TÜRK BOZKIR KÜLTÜRÜNDE SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT

Bu çalışmanın amacı, Türk bozkır kültüründe sosyal ve ekonomik hayatın hangi unsurlar üzerine kurulmuş olduğunu ortaya koyarak incelemektir. Bu amaçla bozkır hayatının sosyal yönü, başta aile olmak üzere toplumsal teşkilatlanma şeklinde küçükten büyüğe doğru ele alınarak oguş, urug, boy, budun, il yapılanması incelenmiştir. Ardından gündelik hayata ilişkin eğlence, bayramlar, düğünler, beslenme, barınma, giyim gibi unsurlara değinilerek Türk bozkır kültürünün sosyal hayatına dair uygulamalar ele alınmıştır. Ekonomik hayat ise hayvancılık temel olmak üzere tarım, ticaret, madencilik bağlamında incelenmiştir. Ticaret konusu ithalat ve ihracat, serbest ticaret pazarları ve ticaret yolları ekseninde ele alınmıştır. Bu konular ele alınırken bozkır kültürüne ilişkin çalışmalar incelenmiş, geçmiş ve günümüzde yapılan çalışmalardan yararlanılmıştır. Çalışma neticesinde Türk bozkır kültürünün ilkel göçebe kültürlerden farklı olduğu, vatan-millet kavramlarının yer aldığı, sistemli ve güçlü bir sosyal hayatın var olduğu, güçlü toplumsal yapının dayanışma ve yardımlaşmayı beraberinde getirdiği görülmüştür. Üretim faaliyetlerinin ise farklı alanlarda sistemli ve teşkilatlı bir şekilde aktif bir biçimde var olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkler, Bozkır, Kültür, Sosyal Hayat, Ekonomi

SOCIAL AND ECONOMIC LIFE IN TURKISH STEPPE CULTURE

The aim of this study is to examine by revealing on which elements social and economic life is built in Turkish steppe culture. For this purpose, from small to large in the form of social organization, the social aspect of steppe life, especially family, and the structure of oguş, urug, tribe, budun, province was examined. Then, the practices related to the social life of the Turkish steppe culture were discussed by referring to the elements of daily life such as entertainment, holidays, weddings, nutrition and clothing. The economic life, on the other hand, has been examined in the context of agriculture, trade and mining, with animal husbandry being the basis. The subject of trade is handled in the axis of import and export, free trade markets and trade routes. While dealing with these issues, studies on the steppe culture were examined, and past and present studies were used. As a result of the study, it has been seen that the Turkish steppe culture is different from the primitive nomadic cultures, the concepts of homeland and nation are included, there is a systematic and strong social life, and a strong social structure brings solidarity and cooperation. It has emerged as a result that production activities exist in a systematic and organized manner in different areas.

Keywords:

