Karnin mağarası 'ın kültürel ve çevresel verileri ışığında anadolu orta paleoiitik'inin değerlendirilmesi

Bu makale ile Karain Mağarasının kültürel ve çevresel verileri ışığında Anadoluda Orta Paleolitik dönemin genel görünümü verilmeye çalışılmıştır.Anadoluda Antalya, Gaziantep, Hatay, Adıyaman, Batman, Bingöl, Şanlıurfa, Elazığ, Malatya, Niğde, Nevşehir, Ankara ve Çanakkale illeriyle, Karadeniz kıyı şeridi üzerindeki birçok açık hava sitinde Orta Paleolitik Döneme tarihlenen endüstriler ele geçmiştir. Genellikle su ve hammadde kaynaklarına yakın alanlarda bulunan bu sitlerden sadece Kaletepe Deresi 3de, Moustérien yerleşimler stratigrafik konum içerisinde bulunmaktadır.Anadoluda Hatay, Kahraman Maraş, Kars, Elazığ ve Batmandaki bazı mağaralar stratigrafik konteksleri içinde Orta Paleolitik izleri barındırmaktadır. Ancak, Pleistosen Dönem için oldukça elverişli çevresel koşulları ve coğrafik konumu sayesinde Antalyadaki Karain Mağarası, diğer mağaralara oranla çok uzun bir Orta Paleolitik katlaşım vermiştir.Karain Mağarası, kalsitik oluşumlarla birbirlerinden ayrılmış birçok gözden oluşmaktadır. Bu gözler içerisinde yer alan E ve B gözlerinde Orta Paleolitik kültürlere ait kalıntılar bulunmaktadır. TL ve ESR tarihlendirme yöntemleriyle elde edilen tarihler, Karain E Orta paleolitiğinin 160 bin -60 bin yılları arasında geliştiğini ortaya koyar. I.1-III.2 jeolojik seviyeleri arasında, levallois tekniğin yoğun olarak kullanıldığı, aletler içinde kenar kazıyıcı ve uçların oldukça baskın olduğu endüstriler Karain Tip Moustérien olarak adlandırılmaktadır. Dişlemeli, çontuklu, taş delgi ve diskler bu endüstri grubundaki diğer aletlerdir. Kullanılan hammaddedeki çeşitlilik dikkat çekicidir. İri yonga ve aletler, uzak kökenli kaliteli çakmaktaşlarından; yongalama artıkları ve bazı aletler de yerel radyolaritten üretilmiştir. Karain Tip Moustérien in altında III.3-III.4 jeolojik seviyeleri arasında Charentien karakterler görülmektedir. Basit, yöneşen ve yatay kenar kazıyıcılar, basamak pulcuklu düzeltilerle şekillendirilmişlerdir.III.5-IV.5. jeolojik seviyeler arasında ise proto ya da dişlemeli Charentien materyal göze çarpmaktadır. Levallois teknik tamamen kaybolmuştur. Alet topluluğu büyük ölçüde dişlemelilerden oluşmaktadır.Karain Mağarası E Gözü, 3 evreli Orta Paleolitik endüstrileri vermesinin yanı sıra, bu endüstrileri oluşturan Néanderthal insana ait kemik ve diş kalıntılarını da içermektedir.Karain B Gözünde ise oldukça sınırlı bir alanda çalışılmış olmasına rağmen Karain tip Moustérien in varlığı net bir şekilde görülür.Sonuç olarak, gerek düzenli bir stratigrafik yapı içinden ele geçen endüstrilerinin tekno-tipolojik yapısı ve çeşitliliği, gerekse Neandertal insana ait iskelet kalıntılarının varlığı ile Karain, Anadoluda Orta Paleolitik kronolojinin kurulmasına olanak veren ayrıcalıklı bir mağaradır.

Evaluation of the anatolian middle paleolithic period in light of cultural and environmental data from karain cave

