Burdur Uylupınar Nekropolisi Keramiği

The Pottery from Burdur Uylupınar Necropolis

Uylupınar Nekropolü, Burdur ili, Gölhisar ilçesine yaklaşık 15 km. uzaklıkta Uylupınar Köyü yakınında yer alır. Köy, Gölhisar gölünün güneydoğu kıyılarına bakan yamaçlar üzerindedir. Göle doğru uzanan bir yarımadanın kuzeydoğusunda yükselen üç tepe, Toprak Tepe, Kabak Kırı ve Gavur Damı, nekropolün yayılım alanı içindedir. 1975 yılında zamanın Burdur Müze Müdürü Kayhan Dörtlük tarafından yapılan tek sezonluk bir kurtarma kazısında, mezarların Kabak Kırı ve Gavur Damı olarak anılan mevkilerde daha yoğun olduğu saptanmıştır. Alanda kaçakçılık faaliyetlerinin sürdüğü bilinmektedir. Bu bağlamda, Burdur Müzesi’ne satınalma veya zoralım yoluyla kazandırılmış eserlerin yanı sıra, yukarıda anılan kurtarma kazısı sonrasında da çok çeşitli tip, form ve dönem özellikleri sergileyen keramik eserler koruma altına alınmıştır. Bu çalışmada, halen Burdur Müzesi’nde mevcut olan tüm eserler, saptanabilen üretim yerleri ve bezeme özellikleri temel alınarak değerlendirilmiştir. Ele geçmiş keramik malzemede dikkati çeken en önemli nokta, birbirinden çok farklı üretim yerlerine ait olmalarıdır. Bunlar kabaca ithal ve yerel olmak üzere ikiye ayrılabilir. Bu noktada açıklanması gereken bir husus, ithal malzemenin, deniz aşırı yolla bölgeye gelen ve ayrıca komşu bölgelerde üretildiği kesin olan malları kapsadığıdır. Bunlar arasında iki Korinth aryballosu, Attik siyah figürlü kyliksleri ve kyliks parçaları sayılabilir. Söz konusu bu malzeme, muhtemelen adalar üzerinden yöreye ulaşmış olmalıdır. Yine ithal malzeme arasında Doğu Yunan ve Rhodos üretimi eserler de dikkati çeker. Çoğunlukla birer örnekle temsil edilen alabastron, savaşçı başı şeklinde aryballos, amphoriskos ve İonia kyliksleri komşu bölge ya da bölgelerde üretilen eserler olup, Uylupınar Nekropolisi repertuarındaki ithal malları oluşturur. Lydia Bölgesi’nde üretildiğini düşündüğümüz malzemeler de yine ithal buluntular arasında ele alınmaktadır. Bununla beraber, Sardes ürünü olduğu kesinleştirilebilen tek bir lydion mevcuttur. Benzer şekilde Ephesos Ware ve Ephesos Ware taklidi olması muhtemel iki parça da Lydia ürünü olarak değerlendirilmiştir. Henüz tam olarak üretim yeri kesinleştirilemeyen ve “Güneybatı Anadolu Demir Çağı Çanak-Çömleği” olarak adlandırılan grup ise, yerel malzeme arasında incelenmiştir. Bu başlık altında “black-on-red”, “bikrom” ve “black-on-buff” mallar bulunmaktadır. Bunlar arasında sayısal yönden fazlalığı “black-on-red” parçalar oluşturmaktadır. Uylupınar’daki “black-on-red” tipi keramiklerde bezeme açısından geleneksel motiflerin tekrarlanmasına karşılık, hamur yapısı ve form özellikleri, bilinen üretim yerlerindekilerden (Kıbrıs, Kilikia, Sardes gibi) farklılık sergiler. Bu grup içindeki bir oinokhoe, figürlü bezemesiyle dikkati çeker. Oinokhoe üzerinde yer alan bir geyik motifi, daha önce bulunmuş Lydia ürünü iki eserle gösterdiği benzerlik açısından oldukça önemlidir.“Bikrom” mallar arasında, ağız kenarından karına kadar krem rengi astarla kaplı yüzey üzerine dörtlü ya da beşli gruplar halinde ve bazen diagonal bir şekilde yerleştirilmiş dalga motifli içe dönük ağızlı kaseler belirgin bir alt grubu oluşturur. “Black-on-buff” mallar ise bezeme açısından “black-on-red” ve “bikrom” keramikleri takip eder. Bununla beraber, ön yüzünde olasılıkla bitkisel, arka yüzünde ise çizgisel bezemeli bir krater, komşu bölgelerle etkileşimi gösteren önemli kanıtlar sunar. Yerel malzeme arasında ayrıca, olasılıkla Orta Anadolu’nun köklü keramik geleneğinden etkilenilerek yapılmış ya da oradan ithal edilmiş eserler de bulunmaktadır. Ancak bunların yerel mi yoksa ithal mi olduğu yapılacak kil analizleriyle anlaşılabilecektir. Bölgenin coğrafi açıdan hem Batı Anadolu, hem de Orta Anadolu ile bağlantılı olması, malzemede çeşitliliğe yol açmıştır. Kronolojik yönden ise söz konusu arazinin nekropol olarak kullanımının, yoğun bir biçimde İ.Ö. 7.-6. yy.’da başlayıp, İ.Ö. 5. yy.’a kadar devam ettiği anlaşılmaktadır. Bölgenin yerel keramiğinin daha iyi tanınması ve çevre ile olan bağlantısının daha iyi belirlenebilmesi, ancak yeni yüzey araştırmaları ve kazı çalışmalarının yapılmasıyla mümkün olabilecektir.

