Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Demokrasiye İlişkin Algılarının Metafor Aracılığıyla İncelenmesi

Demokrasi günümüzde yalnızca devlet yönetiminde değil yaşamın her alanında önemli bir değer olarak görülmektedir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin demokrasi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar ile bu metaforların ortak özellikler bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplandığını tespit etmektir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji benimsenmiştir. Metaforların ve temaların belirlenmesinde ise ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan form kullanılmıştır. Araştırmada çalışma grubunun belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. 2015-2016 öğretim yılının bahar döneminde, yapılan araştırmaya, Denizli il merkezinde, alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki okullarda görev yapan ve tesadüfi yöntemle seçilen 36 ortaokuldan toplam 143 sosyal bilgiler öğretmeni katılmıştır. Öğretmenler en çok “farklılıkları kabul etme” (25 kişi, % 17,48) ve “demokrasinin eşitlikçi yanı” (25 kişi, % 17,48) temalarında metaforlar ortaya koymuşlardır. Bu metaforlarda demokrasinin insan ilişkileri üzerindeki olumlu ve kolaylaştırıcı etkileri ile insanlar arasındaki eşitliği sağlamada ne kadar etkili olduğu dile getirilmiştir. En az metafor üretilen tema ise “engelleri aşmadır” (5 kişi, % 3,49). Bu tema kapsamındaki metaforlarda gerçekleştirilmesi zor olan durumlara vurgu yapılmış ve demokrasinin toplumda yerleşmesinin zorluğu dile getirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen metaforlar, demokrasi kavramının sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından nasıl algılandığını belirlemek amacıyla güçlü birer ipucu özelliği taşımaktadır.

An Analysis of Social Studies Teachers' Perceptions of Democracy through Metaphor

Today, democracy is seen as an important value not only in the administration of the state but also in all areas of life. The aim of this study is to determine the metaphors that social studies teachers have about the concept of democracy and what conceptual categories these metaphors are collected in terms of common characteristics. Phenomenology, one of the qualitative research methods, was adopted in the study. Metaphors and themes were determined and content analysis was used. The form prepared by the researchers was used to obtain the data. Maximum diversity sampling method was used to determine the study group. In the spring semester of 2015-2016 academic year, a total of 143 social studies teachers from randomly selected 36 secondary schools, who were employed in lower, middle and upper socio-economic schools in Denizli city center, participated in the study. Teachers mostly metaphors on the theme of “accepting differences” (25 people, 17.48 %) and “egalitarian side of democracy” (25 people, 17.48 %). In these metaphors, the positive and facilitating effects of democracy on human relations and how effective it is in ensuring equality between people are stated. The theme with the least metaphor is mad “overcoming obstacles” (5 people, 3.49 %). The metaphors within the scope of this theme emphasized the difficult situations to be realized and expressed the difficulty of establishing democracy in society. The metaphors obtained as a result of the research are strong clues to determine how the concept of democracy is perceived by social studies teachers.

PDF

___

Beetham, D. ve Boyle, K. (1998). Demokrasinin temelleri 80 soru ve cevap (V. Bıçak, Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
Beetham, D. (2006). Demokrasi ve insan hakları. Ankara: Liberte Yayınları.
Bellamy, R. (1991). Schumpeter and the transformation of capitalism, liberalism and democracy. Government and Opposition, 26(4), 500-519.
Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Cameron, L. (1996). Discourse contextand the development of metaphor in children. Current Issues in Language and Society, 3(1), 48-64.
Çankaya, D. ve Seçkin, O. (2004). Demokratik değerlerin benimsenmesi açısından öğretmen ve öğretmen adaylarının görüş ve tutumları. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu Tam Metin Kitabı (ss. 461-466), 20-21 Mayıs, Çanakkale.
Dewey, J. (2010). Okul ve toplum. (Çev.: H. Avni Başman). Ankara: PegemA.
Dündar, H. (2012). Elementary students’ metaphors for democracy. Educational Research and Reviews. 7(24), 509-516.
Engle, S. and Ochoa, A. (1988). Education for democratic citizenship: Decision making in the social studies. New York: Teachers College Press.
Farrel, J. P. (1998). Democracy and education: Who gets to speak and who is listened to? Curriculum Inquary, 28(1), 1-7.
Güder Yağan S. and Yıldırım A. (2014). Okulöncesi öğretmeni adaylarının demokrasiye ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 151-170.
Harber, C., (2002). Education, democracy and poverty reduction in Africa. Comparative Education, 38(3), 267-276.
İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarındaki vatandaşlık eğitiminin Sosyal Bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Karadağ, E., Baloğlu, N. ve Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82.
Kuş, Z., Sönmez, Ö. F. ve Karatekin K. (2011). Okulda yaşam biçimi olarak demokrasi eğitimi. X. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. 5-7 Mayıs, Sivas Sözlü Bildiri.
Kuş, Z. (2012). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kuş, Z. ve Çetin, T. (2014). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 1-22.
Kuş, Z. ve Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Journal of Theory and Practice in Education, 12(3), 464-483.
Lipset, S. M. (1986). Siyasal insan. (Çev. Mete Tunçay). Ankara: V Yayınları.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2010). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (Çev: Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
Maitles. H. and Gilrchrist I. (2006). Never too young to learn democracy: A case study of a democratic approach to learning in a religious and moral education secondary class in the west of Scotland. Educational Review, 58(1), 67-85.
Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors forthe web: An exploratory study. The Journal Of Academic Librarianship, 27(1), 24-32.
Richardson, V. (2003). Preservice teachers’ beliefs. In J. Raths and A. C. McAninch (Eds.), Teacher beliefs and classroom performance: The impact of teacher education (p. 1-22). Greenwich, CT: Information Age Publishing.
Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report, 10(2), 358-394.
Sinatra, G., I. Beck and M. McKeown. (1992). A longitudinal characterization of young students knowledge of their country’s government. American Educational Research Journal, 29, 633– 61.
Soydaş, S. ve Güven, B. (2009). Öğrencilerin Hayat Bilgisi dersinde demokrasi kavramı ile ilgili oluşturdukları metaforların incelenmesi. İçinde Kıncal, R. (Ed.), International symposium on democracy and democracy education in Europe proceedings (ss. 64–80). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tarhan, Ö. (2016). Eğitimin siyasi temelleri. İçinde Susar Kırmızı, F. ve Duban, N. (Ed.), Eğitim bilimine giriş (ss. 137-166). Ankara: Anı Yayıncılık.
Taşkesen, A. (2005). Demokrasi ve demokrasi kültürü. İçinde T. Temiz (Ed.), Vatandaşlık bilgisi (ss. 99–119). Elmaziye, İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Touraine, A. (1997). What is democracy? Boulder, Colorado: Westview Press.
O’Hair, M.J., McLaughlin, H.J. and Reitzug, U.C., (2000). Foundations of democratic education. Orlando: Harcourt College Publishers.
Öncül, R. (2000). Eğitim ve öğretim bilimleri sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Westheimer, J. and Kahne, J. (2003). Teaching democracy: What schools need to do. Phi Delta Kappan, 85(1), 34-67.
Yagan, S. (2010). Bağımsız anaokullarında görev yapan öğretmenlerin ve okul müdürlerinin demokrasi ve demokrasi eğitimine yönelik görüşleri: Eskişehir il örneği. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yetek, Y. (2003). İlköğretim okulu yöneticilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeyi. Yüksek lisans tezi. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Yüce, G. S. ve Demir, Ö. (2011). Polis adaylarının “demokrasi” kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 13(2), 147-178.