This study presents an overall look at the Middle Paleolithic p.erio'd in Anatolia in light of cultural and environmental data supplied by Karain Cave.Middle Paleolithic industries have been discovered in many open-air sites along the Black Sea coast as well as in the provinces of Antalya, Gaziantep. Hatay. Adıyaman, Batman, Bingöl. Şanlıurfa, Elazığ, Malatya, Niğde, Nevşehir, Ankara, and Çanakkale. Mouslerian settlements are found within a stratigraphic context only at Kal e tepe Deresi 3 among these sites usually located in close proximity to water and raw material sources.Some caves in Hatay, Kahramanmaraş. Kars, Elazığ and Batman contain traces of the Middle Paleolithic within their stratigraphic context. However, Karain Cave, situated near Antalya with its very favourable environmental conditions and geographic location, has presented a very long sequence of stratification for the Middle Paleolithic period in comparison with other caves.Karain Cave is comprised of many chambers separated from each other with calcific formations. Chambers E and B contain remains of Middle Paleolithic cultures. Dates obtained through TL and ESR indicates 160.000 - 60.000 for the Middle Paleolithic of Karain F.. The term "Karain Type Mousterian" is coined for industries whose tools are dominated by side-scrapers and points, and in which the Levallois technique is observed intensely between the geological levels 1.1 - III.2. Other tools from this industrial group include perforators, discs, denticulated and notched pieces. The variety observed in raw materials is noteworthy, While large flakes and tools were knapped from quality flint of distant origins, knapping wastes and some tools were manufactured from local radiolarite.Beneath "Karain Type Mousterian" are Charentian characters between the geological levels III.3 and III.4. Simple, convergent and transversal side-scrapers were shaped with stepped scaled retouches.Between the geological levels of III.5 and IV,5 are mostly proto-Charentian or denticulated Charentian materials. The Levallois technique disappears entirely. The stone assemblage is comprised mostly of denticulated pieces.Chamber E of Karain Cave contains not only three phased Middle Paleolithic industries but: also the remains of bones and teeth belonging to a Neanderthal man who produced these industries. Although work was conducted only in a very limited area, Chamber B reveals clearly the presence of "Karain Type Mousterian".Consequently, with the techno-typologica! features and varieties of its industries in the stratigraphic sequence as well as the presence of skeletal remains of Neanderthal man, Karain Cave sets a privileged example that features a Middle Paleolithic chronology in Anatolia.

