Filistin ve Kudüs Meselesine Genel Bir Bakış(XIX. Yüzyılın Ortasından XX. Yüzyıl Ortalarına Kadar)

Makalenin konusu son iki asırda Filistin ve Kudüs’ün genel olarak sosyal ve siyâsî durumudur. Özellikle yirminci yüzyılda Orta Doğu’nun petrol ve Filistin olmak üzere iki önemli sancılı meselesi vardır.Son zamanlarda Kudüs Türkiye gündeminden hemen hemen hiç düşmemektedir. Bu bağlamda makalenin amacı Filistin ve Kudüs dosyasını bir daha hatırlatmaktır. İlk defa Filistin’de İbrahim Paşa zamanında katolik ve protestan misyoner okulların açılmasıyla Avrupa tarzı kültür hareketleri başgösterdi. Yahûdilerin Filistin için örgütlü olarak çalışmalarını 1861 tarihine kadar götürebiliriz. Bu tarihte İngiltere ve Fransa’da kurdukları cemiyetlerle, Yahûdîleri koruma ve Filistin’i Yahudi ülkesi yapabilme faaliyetlerine başlamışlar ve fikirde kalan bu hareketlerini 1882 tarihlerinden itibaren iki yolla eyleme dönüştürmüşlerdir. Birincisi Filistin’e göçler ve yerleşme çabalarıdır. İkinci sebep ise 1877-18778 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi)’ndan sonra, siyonistlerin Filistin’i yurt yapma düşüncesi ile uluslararası düzeyde girişimlerde bulunmalarıdır. Yahudilerin bu girişimlerine tepki olarak, Osmanlı devlet erkanı Filistin’e yapılacak Yahûdî göçünün var olan düzeni bozacağını düşünmüş ve Padişah İkinci Abdülhamid ve diğer devlet ricali Filistin topraklarında Yahûdî yerleşimine karşı engel olma siyasetini uygulamışlardır. Filistin meselesinde İttihad Terakkî Fırkası ilk zamanlar ılımlı tavır sergilemiş fakat daha sonraları onlar da Sultan Abdülhamid’in Filistin siyasetini benimsemiş ve Yahûdî göçünü engellemeye çalışmışlardır. Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sonrası gelişen siyasi olaylar, Osmanlı hükümetlerinin haklılığını ortaya koymuştur. Günümüzde bölgede insanlık dramı yaşanmakta ve bunun tek sorumlusu büyük güçler ve İsrail’dir.

An Overview Of The Palestinian Question (From the Middle of the XIX. to the XX. Century)

The subject of the article is the social and political situation of Palestine and Jerusalem in the last two centuries. Especially in the twentieth century, the Middle East has two major painful issues, oil and Palestine. Lately, Jerusalem is almost never fall from the agenda of Turkey. In this context, the aim of the article is to remind the Palestinian and Jerusalem files. In Palestine, for the first time, during the time of Ibrahim Pasha, European-style cultural movements began with the opening of Catholic and Protestant missionary schools. We can take the work of the Jews for Palestine until 1861. On this date, with the societies they founded in England and France, they have started to protect the Jews and make Palestine a Jewish country, and From 1882 onwards, they transformed them into action in two ways. The first is migration to Palestine and settlement efforts. The second reason is that after the 1877-18778 Ottoman Russian War (93 War), with the idea of Zionists to make Palestine, they are undertaking international initiatives. In response to the Jews' attempts, The Ottoman government thought that the Jewish immigration to Palestine would disrupt the existing order and Sultan Abdulhamid II and other state officials implemented the policy of preventing the Jewish settlement in Palestine. İttihad Terakkî Party in the Palestinian issue had a moderate attitude but, later, they adopted the policy of Palestine Sultan Abdulhamid and they attempted to hinder the Jewish immigration. First World War and political events after World War II, revealed the right of the Ottoman governments. Todays, the philistine is experiencing human tragedy and the only one responsible for it is the United States and Israel.

