ESKİ UYGURCA PRENS KALYANAMKARA VE PAPAMKARA HİKÂYESİ’NDEKİ ANA KARAKTERLERİN FREYTAG PİRAMİDİ BASAMAKLARINDA GÖRÜNÜMÜ

Bu çalışmada Budist Uygur edebiyatı çatikleri içerisinde yer alan Eski Uygurca Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi’nde (İyi Düşünceli Şehzade ile Kötü Düşünceli Şehzade) Gustav Freytag tarafından Dramanın Tekniği/ The Technique of Drama (1863) kitabında ortaya konulan Freytag Piramidi ile bu piramidi oluşturan basamaklarda antagonist ve protagonist karakterlerin görünümü incelenmiş ve bu görünümler çözümlenmiştir. Eserde karşıt iki karakterin davranışının hikâyeyi hangi yönde etkilediği ve Freytag Piramidi’nin basamaklarında nasıl görünüm sergilendiği açıklanmıştır. Çözümleme esnasında karakterlerin üstlendiği roller ile Freytag Piramidi’nin basamakları arasındaki ilişkiye değinilmiştir. Freytag Piramidi’nin sekiz temel aşaması; serim, kışkırtıcı etki, yükselen eylem, zirve, trajik etki, düşüş, son askıda kalma ya da merak etkisi ve yıkım bir drama metni olan Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi’nde antagonist ve protagonist karakterlerin eylemleri etrafında şekillenmiştir. Karakterlerin sergilediği tutumlar hikâyenin dramatik aksiyonunu etkilemiş ve hikâyeyi dramatik bir metin hâline getirmiştir. Çözümleme işleminin sonrasında, elde edilen veriler ışığında eserde ana karakterlerin bu basamaklara hangi durumlarda ve nasıl etki ettiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Antagonist karakter, Budizm, Ferytag Piramidi, Eski Uygurca Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikayesi, Protagonist karakter

THE APPEARANCE OF THE MAIN CHARACTERS IN THE ANCIENT UYGUR STORY OF PRINCE KALYANAMKARA AND PAPAMKARA ON THE STEPS OF THE FREYTAG PYRAMID

In this study, by using the Freytag Pyramid revealed by Gustav Freytag in the book The Technique of Drama (1863), the appearance of the antagonist and protagonist characters in the Old Uyghur Story of Prince Kalyanamkara and Papamkara (The Good-Thinking Prince and the Bad-Thinking Prince) which is among the Buddhist Uyghur literature jātakas was examined, and these appearances were analyzed on the steps that make up this pyramid. In the work, it is explained how the behavior of two opposing characters affects the story and how they appear on the steps of the Freytag Pyramid. During the analysis, the relationship between the roles of the characters and the steps of the Freytag Pyramid was mentioned. The eight basic steps of the Freytag Pyramid which are a drama text of exposition, provocative effect, rising action, climax, tragic effect, decline, final suspense or wonder effect and destruction, are shaped around the actions of antagonist and protagonist characters in The Story of Prince Kalyanamkara and Papamkara. The attitudes of the characters affected the dramatic action of the story and turned the story into a dramatic text. In the light of the data obtained after the analysis process, it has been revealed in which situations and how the main characters affect these steps in the work.

Keywords:

Antagonist Character, Buddhism, Freytag Pyramid, Old Uyghur Prince Kalyanamkara and Papamkara, Protagonist Character,

PDF

___

Aydın, İsmail Hakkı (2006). “Bir Felsefi Metafor “Yolda Olmak”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(1): 9-22.
Besli, Nurdan (2019). Anlambilim Açısından Eski Uygurca Şiirler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bingöl, Ulaş (2013). “Hüsn ü Aşk Mesnevisinde Şahısların Dünyası”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 14(4): 206-229.
Çelebi, Asaf Halet (2003). Pali Metinlerine Göre Gotama Buddha. Ankara: Hece Yayınları.
Durmuş, Gülşah (2019). “Ben, Mi̇mar Sinan! Tek Perdeli̇k Oyununun Benjamin Roland Lewis ve Gustav Freytag’in Görüşleri Işığında Çözümlenmesi”. Sobider: Sosyal Bilimler Dergisi, 6(42): 204-218.
Düşgün, Umut (2011). En Eski Türk Şiiri Metinlerinin İmgebilim ve Deyişbilim Yöntemleriyle İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ercilasun, Ahmet Bican (2014). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Esen, Uluç (2014). Aristotales’ten Freytag’a Klasik Drama Yapısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Freytag, Gustav (2012). Freytag’s Technique Of Drama. Leipzig: Forgotten Books.
Hamilton, James Russell (2020). Budacı İyi Kalpli ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi. (çev.: Ece Korkut ve İsmet Birkan). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Jaspers, Karl (1981). Felsefeye Giriş. (çev.: Mehmet Akalın). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Karabulut, Tufan (2015). “Dramatik Yapının Analizinde Freytag Tekniğinin Kullanımı”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 39: 37-55.
Karagöz, Melih (2020). “Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesinde Budizmin Yansımaları” . Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3): 941-961.
Kemal Yunusoğlu, Mağrifet (2020). Budist Türk Çevresi Eserlerde Metaforlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Porteous, Julie ve Lindsay, Alan (2019). “Protagonist vs Antagonist Provant: Narrative Generation as Counter Planning” In Proc. of the 18th International Conference on Autonomous Agents and Multiagent Systems. (Montreal, Canada, 13-17 May 2019).
Tokyürek, Hacer (2018). “Budist Uygur Metinlerinde Mandal Kılmak Töreni Üzerine”. Türkiyat Mecmuası, 28(1): 163-178.
Tokyürek, Hacer (2019). “Eski Uygur Türkçesinde Maṇi, Cintāmaṇi”. Ahmet Caferoğlu Hatıra Kitabı içinde. (Ed. Fikret Turan, Özcan Tabaklar). 499- 514. İstanbul Üniversitesi.