Demokrasi ve Türk Demokratikleşmesi Bağlamında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi

Osmanlı Devleti’nin son döneminde başlayan modernleşme hareketleri, Türk demokrasinin temel yapısını oluşturur. Birinci Dünya savaşı sonunda yıkılmaya yüz tutmuş, işgal altındaki Osmanlı Devleti içerisinden; Türk Kurtuluş mücadelesi neticesinde Ankara merkezli modern bir millî devlet ortaya çıktı. Türkiye’de 1923’te Cumhuriyetin ilanı ile belirginleşen bu siyasi gelişmeler, Türk demokrasisinin ana omurgasını ve ilk dönemini oluşturur. II. Dünya savaşı sonrası “Batı demokrasisi” diktatörlüklere ve tek parti yönetimlerine karşı zafer kazanmıştır. Türkiye, 1945 yılında hem dış gelişmelere hem de iç gelişmelere bağlı olan dinamik bir siyasal dönüşüm sürecine girmiştir. 1946 yılında Türkiye’de Demokrat Parti’nin kurulması ile Türk siyasi hayatında kurucu dönem bitmiş; ikinci dönem başlamıştır. Bu tarihten itibaren demokrasisini süreklilik ve kalıcılık açısından güçlendirmeyi hedefleyen Türkiye, parlamenter sistem ile yoluna devam etmiştir. 16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu ile yönetimde yöntem değişikliğine giden Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçti. Bu çalışmada modern demokrasi kavramı ve Türk Siyasi Tarihi içerisindeki rolü üzerinde durulacaktır. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin, demokrasinin gelişimine ne gibi katkılar sağladığı, değerlendirilecektir.

In The Context of Democracy and Turkish Democratızatıon; Presıdential Government System

Modernization movements starting in the last period of the Ottoman Empire constitute the basic structure of Turkish democracy. At the end of the first World War, a modern national state based in Ankara emerged as a result of the struggle for Turkish independence from within the occupied Ottoman state. These political developments, which became evident in Turkey in 1923 with the proclamation of the Republic, constitute the main backbone of Turkish democracy and its first period. II. After World War, “Western democracy” triumphed over dictatorships and one-party administrations. In 1945, Turkey entered a dynamic process of political transformation that depends on both foreign and domestic developments. With the establishment of the Democratic Party in Turkey in 1946, the founding of the first term of the Turkish political life was finished; the second term began. Since then, Turkey has continued its path with the parliamentary system, which aims to strengthen its democracy in terms of continuity and permanence. With the referendum of 16 April 2017, Turkey shifted to the Presidential government system. In this study, the role of the Republic of Turkey in the political history of democracy and Turkish political history will be emphasized. It will also be evaluated how the presidential government system contributes to the development of democracy.

