KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞINA ETKİSİ: BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Çalışanların kişilik özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, onların doğru işe uygunşekilde yerleştirilmesini kolaylaştırmaktadır. Ancak bu durum günümüz işletmelerindetek başına yeterli değildir. İşletmelerin daha iyi hizmet sunabilmesi için çalışanlarınfazladan rol ve görevleri kapsayan davranışlar göstermesi de önem taşımaktadır. Buönem doğrultusunda, otel işletmelerinde çalışan bireylerin kişilik özelliklerinin, ÖVDüzerindeki olası etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma amacı kapsamındayüz yüze anket yöntemi tercih edilmiş ve 397 kişilik veri seti değerlendirmeye alınmıştır.Araştırma sonucunda; dışa dönük kişilik özelliğinin ÖVD’nin sivil erdem ve nezaketboyutu üzerinde anlamlı etkisinin olduğu belirlenmiş, uyumluluk kişilik özelliğinin tümÖVD boyutları üzerinde anlamlı etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Kişilik özelliklerininduygusal denge boyutunun ÖVD›nin centilmenlik ve özgecilik üzerinde anlamlı etkiyesahip olduğu belirlenirken, öz disiplin kişilik özelliğinin centilmenlik, sivil erdem veözgecilik üzerinde anlamlı etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca gelişime açıklıkkişilik özelliğinin ÖVD’nin sivil erdem ve özgecilik boyutları üzerinde anlamlı etkiyesahip olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar dikkate alındığında otel çalışanlarınınsahip olduğu kişilik özelliklerinin ÖVD sergileme düzeyinde kısmi etkisinin olduğusonucuna ulaşılmıştır

THE EFFECT OF PERSONALITY TRAITS ON ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIORS: A STUDY ON FIVE STAR HOTELS

Having knowledge about the personality traits of employees makes it easier to place them in the right job. However, this situation alone is not enough in today’s businesses. In order to provide better service to enterprises, the employees should demonstrate behavior involving extra roles and tasks. Therefore this study was prepared to determine the effect of the personality traits of individuals working in hotels on OCB. In the research purpose, face to face survey method was preferred and data set of 397 people was evaluated. According to the findings; The extraversion personality trait had a significant effect on OCB’s civil virtue and courtesy dimension, and the agreableness personality trait had a significant effect on all OCB dimensions. While the neuroticism dimension of personality traits had a significant effect on OCB’s sportsmanship and altruism, conscientiousness personality traits had a significant effect on sportsmanship, civil virtue and altruism. In addition, the personality trait of openness has a significant effect on the dimensions of civil virtue and altruism in the OCB. When these results are taken into consideration, it is concluded that the personality traits of hotel employees have a partial effect on OCB display level.

