Tarihi coğrafya açısından Kıbrıs'ta tuz

İnsan hayatı için vazgeçilmez olan tuz tarih boyunca önemini korumuş, şehirlere ve bölgelere adını vermiş, pek çok çatışmaya konu olmuş hatta paraya eşdeğer olarak kullanılmış önemli bir kaynaktır. Madenlerden, tuz göllerinden, denizlerden ve okyanuslardan elde edilen tuzun kimya sanayinden gıdaların kurutulmasına, yol açma çalışmalarından beslenmeye kadar çok çeşitli alanlarda kullanımı söz konusudur. Seyyahlardan, tarihi belgelerden ve devlet adamlarının tuttukları günlük ve resmi kayıtlardan da anlaşıldığı üzere Kıbrıs Adası da söz konusu bu kaynak açısından oldukça zengin bir yer idi. Tarih boyunca adaya hakim olan medeniyetlerce ayrı bir önem atfedilen iki önemli tuz gölü; Larnaka ve Akrotiri Tuz Gölleri, hem ada ekonomisinde hem de Akdeniz ticaretinde büyük önem taşımaktaydı. Günümüzde ise bu iki tuz gölünden tuz elde edilmemekte, ekolojik açıdan taşıdığı önemden ötürü koruma altına alınarak göçmen kuşların barınakları ve rekreasyon merkezi olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada amaç tarihi coğrafya açısından ele aldığımız Kıbrısdaki iki önemli tuz kaynağının tarihi kaynaklardan da yararlanarak mekansal analizini yapıp, yerinde yapılan gözlemlerle günümüzdeki durumunu ortaya koymaktır.

Historical geography perspective of salt in Cyprus

Salt is an important source that conserved its value throughout the history. It has given its name to cities and states, been a subject of many conflicts and even used as an equivalent of the money. Salt that has been derived from mines, seasoceans and salt lakes is being widely used in various areas ranging from food drying in chemical industry to opening of the roads in snow. The diaries of travellers, archives and official records implied that Cyprus Island was a rich source for salt mining. The two lakes; Larnaca and Akrotiri, which a separate importance had been attributed throughout the history of the Island, had an impact on both the economy and the trade in the Mediterranean region. Today, salt is not derived from either of these lakes and due to their ecological importance they have been used as Recreation Centers and shelters for the migratory birds. In this study, by taking advantage of historical documents, we are aiming to analyze the two important salt sources of Cyprus in terms of historical geography and to perform environmental analyses on site in order to establish the current status of these two lakes.

PDF

___

Anonim, (2011a), http://www.turkiyetuz.com/alan/alan.asp, (Son erişim: 27.01.2012).
Anonim, (2011b), http://www.cyprusfoodndrinks.com/cgibin/hweb?-A=341&-V=b2b, (Son erişim: 27.01.2012).
AVCI, Sedat, (2003), Ekonomik Coğrafya Açısından Önemli Bir Maden: Tuz (Tarihi, Önemi ve Dünya Tuz Ekonomisi), İstanbul Üniv. Edebiyat Fak. Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, Sayı: 11, s. 21 45, 2003, İstanbul.
COBHAM, Claude Delaval, (1908), Excerpta Cypria: Materials For a History of Cyprus, Cambridge at the University Press, A.B.D.
DEDEÇAY, Servet Sami, (2002), Kıbrısta Balık Çiftçiliği ve Balık; Deniz Süngeri Avcılığı; Tuz Gölleri, Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi Yayınları: 17, Lefkoşa / K.K.T.C.
FEDAİ, Harid, (2004), Kıbrısta Tuz İşletmeciliği, Tuz Kitabı, Editörler: Emine GÜRSOY NASKALİ, Mesut ŞEN, Kitabevi Yayınları, s. 316 328, Ocak 2004, İstanbul.
ERDOĞDU, M. Akif, (2004), Osmanlı Kıbrısında Tuz Üretimi ve Sorunları, Tuz Kitabı, Editörler: Emine GÜRSOY NASKALİ, Mesut ŞEN, İstanbul:Kitabevi Yayınları, s. 223 240, Ocak 2004
ERDOĞDU, M. Akif, (2008). Kıbrısta Osmanlılar, Galeri Kültür Yayınları, s. 278, Lefkoşa.
GAZİOĞLU, Ahmet C., (2000), Kıbrısta Türkler (1578 1878), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi (CYREP), Lefkoşa.
GİRAY, Halil, (2006), Osmanlı Haritalarında Kıbrısta Gaspedilen Sultan Malları Emlak-ı Hümayun, Ajans Yay. Ltd., I. Baskı, Eylül 2006, Lefkoşa.
HADJISTAVRINOU, Y. & CONSTANTINOU, C. (1977). Hydrogeology of the Akrotirir Peninsula, In Bulletin No. 7 of the Geological Survey Department. pp. 45 74, Ministry of Agriculture and Natural Resources, Nicosia.
KODAY, Saliha, (1999), Tuz Gölü Tuzlaları, Marmara Üniv. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, s. 128 149, 1998 1999, İstanbul.
KURLANSKY, Mark, (2003). Tuz: İnsanlığın Tuzlu Tarihi, Çeviren: A. ÇAKIROĞLU, Aykırı Yayıncılık, 2003, İstanbul.
SCHMIDT, W. F., (1956), Zur Morphologie und Landschaft von Cypern, Peterm, Geogr. Mitt. 100, H. 4, s. 268 277.
TARKAN, M. T., (1971), Kıbrıs Adasında Tabii-Beşeri ve Ekonomik Coğrafya Bakımından Bir Araştırma, Atatürk Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 24, s. 51, Erzurum.
TAŞLIGİL, Nuran, (2005), Türkiyenin Ekonomik Coğrafyası, İstanbul : Çantay Kitabevi, 2005
WEST, Ian Michael, (2007), Geology of the Salt Lake and Coast of the Akrotiri Peninsula, Cyprus, National Oceanography Centre, Southampton, Elektronik ortam: http://www.soton.ac.uk/~imw/Cyprus-Akrotiri-Lake-Coast.htm, (Son erişim: 06.01.2012)