PDF

___

Akyılmaz, G. (1999). Osmanlı Devleti’nde reaya kavramı ve devlet-reaya ilişkileri. Osmanlı, 4, ss. 40-55, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Armaoğlu, F. (1987). 20. Yüzyıl siyasi tarihi. 4.Baskı, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Borak, S. Kocatürk, U. (1989). Atatürk’ün söylev ve demeçleri. C.III, 4.Baskı, Ankara: TİTE.
Cem, İ. (1998). Türkiye’de geri kalmışlığın tarihi. 13. Baskı, İstanbul: Can Yayınları.
Çaha, Ö. (1994). Osmanlıda sivil toplum. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49(3-4), 79-99.
Çakı, F. (2018). Türkiye’de “15 Temmuz’un toplumsal etkileri ve ona yol açan faktörler üzerine düşünceler. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt:13, Sayı:1.
Çavdar, T. (1996). Türkiye’nin demokrasi tarihi. Cilt II, Ankara: İmge Yayınları.
Bahçeli, D. (2016). TBMM Grup Toplantısında Yaptıkları Konuşma. (Erişim Tarihi: 10.11.2019). http://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4136/index.html
DİE. (1998). Milletvekili genel seçimi sonuçları. Ankara: DİE Matbaası.
Duran, B. ve Miş, N., (2016). 1970’lerden İtibaren Türkiye’de siyasal sistemin dönüşümü tartışmaları ve gerekçeleri, “The trans formation of Turkey’s political system and the exe cutive presidency”, Insight Turkey, 18(4), 11-29.
Dursunoğlu, C. (1946). Millî Mücadelede Erzurum.2. Baskı, Ankara: Kaynak Yayınları.
Dursun, D. (1999). Demokratikleşemeyen Türkiye. İstanbul: İşaret Yayınları.
Eroğlu, H. (1990). Türk inkılâp tarihi. Ankara: Savaş Yayınları.
Gülener, S. (2016). Başkanlık sistemlerinde denge ve denetleme, SETA Rapor, İstanbul
Güngör, E. (1993). Dünden, bugünden, tarih, kültür, milliyetçilik. 6.baskı. İstanbul: Ötüken Yayınevi
Hale, W. (1996). Türkiye’de ordu ve siyaset, (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul: Hil Yayınları.
İnan, A. (2000). Medeni bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün el yazıları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Kalaycıoğlu, E. ve Sarıbay A. Y. (1986). Tanzimat: modernleşme arayışı ve siyasal değişme. Türkiye’de siyaset: süreklilik ve değişim, 31.
Kalaycıoğlu, E. (1989). Demokratik konsolidasyon ve Türk siyasi hayatı. Bülten, Temmuz-Ekim, TDV Yayınları.
Karakurt, E. (2006).”Kentsel mekânı düzenleme önerileri: modern kent planlama anlayışı ve post modern kent planlama anlayışı” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.3.
Karpat, K. (2012). Türk demokrasi tarihi. İstanbul: Timaş.
Koç, T. Y. (2011). 12 eylülden 12 hazirana siyasi partiler. SETA sayı: 41 Erişim Tarihi 16.08.2019 http://file.setav.org/Files/Pdf/12-eylulden-12-hazirana-siyasal-partiler-ak-parti.pdf
Kürkçüoğlu, Ö. (1979) “Türk demokrasisinin kuruluş ve işleyişinde dış etkenler” AÜSBF Dergisi Cilt:3, Ankara: Sevinç Matbaası.
Mardin, Ş. (1994). Türk modernleşmesi. 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları
Mardin, Ş. (2003). Türkiye'de toplum ve siyaset. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
Özdemir, G. (2009) “Batı’da ve Türklerde egemenlik kavramı” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 23, Kütahya.
Öztekin, A. (1993). Siyaset bilimine giriş. Malatya: Yeni Malatya Gazetesi Basımı.
Resmi Gazete (2017).6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında değişiklik yapılmasına dair kanun RG: 11Şubat 2017, 29976 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170211-1.htm (Erişim Tarihi: 30.11.2019)
Sabah Gazetesi (2018). 24 Haziran seçim sonuçları. (Erişim Tarihi: 10.10.2018), https://www.sabah.com.tr/secim/24-haziran-2018-secim-sonuclari
Sarıbay, E. K. (1986). Tanzimat: modernleşme arayışı ve siyasal değişme Türk siyasal hayatının gelişimi,. İstanbul: Beta Yayınılık.
Sarınay, Y. (1994). Türk Milliyetçiliğinin tarihi gelişimi ve Türk Ocakları. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Şıvgın, H. (1998.İslam ve demokrasi paneli tartışması İslam ve demokrasi. Ankara: TDV Yayınları
Sartori, G. (1996). Demokrasi teorisine geri önüş. (Çev., T. Karamustafaoğlu M. Turhan.). Ankara: Yetkin Yayınları.
Toker, M. (1991). Demokrasimizin İsmet paşalı yılları 1944-1973; Yarı silahlı yarı külahlı bir ara rejim 1960-1961. 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Tuncay, M. (1992).Türkiye Cumhuriyeti'nde tek parti yönetiminin kurulması 1921-1923, 3.Baskı, İstanbul: Cem Yayınevi.
Türkkan, H. (2018) “Osmanlı devleti'nde demokratikleşme ve Kanun-i Esasi'nin demokratik hürriyeti” Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 376.
UBICINI M.A. (Tarihsiz). Türkiye mektupları, Çev. Cemal Karaağaçlı, c. 2, Tercüman 1001 Temel Eser
Ünal, A. A.(1997).Türkiye'de ordu, bürokrasi ve demokrasi. Türk Yurdu, sayı: 122, Ekim s.37.
Ünal, O. (1994). Türkiye’de demokrasinin doğuşu. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Yüksek Seçim Kurulu Halkoylaması Sonuçları için bakınız http://www.ysk.gov.tr/tr/16-nisan-2017 anayasa-degisikligi-halkoylamasi/5002 (Erişim Tarihi: 25.11.2019)