Diokaisareia'dan (=Uzuncaburç)Athena'ya Yeni Bir Adak Yazıtı

A New Dedication to Athena from Diocaesarrea (Uzunburç)

İstanbul Üniversitesi adına yürüttüğümüz 2008 yılı Dağlık Kilikia Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları kapsamında, Kalykadnos kıyısındaki Seleukeia’nın (Silifke) yaklaşık 30 km kuzeyinde bulunan Diokaisareia (=Uzuncaburç) merkezinde yer alan üzüm bağında, yazıtlı bir dikdörtgen sunak tespit ettik. Sunak üst, sağ ve alt yandan kırık durumdadır. Üzerindeki beş satırlık Eski Yunanca yazıttan, stationarios olarak görev yapan Sergius ? Aelius Iulianus’un, sunağı tanrıça Athena’ya adadığı anlaşılmaktadır. Milites Stationarii, İmparator Augustus tarafından İç Savaşlar’dan sonra Roma’da ortaya çıkan soygunculara (=grassatores) karşı kurulan askeri (-polis) birliklerdir. İmparatorluk Dönemi’nde dış ülkelerle ilişkilerin artmasıyla, stationarius’lar asıl birliklerinden ayrılarak stratejik öneme sahip sınır bölgelerinde ya da ana yollar üzerinde konuşlandırılmak suretiyle de görevlendirilmişlerdir. Diokaisareia kentinin, kıyı şeridinden itibaren kuzeygüney doğrultulu ve doğu-batı bağlantılı olarak ilerleyen antik yolların kavşak noktasında bulunmasının stratejik öneminden dolayı, bu yol ağını kontrol eden, bir sınır/istasyon askerinin burada görevlendirilmiş olabileceğini düşünmekteyiz. Adını Domitianus Dönemi’ne tarihlenen sikkelerinden öğrendiğimiz Diokaisareia, Hellenistik Dönem’de Olba kentinin territoryumunda, Zeus Olbios’un kült merkezi olarak varlığını sürdürmüştür. İ.S. 72 yılında Kilikia’nın İmparator Vespasianus tarafından eyaletleştirilmesinin ardından, Kilikia’nın birçok kentinde olduğu gibi Diokaisareia’da da, “Romalılaş(tır)ma” etkileri görülmeye başlamıştır. Bu değişimlerin etkilerini kentlerdeki mimaride olduğu kadar, halkın dini inançlarında da görmek mümkündür. Kentin hemen batısında yer alan ve üzerindeki yazıttan dolayı İ.S. 1. yy.’ın ikinci yarısına tarihlenen Tykhaion, Obrimos ve Kyria’nın oğlu Oppios tarafından inşa ettirilmiştir. Diğer yandan, kentin çevresinde tespit edilmiş olan ve Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen Dionysos’a adanmış sunaklar ise, Diokaisareia’da farklı kültlerin de bu dönemle birlikte onurlandırılmaya başladığının kanıtını oluşturmaktır. Diokaisareia kentine ait, Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen Athena tasvirli sikkeler bulunmasına rağmen, bu tanrıça ile ilgili kesin bir epigrafik malzeme günümüze kadar saptanamamıştı. İ.S. 2.-3. yy.’a tarihlediğimiz Uzuncaburç yazıtı, bu kentte Tanrıça Athena’ya sunulan ilk doğrudan epigrafik kanıtı oluşturmaktadır. Yazıtın çevirisi şöyledir: “Stationarius (olarak görev yapan) Sergius (?) Aelius Iulianus, (bu adağı) Athena’ya dua ederek sundu”.

___

  • BE Bulletin épigraphique.
  • IK Ephesos R. Merkelbach et. al, Die Inschriften von Ephesos, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 11-17 (1979-1984).
  • IK Smyrna G. Petzl, Die Inschriften von Smyrna, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 23-24, 1-2 (1982-1990).
  • MAMA III J.Keil – A. Wilhelm, Denkmäler aus dem Rauhen Kilikien. MAMA III (1931)
  • SNGLevante 1986 E. Levante (ed.), SNG Switzerland I. Levante-Cilicia (1986).
  • SNGLevante 1993 E. Levante (ed.), SNG Switzerland I. Levante-Cilicia Supplement 1 (1993).