PDF

___

Akerström 1964 A. Akerström, “A Horseman from Asia Minor”, MedMusB 4, 1964, 4-53.
Akurgal 1966 E. Akurgal, Orient und Okzident, Die Geburt der griechischen Kunst (1966).
Alp 1976 G. Alp, “Konya Çevre Araştırmaları 1970”, VIII. TürkTKB (1976) cilt I, 537-538.
Aslan 2002 C. Aslan, “Ilion before Alexander: Protogeometric, Geometric, and Archaic Pottery from D9”, Studia Troica 12, 2002, 81-129.
Bayburtluoğlu 1976 İ. Bayburtluoğlu, “Eskiyapar ‘Phryg Çağı’”, VIII. TürkTKB (1976) cilt I, 293-303.
Beazley 1932 J. D. Beazley, “Little Master Cups”, JHS 52 (1932) 167-204.
Beazley et al. 1931 J. D. Beazley et al., CVA Oxford, Ashmolean Museum 2 (1931).
Birmingham 1964 J. Birmingham, “Recent Archaeological Research in Turkey, AnatSt 14, 1964, 29-33.
Boehleau 1898 J. Boehleau, Aus ionischen und italischen Nekropolen (1898)
Boardman 1998 J. Boardman, Early Greek Vase Painting (1998).
Boardman – Hayes 1973 J. Boardman – J. Hayes, Excavations at Tocra 1963-1965 (1973).
Brein 1978 F. Brein,“Geometrisch dekorierte Keramik aus Ephesos”, Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology (1978) 721-728.
Catling – Shipley 1989 R. W. V. Catling – D. G. J. Shipley, “An Early Sixth-century Inscribed Cup from Lakonia”, BSA 84, 1989, 187-200.
Cook 1933-34 R. M. Cook, “Fikellura Pottery”, BSA 34, 1993-34, 1-98.
Cook 1954 R. M. Cook, CVA British Museum 8 (1954).
Cook 1993 R. M. Cook, “A Carian Wild-Goat Workshop”, OJA 12, 1993, 109-115.
Cook – Dupont 1998 R. M. Cook – P. Dupont, East Greek Pottery (1998). Cristofani Martelli 1972 M. Cristofani Martelli, CVA Italia Gela 1 (1972).
Descoeudres 1981 J. P. Descoeudres, CVA Basel, Antikenmuseum 1 (1981).
Dörtlük 1977 K. Dörtlük, “1975 Uylupınar Kazısı Raporu”, TürkAD 24.2, 1977, 9-25.
Draeger 1995 O. Draeger, CVA Erlangen 1 (1995).
Eschbach 2003 N. Eschbach, “Zur Chronologie der frühen Keramik auf der Akropolis von Perge. Ein Vorbericht”, B. Rückert - F. Kolb (Hrsg.), Probleme der Keramikchronologie des südlichen und westlichen Kleinasiens in geometrischer und archaischer Zeit, Internationales Kolloquium Tübingen (2003) 21-29.
Gercke 1981 P. Gercke, Funde aus der Antike Sammlung Paul Dietrichs Kassel (1981).
Greenewalt 1966 C. H. Greenewalt, Lydian Pottery of the Sixth Century B.C. The Lydion and Marbled Ware (unpublished PhD thesis University of Pennsylvania 2004).
Greenewalt 1968 C. H. Greenewalt, “Lydian Vases from Asia Minor”, CalifStClAnt 1, 1968, 139-154.
Greenewalt 1978 C. H. Greenewalt, “Lydian Elements in the Material Culture of Sardis”, Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology, 1978, 37-45.
Greenewalt et. al. 1990 C. H. Greenewalt et.al., “The Sardis Campaign of 1986”, BASOR Suppl. 26 (1990) 137-177.
Gürtekin 1998 G. Gürtekin, Lydia Seramiğindeki Yabancı Etkiler (Unpublished PhD thesis İzmir 1998).
Gürtekin – Demir 2002 R. G. Gürtekin - Demir, “Lydian Painted Pottery at Daskyleion”, AnatSt 52, 2002, 111-143.
Haspels 1951 C. H. E. Haspels, Phrygie Exploration Archéologique III (1951).
Higgins 1959 R. A. Higgins, Catalogue of the Terracottas in the British Museum, vol. II (1959).
Johansen 1994 F. Johansen, Catalogue Greece in the Archaic Period. Ny carlsberg Glyptotek (1994).
