Yalçın YETKİN, Nevruz YARDIMCI, Ayşen YETKİN

Türkiye'de Geleneksel Olarak Kaz Üreticiliği Ve Kaz Etinin Karkas Saklanması: Arakonak Köyü Örneği

Kazlar. Anatidae ailesinden; kuğu ve kazları da içine alan Anserinae alt ailesinden ve Anserini soyundandır. Suculdurlar, uzun boyunları ve yanar döner olmayan renkleriyle tanınırlar. Kazlar iki büyük döle ayrılır: Anser kazları, pembe, turuncu, gri ayak, bacak ve gagaları vardır ve testere dişleri ile ayırt edilirler. Ülkemizdeki kaz çeşitleri de bu gruba girer. Kaz yetiştiriciliği her yörede olmakla birlikte; özellikle Doğu ve Kuzey-Doğu Anadolu Bölgesi en uygun yörelerdir. Kaz üreticiliği ailesel olarak et gereksinmesini için yapılır Yumurta veren dişi kazlara anaç; erkeklerine ise horoz denir. Kışın arpa, buğday, mısır ve kepek gibi yemlerle beslenen kazlar; gündüzleri çeşmelerdeki su başlarına bırakılarak orada çiftleşmeleri sağlanır. Şubat'ta yumurtlamaya başlarlar. İki günde bir yumurta olmak üzere 15-30 yumurta yaparlar. Mart'ta yaklaşık bir aylık kuluçkaya yatarlar. Kuluçkanın ilk haftası sonunda yumurtalar, güneş ışığına tutularak döllenmiş olup olmadıkları belirlenir. İlk çıkanlara bazı yörelerde baş cüceler büyükler , ikinci kuluçkadan çıkanlara ortancalar denir. Ve üçüncü bir kuluçka daha olursa bunlara da so/z cüceler küçükler ya da balacalar denir. Yavrular önceleri süt ve ekmek içi ile beslenir ve güçlenmeleri sağlanır. Sonra ilk baharla birlikte çimenlere bırakılır, akşamları ek besin verilir. Çimenlerin biçilmesi ve kurumasından sonra biçilmiş ekin tarlalarına götürülerek başak ya da tanelerle beslenirler. Bu kaynak tükendikten sonra, dağlık bölgede kurumuş ve dökülmüş olan kenger tohumları ile beslenirler. Ekim başında ise yaklaşık bir ay sürecek besiye bırakılırlar. Bu dönemde suda şişirilmiş mısır, arpa, buğday ve kepek verilir. Besili kazlar iyice yağlanır ve yürüyemez duruma gelirler. Sonra, bir günde topluca kesilirler. Kadınlar arasında imece yoluyla temizlenirler. İç organları çıkarılan kazlar bir süre Sonbahar güneşinde tutulduktan sonra, iç tarafı kaya tuzu ile nitratlı tuz iyice tuzlanır. Kiler olarak bilinen soğuk bölmelerde ipe asılarak tuza bırakılır. Et pastırma özelliği kazandıktan sonra yenilmeye başlanır. Yemek olarak daha çok bulgur pilavı, patatesle birlikte kızartma ve pirinçle terbiyeli haşlama şeklinde tercih edilir

Anahtar Kelimeler:

Kaz. üretim, yetiştirme, et, saklanma, yemek, bölgeler. Türkiye

Production ofthe Goose in Türkiye traditionallv and the Storing of the Meat Carcase of the Goose: Arakonak Village as a Sanıple

Within the family Jna/zrZae, subfamily Anserinae. is the tribe Anserini, consisting of the swans. There are two majör genera. Anser geese typically have pink, orange or gray legs and serrated biliş. True Geese belong to the sub family Anserinae. They are colored in blacks, whites. greys. and browns. The sexes are very similar in appearance. True geese are mainly terrestrial in their feeding habits and have strong biliş adapted for grazing. In Turkey. the geese are ineluded in Anser genera. To feed the goose East and North-East Anatolia andCaucasus are especially the best regions. However goose is more or less grown in every regions of Tıırkey. The production of the goose is especially performed as familial to provide their meat necessities. The geese kept for breeding Matured: female. Rooster: nıale . They left aıound the fountain daily to kili time, to keep small stones and to be fertilized. Females spawn about 15-30 eggs in February. In March. they incubate. After a week the eggs choose in front of a light beam coming from a window or skylight whether they are fertilized or not. The chicken feed First time with milk and softened bread. and then they feed with fresh plants in spring season. Hygienic conditions are occuıred and some times aspirin are given in low doses. Young geese are laken away to the fıxed crops fıeld. They are feed with kernels and plants. They get a bel İv in ventral side of the bodv lightly. In September. young geese are taken away to the regions of the seed of the thornv plants. On October, young gees fatten for a month with moist and swollen corn. bran. barley and wheat. Geese get fat well. and they must be fatty as well as they can not walk easily. In a cooperation for the community bv women. ali the geese cııt jııst behind of the heads in same time. Then. their feathers clean up. The carcasses of the geese kept on the Sun for a few days. Then carcasses are salted with the nitrated salt well. Then. carcasses are hanged up with rope in storeroom for a month. Goose meat is eaten after feature of the pastrami-like beef. The meals of the goose are preferred in the manner of the rice with boiled and pounded wheat. fı ied by own fat with potato. tomato and onion and boiled with the rice. tomato or potato. In the families who produce gees some women were very successful to produce for goose.