PDF

___

Aaronsohn, A. (2003). Türk ordusuyla Filistin’de, Çev: Necmettin Alkan, İstanbul: Selis Kitaplar
Habertürk.com (2018, Mayıs 15) Amerikan elçiliğinin Telaviv’den Kudüs’e taşınması, Habertürk Gazetesi, 1.
Hürriyet.com. (2017, Aralık 06) Amerika’nın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması, Hürriyet Gazetesi, 1.
Armaoğlu, F. (Trsz.). 20. yüzyıl siyasî tarihi, İstanbul: Alkım Yayınevi.
Aselî, K. C. (2002). Osmanlı dönemi ve sonrası Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, (26)334, 336-337.
Avcı, C. (2002). Fethedilişinden haçlı istilasına kadar Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, (26), 327.
Bayur, Y. H. (1991), Türk inkılabı tarihi, 3(IV), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Biren, M. T. (1993). II. Abdülhamid, meşrûtiyet ve mütareke devri hatıraları, 1, İstanbul: Arma Yayınları.
Buzpınar, T. (2011). Filistin’e yahûdî göçü meselesi (1878-1908), Devr-i Hamid, Sultan İkinci Abdülhamid, 5, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
Çelik, M. (1993). Filistin, doğuştan günümüze büyük İslam tarihi, İstanbul: Çağ Yayınları, Darkot, B. (1988). Filistin, İslam ansiklopedisi, 4. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Demirkent, I. (2002). Haçlılar dönemi Kudüs, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (26), 330-332, 334-335
Dolu, A. (2016). Osmanlı kroniklerinde Kudüs algısı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 22.
Dursun D. (1995). Ortadoğu neresi?, İstanbul: İnsan Yayınları.
Ediz, İ. (2015). Birinci Dünya Savaşı sonrasında Filistin’de toplum ve siyaset (1919-1922), Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2(2), 144-145, 148,150-151.
Emir (Erkilet), H. H. (2002). Yıldırım, Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları. Harman, Ö. F. (2002). Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, (26), 324- 325.
İslam Konferansı Teşkilatı Kudüs Komitesi Kararları (1988), Cidde: İslam Konferansı Teşkilatı Yayını.
Karal, E. Z. (2011). Osmanlı tarihi, 9, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Karaman, M. L. (1996), Filistin, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (13), 89-91,103,137-138,140. Karaköse, H. (2018). Orta doğuda Osmanlı İngiliz mücadelesi (1876-1918 yılları arası), Ankara: Nobel Yayınları.
Kasalak ,K. (2016). İngilizlerin Filistin politikası ve Filistin mandası, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(25), 66-67.
Kılıç, R. (2017). 19. yüzyılda Osmanlı idaresinde Kudüs mutasarrıflığı, Erciyes, 471,7. Köse, F. B. (2015), Osmanlı dönemi Kudüs’ünde idârî ve sosyal yapı, Belgü, 2015 (1), 181.
Kürkçüoğlu, Ö. (1982). Osmanlı devletine karşı Arap bağımsızlık hareketi (1908- 1918), Ankara: AÜSB. Fakültesi Yayını.
Nedim, Ş. M. (1995), Filistin savaşı (1914-1918), Çev. Abdullah Es, Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayını.
Nedşe, R. Ş. (2014), Sultan ikinci Abdülhamid ve Filistin, Çev. Necmeddin Gevri, İstanbul: Eşik Yayınları
Öke, M. K. (1993), Son dönem Osmanlı imparatorluğu, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 12, İstanbul: Çağ Yayınları
Öke, M. K. (2006), Osmanlı imparatorluğu, siyonizm ve Filistin sorunu (1880-1914), Marife, 6 (1), 263-264
Turan, Ö. (2003), Medeniyetlerin çatıştığı nokta orta doğu, İstanbul: Acar Matbaacılık
Türk, F. (2007), Yahûdî devletinin demografik temelleri, birinci dünya savaşına kadar Osmanlı Devleti’nin Filistin siyaseti, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 71, 73,78-79, 81.