Karageorghis – des Gagniers 1974 V. Karageorghis - J. des Gagniers, La ceramique chypriote de Style figure, Age du fer (1050-500 Av.J.-C.) (1974) vol. 3.
Karageorghis 1969 V. Karageorghis, Salamis in Cyprus, Homeric, Hellenistic and Roman (1969).
Kardara 1963 X. Kardara, Rhodiaki Aggeiographia (1963).
Kranz – Lullies 1975 P. Kranz - R. Lullies, CVA Kassel 2 (1975).
Kunisch 1971 N. Kunisch, CVA Berlin, Antiquarium 4 (1971).
Löwe 1996 W. Löwe, “Die Kaseler Grabung 1894 in der Nekropole der archaischen Stadt”, Samos-Die Kaseler Grabung 1894, 24-108.
Mayence 1926 F. Mayence, CVA Brussels, Musees Royaux D’art et D’Historie (Cinquantenaire) (1926).
Mellaart 1955 J. Mellaart, “Iron Age Pottery from Southern Anatolia”, Belleten 29, 1955, 115-136.
Metzger et al. 1979 I. R. Metzger et al., CVA Ostschweiz Ticino 1 (1979).
Mikami – Omura 1986T. Mikami – S. Omura, “1985 Kaman-Kalehöyük Yüzey Araştırmaları”, AST IV (1986) 227-237.
Özgünel 1979 C. Özgünel, Karia Geometrik Seramiği (1979).
Özsait – Özsait 1996 M. Özsait – N. Özsait, “Şeref Höyük: Komama”, AnadoluAraş XIV (1996) 361-389.
Özsait 2007 M. Özsait, “2006 Yılı Burdur ve Isparta İlleri Yüzey Araştırmaları”, AST XXV (2007) vol.2., 307-322.
Özgüç 1971 T. Özgüç, Demir Devrinde Kültepe ve Civarı (1971).
Özgünel 2003 C. Özgünel, “Geometrische Keramik von Alt-Smyrna aus der Akurgal- Grabung”, B. Rückert – F.Kolb (Hrsg.), Probleme der Keramikchronologie des südlichen und westlichen Kleinasiens in geometrischer und archaischer Zeit, Internationales Kolloquium Tübingen (2003) 69-89.
Pasinli 1974 A. Pasinli, “İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Oryantalizan Devre Ait Bir Doğu Yunan Oinokhoesi ve Bazı Doğu Yunan Vazo Parçaları”, Anadolu/Anatolia 18, 1974, 63-76.
Payne 1931 H. Payne, Necrocorinthia (1931).
Pierro 1984 E. Pierro, Ceramica ‘Ionica’ non figurata e Coppe Attiche a figure nere (1984).
Plaoutine N. Plaoutine, CVA Paris, Musee du Petit Palais.
Richter 1953 G. M. A. Richter, Handbook of the Greek Collection, The Metropolitan Museum of Art (1953).
Sams 1977 K. Sams, “Beer in the City of Midas”, Archaeology 30, 1977, 108-155.
Sams 1994 K. Sams, The Early Phrygian Pottery, The Gordion Excavations 1950-1973 (1994) IV.
Schiering 1957 W. Schiering, Werkstaedten orientalisierender Keramik auf Rhodos (1957).
Schaus 1992 G. P. Schaus, “Imported West Anatolian Anatolian Pottery at Gordion”, AnatSt 42,1992, 151-177.
Sparkes – Talcott 1970 B. A. Sparkes – L. Talcott, The Athenian Agora XII (1970).
Tigrel 1976 G. Tigrel, “Kocabaş Koleksiyonundaki Karapınar Kaynaklı Frig Vazoları”, VIII. TürkTKB (1976) cilt I, 557-562.
Uluca 1986 B. Uluca, Uylupınar Seramiği, (Unpublished graduation thesis, İzmir 1986).
Üstün – Türkteki – Hürmüzlü 2007 S. Üstün-Türkteki – B. Hürmüzlü, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu Eski Çağ’da İçki ve Sunu Kapları (2007).
Walter 1968 H. Walter, Frühe samische Gefaesse, Samos 5 (1968).
Yalouris 1997 E. Yalouris, “East Greek and Related Pottery at Harvard”, O. Palagia (ed.), Greek Offerings, Essays on Greek Art in honour of John Boardman (1997) 63-71.
Yfantidis 1990 K. Yfantidis, Antike Gefaesse, Staatliche Kunstsammlungen Kassel (1990).

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)