Keywords:

goose. producing. growing. meat. storing. regions. meals. Türkiye. ’,

PDF

___

1. Yetkin, Y., 2004. Arakonak'ta (Odunçor, Bulanık, Muş) Geleneksel Olarak Kaz Etinin (Karkas) Saklanması. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, Eylül 2004 (Van). Filiz Matbaacılık Ltd. Şrk., Ankara.
2. Türkoğlu, M., 1995. Türkiye tavukçuluğunun durumu. Yutav'95 Uluslararası Tavukçuluk Kongresi. 24-27 Mayıs,: 14-21. İstanbul.
3. American Ornithologists' Union. 1998. Check-list of North American birds: 7th edition. The American Ornithologists' Union. Ailen Press, Lawrence, Kansas.
4. Cogswell. 1977. Water Birds of California. Berkeley, California: University of California Press.
5. Weller, M. W.,1980. The Island Waterfowl. Ames, Io\va: Iowa State University Press.
6. Bellrose, F. C . 1980. Ducks, Geese, and Swans of North America. Harrisburg, Pennsylvania: Stackpole Books, third edition.
7. Madge, S. and Burn, H., 1988. Waterfowl: An Identification Guide to the Ducks, Geese, and Swans of the World. Houghton Mifflin Company. Boston, Massachusetts
8. Aarvak, T. and Oien, I. J., 2003. Moult and autumn migration of non-breeding Fennoscandian Lesser White-fronted Geese Anser erythropus mapped by satellite telemetry. Bird Conservation International, 13,213-226.
9. Johnsgard, P.A. 1978. Ducks, Geese, andSwans of the World. Lincoln: The University of Nebraska Press. Lincoln and London.
10. Todd, Frank S. Waterfowl: Ducks, Geese and Swans of the World. San Diego, California: SeaWorld Press, 1979.
11. Todd, F.S.,1997. Handbook of Waterfowl Identification. Vista, California: Ibis, Publishing Company.
12. Todd, Frank S. Natural History of the Waterfowl. Vista, California: Ibis Publishing Company, 1997.
13. Livezey, B.C. 1986. A Phylogenetic Analysis of Recent Anseriform General Using Morphological Characters. The American Ornithologists' Union Volumenl03. 737-754.
14. Swann, B., Brockway, I. K., Frederiksen, M., Hearn, R. D., Mitchell, C., and Sigfusson, A. Within-winter movements and site fidelity of Icelandic Greylag Geese Anser anser. Bird Study, 52,25-36.
15. Berry, J., 1934. Some taxonomic problems presented by geese of the type Anser fabilis. Proceedings of the International Omithological Congress, 8,339-344.
16. Sibley, C. G. And Monroe, B. L. Jr., 1990. Distribution and Taxonomy of Birds of the World. Yale University Press. New Haven and London. Sistematic: http://www.goose.org/species/anser
17. Salvadori, T. 1895. Catalogue of the chenomorphse (Palamedeae, phoenicopteri, anseres), crypturı, and ratıt<£ in the collection of the British Museum British Museum (Natural History). London. Volumen27.
18. Shortt, and Cartwright, 1980.. Know Your Ducks and Geese. Des Moines, Iowa: SportsAfield.
19. Taylor, 1995
20. Aksu, D. ,2003.Farklı Enerji-Protein Düzeyinde Beslemenin Kazlarda Besi Performansı ve Karkas Randımanına Etkisi. Tez, Kafkas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
21. Soothill, E., and Whitehead, P., 1978. Wildfowl of the World. Dorset, Great Britain: Blandford Press.
22. Baldassarre, Guy A. and Eric G. Bölen. 1994. Waterfowl Ecology and Management John Wiley & Sons, Inc. New York.
23. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1998. Türkiye İstatistik Yıllığı, Devlet İstatistik Enstitüsü matbaası, Ankara. Erişim google.co m ;1 1.08.2004 Http://www.goose.org/species/anser
24. Türkiye İstatistik Yıllığı, 1996. DİE Yayınları, Ankara.
25. Tarım Bakanlığı.,2003. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı Merkez Teşkilatı Görev Yönetmeliği Kısım. Amaç, Kapsam Ve Dayanak, google.com; 11.08.2004