PDF

___

Acker, J. & Van Houten, D. R. (1974). Differential Recruitment and Control: The Sex Structuring of Organizations. Administrative science quarterly, 19(2), 152-163. doi: 10.2307/2393886
Ağaoğlu, O. K. (1992). İşgücünü Verimli Kullanma Tekniklerinin Turizm Sektörüne Uygulanması. Verimlilik Dergisi, 1991, 110-121.
Aksu, A. A., Şekercioğlu, G., Ehtiyar, V. R., Yıldız, S., & Yılmaz, Y. (2010). The Relationship Between Personality, Gender and Departments: Application of 16 Personality Factor Questionnaire in the Antalya region of Turkey. Quality & Quantity, 44(6), 1113-1127. doi: 10.1007/s11135-009-9264-5
Altay, A. (2015). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Kişilik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı.
Allport, G. W. (1937). Personality: a Psychological Interpretation. American Journal of Sociology 45(1), 769-771.
Allison, B. J., Voss, R. S. & Dryer, S. (2001). Student Classroom and Career Success: The Role of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Education for Business, 76(5), 282- 288. doi: 10.1080/08832320109599650
Arslan, S. (2008). Kişilik, Huy ve Psikopatoloji, Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar Dergisi, 2(1), 7-18.
Barnard, C. (1938). The Functions of The Executive. New York: Cambridge/Mass Press.
Barrick, M. R. & Mount, M. K. (1991). The Big Five Personality Dimensions and Job Performance: A Meta Analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26. doi: 10.4102/sajip.v29i1.88
Benet-Martinez, V., & John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait-Multimethod Analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of personality and social psychology, 75(3), 729-50. doi: 10.1037//0022-3514.75.3.729
Bryant, R. (2004). Personal States: Making Connections Between People and Bureaucracy in Turkey. Polar: Political and Legal Anthropology Review, 27(2), 129-131.
Burger, J. M. (2006) Kişilik: Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri, (çev. E. Sarıoğlu). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
Borman, W. C., & Motowidlo, S. M. (1993). Expanding The Criterion Domain to Include Elements Of Contextual Performance. Personnel Selection in Organizations; San Francisco: Jossey-Bass,
Büyüköztürk, S., Kiliç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2012). Bilimsel Arastirma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayımcılık.
Chen, S. X. & Carey, T. P. (2009). Assessing Citizenship Behavior in Educational Contexts: The Role of Personality, Motivation, and Culture. Journal of Psychoeducational Assessment, 27(2), 125-137.
Çevirgen A., & Yüksel M. (2011) İşletme Odaklı Toplumun Artışı ve Geleceği, Bursa: Ekin Yayınevi.
Dede, E. (2017). İş Güvencesizliği Algısının ve Örgütsel Güven Düzeyinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri: Devlet Ortaokulu ve Özel Ortaokul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
Deluga, R. J. (1994). Supervisor Trust Building, Leader‐Member Exchange and Organizational Citizenship Behaviour, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67(4), 315-326. doi: 10.1111/j.2044-8325.1994.tb00570.x
Demirel, Y., Seçkin, Z., & Özçınar, M. F. (2011). Örgütsel İletişim ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 20(2).
Demirel, İ. N. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Şiddet İçerikli Programlara Yönelik Tutumları ve Kişilik Özelliklerinin Resim Çalışmalarına Yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 1-20. doi: 10.16986/HUJE.2017027880
DiPaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005). Organizational Citizenship Of Faculty And Achievement Of High School Students. The high school journal, 88(3), 35-44.
Erdaş, K. D. (2010). Lider Üye Mübadelesi, Algılanan Örgütsel Destek ve Öz Denetim Kişilik Özelliğinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göncü, A., (2006). Motivational Processes Involved in the Relationship Between Leadership and Organizational Citizenship Behaviors, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Eröz, S. S. (2014). Otel İşletmelerinde Örgüt İklimi ve Duygusal Emek İlişkisi: Trakya Bölgesinde Bir Araştırma. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(7), 198- 223
Fromm, E. (1956). The sane society. Routledge.
George, J. M., & Brief, A. P. (1992). Feeling Good-Doing Good: A Conceptual Analysis of The Mood at Work-Organizational Spontaneity Relationship. Psychological
Bulletin, 112(2), 310-29. doi: 10.1037/0033-2909.112.2.310 Gürbüz, S. (2007). Yöneticilerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının İş Tatmini ve Algıladıkları Örgütsel Adalet İle İlişkisi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı
Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Göksal, M., (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı.
Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. 2013. Partial Least Squares Structural Equation Modeling: Rigorous Applications, Better Results Aand Higher Acceptance.
Hogan, R. (1994). Trouble at The Top: Causes and Consequences of Managerial Incompetence, Journal Practice and Research 46(1), 9-15. doi: 10.1037/1061- 4087.46.1.9
Hui, C., Law, K. S., & Chen, Z. X. (1999). A Structural Equation Model of The Effects of Negative Affectivity, Leader-Member Exchange, and Perceived Job Mobility on In- Role and Extra-Role Performance: A Chinese Case. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 77(1), 3-21. doi: 10.1006/obhd.1998.2812
Indarti, S., Fernandes, A. A. R., & Hakim, W. (2017). The Effect of OCB in Relationship Between Personality, Organizational Commitment and Job Satisfaction on Performance. Journal of Management Development, 36(10), 1283-1293.
İşbaşı, J. Ö. (2000). Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Johanson, J. E. (2001). Formal Structure and İntra-Organisational Networks: An Analysis in a Combined Social and Health Organisation in Finland. Scandinavian Journal of Management, 16(3), 249-267.
Kamer, M. (2001). Örgütsel Güven, Örgütsel Baglılık ve Örgütsel Vatandaslık Davranıslarına Etkileri, Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Katz, D., & Kahn, R. L. (1978). The Social Psychology of Organizations New York Wiley.
Kılıç, E. (2010). Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve Yabancılaşma Arasındaki İlişki-Çağrı Merkezi Çalışanları Üzerine Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kalaycı, Ş., Albayrak, S., A., Eroğlu, A., Küçüksille, E. ve Ak, B. (2005). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
Köse, S., Kartal, B. & Kayalı, N. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Tutuma İlişkin Faktörlerle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(20), 357-384.
