellenmiştir. Çalışmada girdi çıktı tabloları yardımıyla Türkiye ekonomisinin var olan hedeflerinin yorumlanması adına hedef programlama modelleri kurulmuştur. Hedefler için Kalkınma Bakanlığı tarafından Yeni Ekonomi Programı ele alınmıştır. Programda belirlenen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve istihdam hedefleri eşit öncelikli tutularak gereken sektörel üretim değerleri aranmıştır. Yeni Ekonomi Programı için 2016 yılı baz alınırsa 2019, 2020 ve 2021 yılları için ortalama toplam Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da %32,61 ve toplam arzda %22,48 artış olması gerektiği belirlenmiştir. Yeni Ekonomi Programı hedeflerine ulaşılmasında sektörel olarak Sektör-1:Tarım, Sektör-2:Maden ve Sektör-14:Elektrik ve iklimlendime sektörlerinin katkılarının daha fazla olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçların karar vericilere yatırımların yönlendirimesi konusunda katkı sağlaması beklenmektedir.

Evaluation of New Economy Program Objectives by Input Output Analysis

Input-output tables show the economic interactions of the sectors in an economy with each other in the supply-demand relationship. The latest input-output tables prepared by the Statistical Institute of Turkey for Turkey's economy belongs to the sector and 64 in 2012. In order to make the analysis results made with the input-output table more meaningful and interpretable, the table was reduced to 27 sectors by using the Statistical Classification of Economic Activities in the European Community (NACE) Rev-2 economic classification. The 2012 input-output table was first updated to 2014 using the RAS method and to 2016 using the 2014 table. for the interpretation of the existing target of input-output tables with the help of Turkey's economy it has been established in the study target programming models. The New Economy Program was addressed by the Ministry of Development for the Goals. The gross domestic product and employment targets determined in the program were kept at the same priority and required sectoral production values were sought. Based on 2016 for the New Economy Program, it is determined that there should be an increase of 32.61% in average total Gross Domestic Product and 22.48% in total supply for 2019, 2020 and 2021. It has been observed that the contribution of the Sector-1: Agriculture, Sector-2: Mining and Sector-14: Electricity and air-conditioning sectors is more sectoral in reaching the new economy program targets. The results obtained are expected to contribute to decision makers in directing investments.

PDF

___

Apaydın A. ve Dalkılıç F. (2001). Girdi çıktı analizi ve hedef programlama, 2. İstatistik Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya, s.70-73.
Aydoğuş, O. (2010). Girdi-çıktı modellerine giriş. Ankara: Efil Yayınevi.
Aydoğuş, O. (2012). İzmir bölgesi girdi-çıktı analizi. İzmir: İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA).
Bui T. and Nguyen V. P. (2013). A short note on ras method, Advances in Management & Applied Economics, vol. 3, no.4, 2013, 133-13.
Can, T. and Ozluer, B. (2012). Input-output analysis with linear programming: The case of Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, (89), 138-145.
Çoban, M. N. (2020). Ekonomik kompleksite ve insani gelişmişlik ilişkisi: E7 ülkeleri için bir analiz. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 467-479.
Dalkılıç, F. (1999). Girdi-çıktı analizi ve hedef programlama. Yüksek Lisans Tezi, İstatistik Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Gözen, M. (2019). Şirket değerlemesine kuramsal açıdan genel bir bakış. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 198-219.
Karkacıer, O. (2001). Tokat ili tarıma dayalı sanayi sektörlerinin yapısal analizi. Tokat: Ziraat Fakültesi Yayınları.
Kondo, Y. and Nakamura, S. (2005). Waste input–output linear programming model with its application to eco-efficiency analysis. Economic Systems Research, 17(4), 393-408.
Konstantinos, P. S. (2005). Goal programming input output analysis in forest management. Review of Economic Sciences, 8, 3-34.
Leontief, W. (2008). Input-output analysis. United Kingdom: Palgrave Macmillan Makarkına, G. V. and Merkulova, T. V. (2011). Using input-output model with fuzzy parameters for analysis of sectoral structure of Ukrainian industrial region. Формування ринкової економіки в Україні, 25, 242-247.
Oliveira, C., Coelho, D. and Antunes, C. H. (2014). Coupling input–output analysis with multiobjective linear programming models for the study of economy–energy–environment– social (E3S) trade-offs: a review. Annals of Operations Research, 247(2), 471-502.
Özkan, M. (2003). Bulanık Hedef Programlama. Bursa: Ekin Kitabevi.
Özlüer, B. (2011). Sektörler arası ilişkilerin doğrusal programlama ile analizi: Türkiye örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstatistik Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
Öztürk, A. (1986). Leontief modeli ve doğrusal programlama. Bursa: Örnek Kitabevi.
Ribeiro Luiz Carlos De S., Kênia Barreiro De S. and Fernando Salgueiro P. (2016). An input-output linear programming model to assess Brazilian greenhouse gas emissions. Anais do XLIII Encontro Nacional de Economia [Proceedings of the 43rd Brazilian Economics Meeting]. No. 187.
Sel, A. (2019). Girdi çıktı analizi ile bulanık hedef programlama: Sektörel üretim ve elektrik tüketim değerleri projeksiyonu. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 267-284.
Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2019). İhracat rakamları. 03/03/2016 tarihinde http://www.tim.org.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Dış ticaret istatistikleri. 30/08/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). İllere ve cinsiyete göre temel işgücü istatistikleri. 19/05/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). İllere, belde ve köylere göre genel nüfus dağılımları. 23/04/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). İllere, cinsiyete ve eğitim durumuna göre nüfus dağılımları. 29/10/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). İşgücü istatistikleri. 12/01/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). İstihdam edilenlerin yıllara göre iktisadi faaliyet kolları ve dağılımı. 13/03/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Ulusal hesaplar, girdi çıktı tabloları. 03/04/2016 tarihinde http://www.tüik.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu, (2019). Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus ve projeksiyonları. http://www.tüik.gov.tr adresinden 12/01/2016 tarihinde erişilmiştir
Yu, K. D. S., Aviso, K. B., Promentilla, M. A. B., Santos, J. R. and Tan, R. R. (2016). A weighted fuzzy linear programming model in economic input–output analysis: an application to risk management of energy system disruptions. Environment Systems and Decisions, 36(2), 183- 195.