Turks, Steppe, Culture, Social Life, Economics,

PDF

___

Baykara, Tuncer (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Bedirhan, Yaşar (2009). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Eğitim Akademi Yayınları.
Belek, Kayrat (2015). “Eski Türklerde At ve At Kültürü”. Gazi Türkiyat Dergisi, (16): 111-128.
Cöhçe, Salim (1995). Türk Tarihine Giriş. Elazığ: Çağ Ofset Matbaacılık.
Çandarlıoğlu, Gülçin (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Çiçek, Arif (2018). “Orta Asya Türk Toplumlarının Sosyo-Kültürel Yapısının Genel Bir Değerlendirmesi”. Mavi Atlas Dergisi, (6): 233-247.
Dokur, İbrahim Doğukan (2017). “Avrasya Konar Göçerlerinin Sosyo Ekonomik Yapıları ve Yaşam Tarzları Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, (6): 2811-2824.
Durmuş, İlhami (2009). “Bozkır Kültür Çevresi Türk Tarihi Araştırmaları ve Kronoloji”. Gazi Türkiyat Dergisi, (5): 129-141.
Durmuş, İlhami (2016). Türk Kültürüne Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
El Câhiz (2017). Fezâilü'l Etrak (Türklerin Faziletleri. (çev.: Ramazan Şeşen). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Ercilasun, Konuralp (2011). “Bozkırda Hâkimiyet Merkezi Hakkında Bazı Görüşler”. Belleten Dergisi, (1): 27-36.
Ergin, Muharrem (2009). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Gömeç, Sadettin (2002). “Divanü Lugat-it Türk'de Akrabalık Bildiren Terimler”. Tarih Araştırmaları Dergisi, XX (32): 133-139.
Gülensoy, Tuncer (2011). MÖ. 4500-MS. XIII. Yüzyıllar Arasında Barbar Türkler. Ankara: Akçağ Yayınları.
Güngör, Erol (1995). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
İlgen, Abdulkadir (1999). İ”slamlık Öncesi Türk Toplumlarında İktisadi ve İçtimai Yapı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 97-110.
Kafesoğlu, İbrahim (2017). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kaşgârlı Mahmud (1986). Dîvânu Lugâti't-Türk (Yayına Haz.: Besim Atalay). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kılıç, Sami ve Albayrak, Ali (2012). “İslamiyetten Önce Türklerde Yiyecekler ve İçecekler”. Turkish Studies, (7): 707-716.
Koca, Salim (2002). Eski Türklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat. Türkler Ansiklopedisi içinde. 8-54. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Koca, Salim (2016). Türk Kültürünün Temelleri. Ankara: Berikan Yayınevi.
Koca, Salim (2017). “Eski Orta Asya'da Tabiat, İklim ve İnsan Unsuru”. Asya Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 1-18.
Koçak, Kürşat (2012). “Bozkır Kültüründe Alp Karakterinin Ortaya Çıkışında Türk Geleneklerinin Etkisi”. Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1): 125-135.
Ligeti, Lajos (1986). Bilinmeyen İç Asya. (çev.: S. Karatay). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Mandaloğlu, Mehmet (2013). “Eski Türklerde Sanayi, Ticaret ve Maliyenin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 2 (2): 129-150.
Mandaloğlu, Mehmet (2014). “Bozkır Kültüründe Ekonominin Hayvanlılık ve Tarıma Dayalı Olarak Değerlendirilmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (1): 75-92.
Moğolların Gizli Tarihi (1986). (çev.: Ahmet Temir). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Okay, Bülent (2022). “Çin Kaynaklarına Göre Türk-Çin İlişkilerine Tarihsel Bir Bakış”. Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu. C. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ögel, Bahaeddin (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Ögel, Bahaeddin (2014). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ögel, Bahaeddin (2022a). Türk Kültür Tarihine Giriş 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ögel, Bahaeddin (2022b). Türk Kültür Tarihine Giriş 2. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ögel, Bahaeddin (2022c). Türk Kültür Tarihine Giriş 3. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Özçamca, Salih (2007). “Türklerin Göçebeliği Hakkında Birkaç Not”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (7): 177-183.
Rasonyı, Laszıo (1993). Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Selçuk, Hava (2014). Türk Tarihinde Kadın ve Savaş. Konya: Çizgi Kitabevi.
Şalgam, Mahmut (2021). Türk Bozkır Kültüründe Eğitim. Yayımlannamış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Taşağıl, Ahmet (2018a). Bozkırın Kağanlıkları. İstanbul: Kronik Kitap Yayınları.
Taşağıl, Ahmet (2018b). Kök Tengri'nin Çocukları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Taşağıl, Ahmet (2018c). Türk Model Devleti Göktürkler. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Taşağıl, Ahmet (2020). Bozkırların İlk İmparatorluğu Hunlar. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Turan, Osman (2017). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Turan, Şerafettin (2014). Türk Kültür Tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Ünal, Tahsin (2000). Türk'ün Sosyo-Ekonomik Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi.
Yasin, Yusufcan (2018). “Türk Kültürünün Rus Kültürü Üzerindeki Etkileri”. Eski Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 94-109.
Yuvalı, Abdulkadir (1996). “Anadolu’da Türk Kimliğinin Oluşması ile İlgili Bazı Tespitler”. ERDEM Atatürk Kültür Merkezi Dergisi (Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı), 2 (23): 439-450.
Yuvalı, Abdulkadir ve Demirci, Hikmet (2021). Türk Dünyası’nın Ortak Kültür Tarihinde Aile ve Kadın. İstanbul: Selenge Yayınları.