Kültür Aktarımı ve Kadın: Sözlü Anlatı Türleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Toplumun maddi ve manevi unsurlarının bütünü olarak tanımlanan kültür kuşaktan kuşağa aktarılmak suretiyle varlığını sürdürür. Bu aktarım çoğunlukla anonim bir yapıda gerçekleşir. Zira hiç kimse kültürel kodları öğrenirken ilk yaratıcısını sorgulamaz. Alır kullanır, gerekirse günün şartlarına uygun olarak yeni unsurlar ekler ve sonraki kuşağa iletir. Bu aktarımda kadın önemli bir role sahiptir. Ataerkil sistem içerisinde her ne kadar üretimden uzaklaşmış olarak görünse de kültür aktarımında başat özne kadındır. Kadın, bu aktarımı bazen sadece sesiyle bazen de müzik aletleri eşliğinde sözlü anlatım türlerinden ninni, mani, türkü, ağıt gibi türleri kullanarak gerçekleştirir. Böylece çocuk içine doğduğu toplumun geleneklerini, dini yapısını, aile içi bireylerin kimliğini, büyüdüğü zaman neler yapması gerektiğini öğrenir. Bu çalışmada kültür aktarımında kadın ve kadın sesinin etkisi sözlü anlatı türleri üzerinden incelenmiş ve kültürel aktarımda önemli bir yer tutan kadınların, sözlü kültür unsurlarını kendinden önceki kuşaklardan geleneği anonim bir şekilde aktardıkları, bu aktarımda herhangi bir zorlama olmaksızın gizil öğrenmelerin etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Kültür, Kültür Aktarımı, Kadın, Sözlü Anlatı Türleri

Cultural Transfer and Women: An Evaluation on Types of Oral Narration

The culture, defined as the whole of the material and spiritual uniqueness of the society, to maintain its existence to be passed down from generation to generation. This transfer takes place in an anonymous structure. Because no one questions the first creator while learning cultural codes. It takes and uses, if necessary, adds new elements in accordance with the conditions of the day and transmits it to the next generation. In this regard, women have an important role. Although it seems to be distanced from production in the patriarchal system, it is the women who trains and educates the new generation. The women perfoms this trainning, sometimes only with her voice and sometimes by using musical intruments such as ninni, mani, türkü ve ağıt. Thus, the child learns the traditions of the society he was born into, the religious structure, the identity of the family members and what he should do when child grows up. In this study, it will be examined how women realize cultural transfer through verbal narrative types.

Keywords:

Culture, Cultural Transfer, Woman, Oral Narrative Types,

PDF

___

Bayat, Fuzuli (2012). Türk Kültüründe Kadın Şaman. İstanbul: Ötüken Neşriyat
Çek, Songül (2014). Ninnilerde Kadın Anlatıcının Sesi. Ankara: Harf Eğitim Yayınları.
Çobanoğlu, Özkul (2001). “Sözlü Edebiyat”. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Cilt 1. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Çoruhlu, Yaşar (2012). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. Ankara: Ötüken Neşriyat.
Finnegan, Ruth (2003). “Sözlü Şiir”. Çev. Sema Demir. Milli Folklor, 58: 171-174.
Gülün, Selen (2019). Türkiye’de Kadın ve Müzik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Malinowski, Bronislav (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Saadet Özkal. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Morgan, Lewis Henry (1994). Eski Toplum 1. Çev. Ü. Oskay. İstanbul: Payel Yayınevi.
Sanders, Bary (2019). Öküzün A’sı Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Özdemir, Nebi (2018). “Geleneksel Bilgi ve Kültür Ekonomisi”. Türk Dünyası İnce-lemeleri Dergisi, 18: 1-28.
Vural, Feyzan Göher (2016). İslamiyet’ten Önce Türklerde Kültür ve Müzik Hun, Kök-türk ve Uygur Devletleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
URL-1: “Anonim” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 19.10.2020)