Menemenli Tevfik Mustafa Paşa’nın Kırım Harbi Tuna Cephesi Harp Hatıraları

Osmanlı subaylarının modern bir edebi tür olan hatıra yazımına ilgileri Kırım Harbi ile başlamıştır. Kırım Harbi başlangıcında Anadolu ordusu komutanlığı yapan Mustafa Zarif Paşa’nın harbin ardından kaleme aldığı hatıraları bir Osmanlı subayı tarafından modern anlamda yazılmış bilinen ilk hatıradır. Batum ordusu komutanı Mustafa Paşa’nın yaverliğini yapıp daha sonra Rusya’ya kaçan Binbaşı Osman Bey’in (Frederick Millingen) Rusça yayımlanmış hatıraları Kırım Harbi’ne dair bilinen bir diğer hatıradır. Kırım Harbi’nde Tuna Cephesi’nde görev alan Tevfik Mustafa Paşa da harp sonrasında harp hatıralarını yazmıştır. Bu çalışmada Tevfik Mustafa Paşa’nın kaleme aldığı harp hatıraları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Menemenli Tevfik Mustafa Paşa, Kırım Savaşı, hatıra

Menemenli Tevfik Mustafa Pasha’s War Memoirs of the Danube Front During the Crimean War

The interest of Ottoman army officers to write military memoirs that being a modern literary genre, began with the Crimean War. The memoirs of Mustafa Zarif Pasha who commanded the Anatolian army during the Crimean War, were the known first military memoir, which written by an Ottoman officer in a modern sense. The memoirs of Major Osman Bey (Frederick Millingen), who served as the commander of Mustafa Pasha, the commander of the Batumi army and then fled to Russia, is another known memory of the Crimean War, which published in Russian. Tevfik Mustafa Pasha who also served in the Danube Front during the Crimean War, writed his war memoirs, after the war. In this paper, the war memoirs written by Tevfik Mustafa Pasha will be evaluated.

Keywords:

Menemenli Tevfik Mustafa Pasha, Crimean War, memoir,

PDF

___

Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi ( BOA), Sadaret Mektubî Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A. MKT. NZD.) 110/79, Bab-ı Asafi Vakanüvislik Kalemi Defteri (A. VKN.) 1, 19. İnceleme ve Araştırmalar Ahmed Muhtar Paşa, Kırım Harbi’nde Silistre Müdafaası 1853-1854 Tuna Seferi, yay. haz. Gültekin Yıldız - Fatih Tetik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014. Ahmed Nâfiz, Siliste Muhâsarası, Teodor Kasap Matbaası, İstanbul H 1290. Hüseyin Hüsnü, Sâʻika-i Zafer, İstanbul H 1292. Karal, Enver Ziya, “Zarif Paşa’nın Hatıratı”, Belleten, 4 (16), 1940, ss. 443 - 494. Khaled, Fahmy, Paşanın Adamları, Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Modern Mısır, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010. Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, C V, yay. haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996. Menemencioğlu Ahmed Bey, Menemencioğulları Tarihi, yay. haz. Yılmaz Kurt, Akçağ Yayınları, Ankara 1997. Okay, M. Orhan, “Hâtırat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C XVI, İstanbul 1997, ss. 445-449. Özkırımlı, Atilla, Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, 5. bs. , C I, Cem Yayınları, İstanbul 1990. Uyar, Mesut – Erickson, Edward J. , Osmanlı Askeri Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014. Sir Adolphus Slade, Müşavir Paşa’nın Kırım Harbi Anıları, yay. haz. Candan Badem, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
İnternet Kaynakları
Taha Toros Arşivi, Dosya No: 640128, http://earsiv .sehir. edu.tr: 8080/ xmlui/bitstream/handle/11498/25577/001640128010.pdf?sequence=1&isAllowed=y, e.t. 10.04.2019. Taha Toros Arşivi, Dosya No: 551592, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080 /xmlui/bitstream/handle/11498/26565/01551669007.pdf?sequence=1&isAllowed=y, e.t. 10.04.2019.