ZEYTİN YAPRAĞININ PİGMENT OLARAK GUM BİKROMAT FOTOĞRAF BASKI YÖNTEMİNDE KULLANIMI

Doğadan pigment elde etme yöntemi oldukça eskiye dayanmaktadır. İlk boyalar doğal pigmentlerden elde edilmiştir. Araştırmamızda yapraklarının pigmentini kullandığımız zeytin ağacı kadim bir ağaçtır ve dolayısıyla kültürel tarihi de eskiye dayanmaktadır. Zeytin ağacının yetiştiği bölgelerdeki kültürlerde ona önem verildiği görülmektedir. Antik Yunan’da zeytin ağacı, bereketi ve uzun ömrü temsil etmiştir. Romalılarda ise barışı ve mutluluğun sembolü olmuştur. Kitaplı dinlerde de zeytin ağacından sıkça bahsedilmektedir. Günümüzde gum bikromat gibi eski fotoğraf baskı yöntemleri tekrar popülerleşerek bir sanatsal ifade biçimi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bulunuşu ilk sentetik boyanın bulunuşuyla aşağı yukarı örtüşen gum bikromat baskı yönteminde boyaların sentetikleşmesiyle birlikte yapay boyalar kullanılmaktadır. Çalışmamızda zeytin yaprağından elde edilen boyanın gum bikromat baskı yönteminde yağlı boya veya benzeri hazır boyalar yerine doğal bir malzeme olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışmamızın önemi araştırma öncesinde yapılan literatür taramalarında zeytin yaprağından elde edilen doğal boyanın eski fotoğraf baskı yöntemlerinde boyar madde olarak kullanımına dair herhangi bir araştırmaya rastlanmamasından gelmektedir. Araştırmamız kapsamında zeytin yaprağından elde edilen pigmentle renklendirilen ve ultraviole ışığında pozlandırılan kağıtların densitometrik ölçümleri alınarak, makro ve mikro fotoğrafları çekilerek kıyaslanmıştır. Kıyaslamayı yapabilmek için çalışma sırasında farklı miktarlardaki zeytin yaprağı pigmenti içeren sonuçların densitometrik ölçümleri, makro ve mikro görüntüleri yapılan baskıların aynı bölgesinden alınmaya çalışılmıştır. Deneylerimiz sonucunda sarı kahve tonlar veren zeytin yaprağı pigmentinin gum bikromat baskı yönteminde doğal bir boya olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

THE USE OF OLIVE LEAF AS A PIGMENT IN GUM BICHROMATE PHOTO PRINTING METHOD

The method of obtaining pigment from nature is quite old. The first paints were obtained from natural pigments. Since the olive tree, in which we used the pigment of its leaves in our research, is an ancient tree, its cultural history also dates back to ancient times. In history it isseen that in the cultures of the regions where olive tree grows importance was given to it. Today, old printing methods such as gum bichromate by becoming popular again started being used as a form of artistic expression. In the gum bichromate printing method, the discovery of which almost coincides with the discovery of the first synthetic dye, artificial dyes began to be used with the syntheticization of dyes. In our study, the usability of the dye obtained from the olive leaf as a natural material instead of oil paint or similar ready-made dyes in the gum bichromate printing method was investigated. The importance of our study comes from the fact that no research was found on the use of natural dye obtained from olive leaves as a dyestuff in old photography printing methods in the literature review made before the research. Within the scope of our research, the papers coloured with the pigment obtained from the olive leaf and exposed in the ultraviolet light were compared by taking densitometric measurements and by taking macro and micro photographs. In order to make comparison, densitometric measurements and macro and micro photographs of the results containing different amounts of olive leaf pigment were tried to be taken from the same region of the prints. As a result of our experiments, it was concluded that olive leaf pigment, which gives yellow brown tones, can be used as a natural dye in gum bichromate printing method.

___

  • Ersoy, M, Ȃ., Çilingiryan, M. (2020). Zeytin Ağacı. (S. ve Y. Günaydın, Çev.). Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Eryılmaz, A. (2020). Geçmişten Günümüze Zeytin ve Zeytinyağı Dünya-Akdeniz-Türkiye, İstanbul: Mart Matbaa.
  • Homeros, (1971). Odysseda. (A. Emre, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
  • İsmail, Ö. E. (2019). Doğal boya uygulamalarının değişen yüzü ve yenilikçi yaklaşımlar. Yedi, (22), 41-58. DOI: 10.17484/yedi.547726
  • Kur’an-ı Kerim Meali ve Muhtasar Tefsiri. (2000). Elmalılı M. Hamdi Yazır. İstanbul: İşaret Yayınları.
  • Mataracı, T. (2002). Ağaçlar. Doğa Severler İçin Rehber Kitap. Marmara Bölgesi Doğal Egzotik Ağaç ve Çalıları. (2. Baskı), İstanbul: Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı.
  • Şahin, S. (2011). Zeytin Ağacının Yapraklarından Süperkritik-CO2 ile Ekstrat Eldesi ve Bileşimindeki Oleuropein Miktarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı. Temel İşlemler ve Termodinamik Programı, İstanbul.
  • Tanyu, H. (2002). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (457). Ankara: TDV İslam Araştırmaları Vakfı.
  • Ünsal, A. (2019). Ölmez Ağacın Peşinde. Türkiye’de Zeytin ve Zeytinyağı. (11. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Yaman, B. (1995). İstanbul Kütüphaneleri Yazmalarına Göre Türk Kitap San'atlarında Boya, Mürekkep, Âhar ve Kağıt Boyama Usulleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Türk İslam Sanatları Tarihi Bilim Dalı.