Nalan DANABAŞ

21. YÜZYIL KİL MALZEME İLE YAPISÖKÜM METODU ÜZERİNDEN SANATÇI VE YAPIT OKUMALARI

21. yüzyılın ilk çeyreğine yaklaşırken, kil malzeme ile yapısöküm metodu üzerinden okumalar yapmak için henüz erken olduğu düşünülebilir. Ancak yaşadığımız yüzyılda yapısöküm metodu hakkında bilgi sahibi olmak, özellikle genç nesil sanatçılara yol gösterici olması açısından önemlidir. Modernizm sonrası Avangard hareketiyle başlayan sorgulama tavrı, sanatçıların geleneksel yöntemleri ve kuralları yıkmaları neticesinde, sanatı farklı noktalara taşımıştır. Toplumsal, siyasal ve kültürel yapıdaki bozulmalar sanat alanlarında yeni kavramları, söylemleri ve disiplinlerarası etkileşimleri de beraberinde getirmiştir. Postmodernizm ile eleştirel bir düşünceyi ortaya koyan Fransız düşünür Jacques Derrida, metin okuma ve analiz yöntemi olarak geliştirdiği, 1960’lı yıllarda ortaya çıkan ve 70’li yıllarda sanat alanlarında kendini göstermeye başlayan yapısöküm kavramını disiplinlerarası sanat alanlarında alışık olduğumuz okumaların dışına taşıyarak tarafsız bir biçimde bakmamızı sağlamıştır. Derrida, yapısöküm metodu ile yapıtı bozarken yeniden anlamlandırma sürecini kurmaktadır. Derrida’nın ‘metin dışında hiçbir şey yoktur’ düşüncesinin temelini oluşturan yapısöküm metodu, yıkarken yeniden yapmayı hedeflemektedir. Yapısöküm, geleneksel yapıları ve yapısalcılığı reddeden bir düşünce sistemidir. Sorgulayan tavrı ile asıl düşünceyi ortaya çıkarmayı amaçlayan, kökte yatan yapıyı alt üst eden ve yeniden biçimlendirme yoluna giderek değişkenlik ve çatışma kavramlarını da gündeme taşımaktadır. Bir sanat yapıtında, düşüncede meydana gelen yapısöküm, yapıt üzerinde de bir tavır olarak kendini göstermekte ve algılanmaktadır. Bu bağlamda bozma ve parçalama eylemi olumsuz bir anlam içermemekle beraber günümüzde çağdaş seramik sanatı pratiklerinde de etkisini göstermiştir. Kilin farklı şekillendirme yöntemleri ile fiziksel ve kimyasal değişimleri seramik sanatını etkileyerek, yeni ifade biçimlerinin doğmasına neden olmuştur. Çalışma, kil malzeme ve yapısöküm metodunun tanımını yeniden yapmak değil, yaşadığımız yüzyılın ilk çeyreğine yaklaşırken kil malzeme ile yapısöküm kavramı üzerinden yeni ifade biçimlerine örnek oluşturan sanatçı ve yapıtlarının okumalarını yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

21. yüzyıl, Jacques Derrida, Kil, Malzeme, Yapısöküm

21st CENTURY READINGS OF ARTISTS AND ARTWORKS THROUGH THE METHOD OF DECONSTRUCTION WITH CLAY MATERIAL

As the 21st century approaches its first quarter, it may be considered too early to make readings through the method of deconstruction with clay materials. Yet, being knowledgeable about the method of deconstruction in the present century is important in that it can be a guiding principle, especially for the younger generation of artists. The attitude of questioning that began with the AvantGarde movement in the postmodern period has moved art to different levels due to the artists' breaking down traditional methods and rules. The disruptions in the social, political and cultural structure also introduced new concepts, narratives and interdisciplinary interactions in the field of art. Putting forward a critical thought with postmodernism, the French scholar Jacques Derrida helped us gain an unbiased view on the concept of deconstruction, which he developed as a method of text reading and analysis that emerged in the 1960s and started to become prominent in the fields of art during the 70s, by taking it beyond the readings in the interdisciplinary areas of art that we are familiar with. Derrida establishes the process of reinterpretation while breaking down the work by the method of deconstruction. The method of deconstruction, which forms the basis of Derrida's idea that 'there is nothing outside the text', seeks to reconstruct while deconstructing. Deconstruction is a system of thought that denies traditional structures and structuralism. The questioning attitude also brings the concepts of variability and conflict into the limelight as it seeks to reveal the original thought, overturning and reshaping the underlying structure. In an artwork, the deconstruction that emerges in the idea manifests itself and is perceived as an attitude on the work itself. In this context, while the act of disruption and disintegration does not necessarily convey a negative meaning, it demonstrated an influence in today's contemporary ceramic art practices. The physical and chemical changes of clay through different methods also had an influence on ceramic art in terms of expression, thereby resulting in the advent of novel forms of expression. The study does not aim to redefine the clay material and the method of deconstruction, but rather to make readings of select artists and their works that give rise to new forms of expression through the concept of deconstruction with clay material as we approach the first quarter of our century.