Kumar, K., Bakhshi, A & Rani, E. (2009) Linking The Big Five Personality Domains To Organizational Citizenship Behavior, International Journal of Psychological Studies, 1(2), 73 - 81.
Lam, S. S.,Hui, C. & Law, K. S. (1999). Organizational Citizenship Behavior: Comparing Perspectives of Supervisors and Subordinates Across Four İnternational Samples, Journal of Applied Psychology, 84(4), 594-601. doi: 10.1037/0021-9010.84.4.594
Leduc-Parks, L., Feldman, G., & Bardi, A. (2015). Personality Traits and Personal Values: A Meta-Analysis, Personality and Social Psychology Review, 19(1), 3-29.
Li, Y. M., Kung, Y. H., & Wang, T. T. (2012). Studyıng The Effect Of Hospıtalıty Interns Personalıty Traıts And Theır Emotıonal Labor Over Organızatıon Cıtızenshıp Behavıor. Pakistan Journal of Statistics, 28(5), 673-686.
Menand, L. (2017). A Critic at Large The Stone Guest, The New Yorker, 12(4), 75-82.
McAdams, D. P. (1997). A Conceptual History Of Personality Psychology, In Handbook of Personality (1) 3-39.
Morrison, E. W. (1994). Role Definitions And Organizational Citizenship Behavior: The İmportance Of The Employee’s Perspective, Academy of Management Journal, 37(6), 1543-1567.
Neuman, G. A., & Kickul, J. R. (1998). Organizational Citizenship Behaviors: Achievement Orientation And Personality. Journal of Business and Psychology, 13(2), 263-279.
Okutan, E. (2010). Kişilik Özelliklerinin Tükenmişliğe Etkisi: Bir Örnek Olay İncelemesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sakarya.
Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington Books/DC Heath and Com.
Organ, D. W. (1990). The Motivational Basis of Organizational Citizenship Behavior, Research in Organizational Behavior, 12(1), 43-72.
Organ, D. W. (1994). Personality and Organizational Citizenship Behavior, Journal of Management, 20(2), 465-478.
Organ, D. W., Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents, and Consequences. Sage Publications, Kalifornia.
Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A Meta‐Analytic Review Of Attitudinal And Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior, Personnel psychology, 48(4), 775-802.
Özsoy, E., & Yıldız, G. (2013). Kişilik Kavramının Örgütler Açısından Önemi: Bir Literatür Taraması. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 1-12.
Özler, D. E. (2015). Örgütsel Davranışta Güncel Konular. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Pond, S. B., Nacoste, R. W., Mohr, M. F. & Rodriguez, C. M. (1997). The Measurement of Organizational Citizenship Behavior: Are We Assuming Too Much?, Journal of Applied Social Psychology, 27(17), 1527-1544.
Pekey, H., & Arslanbaş, D. (2008). The Relationship Between Indoor, Outdoor and Personal Voc Concentrations in Homes, Offices and Schools in The Metropolitan Region of Kocaeli, Turkey. Water, air, and soil pollution, 191(1-4), 113-129.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H. & Fetter, R. (1990). Transformational Leader Behaviors and Their Effects on Followers’ Trust in Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behaviors, The leadership quarterly, 1(2), 107-142.
Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (1994). Organizational Citizenship Behaviors And Sales Unit Effectiveness, Journal of marketing research, 31(3), 351-363.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of The Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of management, 26(3), 513-563.
Roethlisberger, F. J., & Dickson, W. J. (2003). Management and the Worker, Psychology Press.
Sabuncuoğlu, Z., & Tokol, T. (2001). İşletme. İstanbul: Ezgi Yayınları.
Sümer, N., & Sümer, H.C. (2005) Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği (Yayınlanmamış çalışma).
Smith, C. A., Organ, D. W. & Near, J. P. (1983). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. Journal of applied psychology, 68(4), 653.
Singh, A. K & Singh, A. P. (2009) Does Personality Predict Organisational Citizenship Behaviour Among Managerial Personnel, Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 291 - 298.
Şanlı, T. (1991) Hemşirelikte Kişilerarası İlişkilerin Boyutları. (Hemşirelikte Kişilerarası İlişkiler, Editör: Geylan, R.), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 1991.
Taşçı, D. & Koç, U. (2007). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Örgütsel Öğrenme Değerleri İlişkisi: Akademisyenler Üzerinde Görgül Bir Araştırma, AnadoluÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 215-239.
Tatlıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Kuramına Göre Kişilik Özellikleri Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Tarih Okulu Dergisi, 7 (17), 939-971.
Titrek, O., Bayrakçı, M., & Zafer, D. (2009). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Görüşleri, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 17, 1-28.
Topçu, M. K. (2015). Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Psikolojik Sözleşme Algısının Rolü, Doktora Tezi, Ankara, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Savunma Yönetimi Ana Bilim Dalı.
Tomrukçu, B. (2008). Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle İş Değerleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
Topaloğlu, G. (2005). Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki,Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bİlimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Uğurlu, N., Oğuzalp, A., & Cevirme, A. (2011). Examination of The Personalities and Anxiety Levels of Children in Prison: a Sample of Crime in Muğla, Turkey. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 18(8), 664-670.
Uzun, Ö. (2012). Yönetimde Güncel Yaklaşımlar İçinde Sanal Organizasyonlar, Şebeke Organizasyonları ve Stratejik Ortaklıklar.Anadolu Üniversitesi Yayınları. Ankara: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Yalçınkaya, P. (2014). Kendini İşe Kaptırma-Kişilik-İş Niteliği İlişkisi: Farklı Meslek Gruplarının Kendini İşe Kaptırma Düzeyi Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı.
Yeke, S. (2015). Çalışanların Kişilik Özellikleri, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İş Tutkunluğu Arasındaki İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi,İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yönetimi ve Organizasyon Bilim Dalı.
KTB. (2016). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 2016 Yılı İşletme Belgeli Konaklama Tesislerine Giriş ve Geceleme Sayıları. http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9857/isletme-belgeli-tesisler(erişim tarihi: 02.06.2017).
KTB. (2017). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 2016 Yılı İşletme Belgeli Konaklama Tesislerine Giriş ve Geceleme Sayıları. http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9579/turizm-tesisleri (erişim tarihi: 02.06.2017).