PDF

___

Balkan-Atlı v.d. 2006 N. Rai kan-Atlı - N. L. Siinıak - F. Açıkgöz, "Könıürcii-Kaletepe", KST 27.11 (2006) 383-390.
Curtis--Özdoğan 2001 R. Curtis - M. Özdoğan, "The Palaeolichic of the Bosplıorus Region, NW Turkey", Journal of Field Archaeology 28.1-2. 2001, 69-92.
Kökten 1955 İ. K. Kökten, "'Antalya'da Kara in Mağarasında Yapılan Frelıistorya Araştırmalarına Toplu Bakış. Ein allgemeiner Überhlick über die pralıistorischen Forsclıungen in Kara in - Flölıle bei Antalya", Belleten XIX-75 (1955) 27 î-283, 28-4-286.
Kökten 1957 İ. K. Kökten, 'Antalya'da Karain Mağarasında Yapılan Tarih Öncesi Araştırmalarına Toplu Bir Bakış", Türk A D VII/:1957) 46-48.
Kökten 1964 İ. K. Kökten, "Karain'iıı Türkiye Prehistoryasında Yeri", Türk Coğrafya Dergisi XVIII XIX 22-23. 1964, 17-27.
Kökten 1976 İ. K. Kökten, "Keban Baraj Gölü Alanında Tıfş Devri Araştırmaları, 1972. Stone Age Explorations in the Keban Dam Lake Area, 1972", bk.: Keban Projesi 1972 Çalışmaları (1976) 1-18.
Kulın 2002 S. L. Kulın, "Paleolithic Archaeology in Turkey" Evolutionary Anthropology 11, 2002, 198-210.
Bayön 1988 L. Bayön, ''La faııne et ies homines au Paleolithique moyen de Karain". bk.: M. Otte (edj, Anatolian Prehistory: at the Crossroads of the Two Worlds 2. HRAUL 85 (1988) 479-487.
Minzoni-Deroche 1987 A. Minzoni-Deroche, "Kocapinar, site mousterien d'Anatolie", BSFF 84/9 (1987) 272-277.
Otte 1995a M. Otte - I. Yalçınkaya - J. Kozlowski - O. Bar-Yosef - H. Taşkıran - P. Noiret, "Evolution Technique au PaieoliLhique Ancien de Karain (Turquie)"", LAnthropologie 99/4 (1995) 529-56.1.
Otte 1995b M. Otte - I. Yalçmkaya - H. Taşkıran - J. Kozlowsld - O. Bar-Yosef - P. Noiret. "The Anatolian Middle Paleolithic New Research at Karain Cave", Journal of Anthropological Research 51 i. 1995, 287-299.
Otte v.d. 1996 M. Otte - I. Yalcinkaya - J. Kozlowski - H. Taşkıran - O. Bar-Yosef, "Paleolithique Ancien de Karain (Turquie)", Anthropologic et Pichistoire 107. 1996, '149-156.
Otte v.d. 1998 M. Otte - I. Yalcinkaya - J. Kozlowski - O. Bar-Yosef - I. Löpez-Bayön - H. Taskıran, "Long-Term Technical Evolution and Human Remains in the Anatolian Palaeolithic" Journal of Human Evolution 34. 1998, 413-431.
Rink v.d. 1994 W. J. Rink - H. P. Schwa rcz - K. Griin - 1. Yalcinkaya - H. Taş kıran - M. Otte - Fİ. Val la das - N. M e re i er - O. Bar-Yosef - J. Kozlowski, "HSR dating of the last interglacial mousterian at Karain cave, southern Turkey", Journal of Archaeological Science 21, 1994, _____339-849.
Sliniak v.d. 2005 L. Sliniak - N. Balkan-Atlı - D. Binder - B. Dinçer, "Installations paleolithiques en Cappadoce. Etat des eonnaissances de cinq annees de recherche sur les premiers peuplements humains en Ana to lie central e", Anatolia Antiqua XI11, 2005, 287-294.
Slimak v.d. 2006 L. Siimak - S. Kulın - N. Balkan-Atlı - D. Binder - B. Dinçer, "Kaletepe (Dere 3). Recherches sur les premiers peuplements d'Anatolie. La Campagne de 2005", AnaLolia Antiqua XIV, 2006, 179-187.
Slimak v.d. 2007 L. Slimak - S. Kuhn - N. Balkan-Atlt - D. Binder - M. Grenet - B. Dinçer, "Kaletepe Deresi 3: de LAcheuleen au Moustcrien en Anatolie Centrale", Anatolia Antiqua XV. 2007. 257-273.
Şenyürek 1959 M. S. Şenyürek, "Tıkalı mağaranın paleolitik endüstrisine dair bir not. A note on die paleolithic industry of the Plugged cave". Belleten XXI11-89 (1959) 9-26; 27-4-) PL I-XIV.
Şenyürek 1958a M. S. Şenyürek - E. V. Bostancı, "Hatay vilayetinde prehistorya araştırmaları. Prehistoric Researches in the Hatay Province", Belleten XX11-86 (1958) Tİ7-A56; 157-166 PI. I-IX.
Şenyürek 1958lı M. S. Şenyürek - E. Y. Bostancı, "Hatay vilayetinin palcoliıik kültürleri. The palaeolithic cultures of tlıe Hatay Province", Belleten XXII-86 (1958) 171-190; 191-210 Pi. I-XIV.
Taşkıran - Kartal 1999 H. Talkının - M. Kartal, "Karkaımş Baraj Gölü alanında yapılan Palcoliıik Çağ yüzey araştırması", Ilısu ve Karkaımş Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi 1998 Yılr Çalışmaları. Salvage Project of the Archaeological Heritage of the Ilısu and Carchemish Dam Reservoirs Activities in 1998, TAÇ DAM (1999) 45-55.
Yalçınkaya 1984 I. Yale m kaya, "Sa msat-Şehremuz Tepesi Çevresi Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları, 1982". AST I (1984) 13 20.
Yalçınkaya 1986 I. Yalçınkaya, ''Batı Toroslarda Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları", KST III (1986) 429-447.
Yalçınkaya 1987. Yalçınkaya, "1985 yılı Karnin Kazılan", KST VIII.I (1987) 21-37.
Yalçınkaya 1988 I, Yalçınkaya, "Kesultats reccnts d es fouilles a Karnin eti Anatolie". bk.: J. K. Kozlowski led,), L'Homme de Neandertal 8, La Mutation, E RAUL 35 (1988) 257-271.
Yalçınkaya 1995a I. Yalçınkaya, "Thoughts on Levallois Technique in Anatolia", bk..- LI. Dibble -O. Bar-Yosef (ed.). Definition and Interpretation of Levallois Technology (1995) 399-412.
Yalçınkaya 1995b L Yalçınkaya, "Karnin Kazıları, 1993", KST XVI. 1 (1995) 1-25.
Yalçmkaya 1996 t. Yalçmkaya, "Karnin Kazıları, 199T; KST XVII.I (1996) 49-70.
Yalçınkaya 1998 I. Yalçınkaya, "La Grotte Karain: generalitcs dans le contcxtc anatolien",Prehistoire d'Anatolie. Genese de deux mondes (Anatolian Prehistory. At the Crossroads of Two Worlds) E HAUL 85 (1998) Vol. II, 453-161.
Yalçınkaya v.d. 1992 I. Yalçınkaya - M. Orte - O. Bar-Yosef - J. Kozlowski - J. M. Leotard -H. Taskiran, "Karain 1991, Recherches Paleolithiques En Turquie Du Sud, Rapport Provisoire", Paleorient 18.2, 1992. 109-122.
Yalçınkaya v.d. 1993 1. Yalçınkaya - M. One - O. Bar-Yosef - J. Kozlowski -J. M. Leotard -H. Taşkının, "The excavations at Karain cave, South-western Turkey: An interim report", bk.: D. L. Olszewski - IT L. Dibble (edJ, The Paleolithic Prehistory of the Zagros-Taurus. University Museum Monograph 83 (1993) 101-117.
Yalçınkaya v.d. 2000 I. Yalçmkaya - M. B. Kösem - K. Özçelik - C. M. Erek - M. Kartal, "1998 Yılı Yüzey Araştırmaları ve Hatay Paleoliıiği", AST 17.2 (2000) 163-174.
Yalçınkaya v.d. 2006 1. Yalçınkaya - İ L Taşkının - M. Kartal - K. Özçelik - M, B. Kösem - G. Kartal, "2005 Yılı Karain Mağarası Kazıları", KST 28.1 (2006) 539-558.

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)