Keywords:

21st century, Jacques Derrida, Clay, Material, Deconstruction,

PDF

___

Avcı, S. ve Uslu, M. (2019). Ai Weiwei’nin Muhalif Sanatı, Akdeniz Sanat Dergisi, 13(23). 19-29. https://dergzpark.org.tr/tr/download/artzcle-fzle/636884
Aytekin, S. (2020). Resim Sanatında Yaratıcı Bir Tavır Olarak Yapıbozum. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aytekin, C.A. ve Bahadır, A. (2019). Postmodern Sanatta Yaşam Hakkında Bilinenlerin Yapıbozuma Uğratılması ve Yeniden Kurma Olarak Otobiyografi, Internatıonal Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art. 4.(7). 45-61. Doi Numarası: http://dx.doi.org/10.29228/ijiia.7.73
Boynukalın, A. R. (2020). Valery Hegarty Enstalasyonlarında Kültürel Belleğzn Yapısökümü. NWSA FFne Arts (NWSAFA), 15. (4). 278-292. https://dergzpark.org.tr/tr/download/artzclefzle/1210343
Bulduklu, E. (2018). Anadolu Selçuklu Dönemi Kubadabad Sarayı Çini Figürlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Büyükparmaksız, M. A. (2021). Postmodern Sanattan Güncel Sanata Yapıbozuma Uğrayan Bedenler, Sanat Tarihi Dergisi. 30.(1). 105-147. DOI: https://doi.org/10.29135/std.741942
Canbolat, A. (2021). Phoebe Cummıngs: Çamur, Geçicilik, Performans. Ulakbilge sosyal bilimler dergisi. Sayı:67. 1447–1456. doi: 10.7816/ulakbilge-09-67-06
Güneş, C. D. (2004). Jaques Derrida’da Yapıbozum ve İz İlişkisi Üzerine, Felsefe Dünyası. 40.(2). 136-147. https://dergipark.org.tr/tr/pub/felsefedunyasi/issue/63937/967673
Güven, S. (2022). Çağdaş Sanat Pratiklerinde Yaratıcı Bir Tavır Olarak Yapıbozum. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
İlhan, S. (2020). Sanatsal Bir Eylem Biçimi Olarak Yıkım ve Yeniden Yapılandırma. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Kalın, S. (2021). 20.yy’dan 21.yy’a Kadar Sanat Yapıtının Yeniden Üretimi ve Anlam İlişkisi: “Pisuvar” Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı: 115. 385-402. Doi Number: http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.49729
Kanışkan, E. (2020). Hatadan Doğan Glitch Sanatı ve Çağdaş Seramik Sanatında Bir Uygulayıcı Chad Wys, Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Dergisi, Sayı: 55. 1755-1762. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.1932
Küçükalkan, G. (2017). Anlamın Yapısökümü: Haberi Derrida’dan Okumak. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özeskici, Ş. K. ve Yetgin, A. M. (2022). Hazır Nesne ve Atık Nesne Bağlamında Seramiğin Kullanımı. International Journal of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences. 8.(48). 77-83. Doi Number http://dx.doi.org/10.31589/JOSH AS.872. https://journalofsocial.com/files/josasjournal/984641470_9_48_ID872_%C3%96zeskici%2 0ve%20Yetgin_77-83.pdf
Özeskici, E. (2019). Yapıbozum ve Alımlama Estetiği Bağlamında Eser Analizi. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 8. (53). 59-64. DOI: 10.7816/idil-08-53-06
Uzunoğlu, M. (2019). Yapıbozumcu Çağdaş Sanat Pratikleri. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi. Sayı:21. 21-31. ISSN 1307-9840
Yıldırım, B. (2021). Çağdaş Seramik Sanatında Farklı Malzeme Kullanımı. Erciyes Akademi. 35(1). 371-385. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1680655
Yıldız, K. (2019). Resim Sanatında Derrida Etkisi: Yapısöküm. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Yüksel, O. A. (2018). Çağdaş Seramzk Sanatında Polztzk İmge Kullanımı. UlakbFlge Sosyal BFlFmler DergFsF, 6.(28). 1161-1176. https://www.ulakbzlge.com/makale/pdf/1538573444.pdf
Yüksel, O. A. (2019). Çağdaş Seramik Sanatında Yapıbozum. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 253-262. DOI: 10.7816/idil-08-54-17
Yükseler, G. (2017). Kitle Kültürü Göstergeleri Üzerinden Seramik Sanatında Yapıbozumcu Anlatı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.