THE TENDENCY OF SLUMIZATION IN THE GECEKONDU: THE EXAMPLE OF MERSIN PROVINCE

In this paper, gecekondus slumization process has been described through the example of Mersin province. The subject which was dealt with can be called as the space-culture crisis of the modern society. Although the integration of different fractions of society is predicted in the modernization theories, the disintegration processes are gradually deepening especially in the big metropolis. The gecekondus which spread over the cities after the 1950s have become the space of the losers, although initially, they have harbored the hopes for holding on to the city for the social groups which have recently come from the rural areas. Within this context, the gecekondus are "slumizing." On the one hand, new self-interested capitalistic relations and the increasing poverty; on the other hand, new alignments which can be of an ethnic, sectarian or class character both are dissolving the traditional gecekondu structure. Gecekondus have started to be referred as both poverty pools which harbor unqualified labor-power and criminal districts in which the activities such as violence, theft or drugs are concentrated. The sense of belonging to space gradually vanishes in gecekondus. Now, after this observation, we have tried to describe the slumization tendency in Mersin gecekondus based on a survey which has been applied to 250 dwellings.

GECEKONDUDA VAROŞLAŞMA EĞİLİMİ: MERSİN İLİ ÖRNEĞ

Makalede gecekondunun varoşa dönüşme süreci Mersin örneği üzerinden betimlenmiştir. Ele alınan konu modern toplumun mekân - kültür krizi olarak isimlendirilebilir. Modernleşme teorilerinde farklı toplum kesimlerinin bütünleşmesi öngörüldüğü halde, özellikle büyük metropollerde ayrışma süreçleri giderek derinleşmektedir. Türkiye’de 1950’lerden itibaren kentleri saran gecekondular, başlarda, kırsaldan yeni gelen sosyal gruplar için kente tutunma umudunu içinde barındırdığı halde, süreç içerisinde kaybedenlerin mekanı haline gelmiştir. Bu bağlamda gecekondular ‘varoşlaşmaktadır’. Bir yandan çıkarcı yeni kapitalist ilişkiler ve artan yoksulluk diğer yandan etnik, mezhepsel ve sınıfsal karakterde olabilen yeni gruplaşmalar geleneksel gecekondu yapısını çözmektedir. Gecekondular hem niteliksiz işgücünü içerisinde barındıran yoksulluk yuvaları olarak hem de şiddet ve terör ve hırsızlık ve uyuşturucu gibi faaliyetlerin yoğunlaştığı suç bölgeleri olarak anılmaya başlamıştır. Gecekondularda mekâna aidiyet hissi giderek k aybolmaktadır. İşte bu gözlem üzerine, Mersin gecekondularında, 250 haneye uygulanan anket çalışması verilerine dayalı olarak varoşlaşma eğilimi betimlenmek istenmiştir

___

Adaman, F. ve Keyder, Ç. (2009). Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Raporu. İstanbul: Avrupa Birliği, Çalışma, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Dairesi ve Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Vakfı.

Akdiş, R. R. (1990). Kent Kuramları İçinde Çöküntü Bölgeleri Analizi Bursa-Reyhan Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dan. A.Y. Sarıbay. Bursa: Uludağ Üniversitesi S.B.E. Kamu Yönetimi A.B.D.

Aslan, Ş. (2009). Kentsel Mekânda Yer Alma Biçimlerinden Tasfiye Edilme Projelerine Kadar Gecekonduya İlişkin Değişen Söylemin Toplumsal Anlamı. 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi 1-3 Ekim 2009, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi. s.952–963.

Bozkulak, S. (2005). Gecekondudan Varoşa Gülsuyu Mahallesi. Edit. H. Kurtuluş, İstanbul’da Kentsel Ayrışma; Mekânsal Dönüşümde Farklı Boyutlar. s.239–266. İstanbul: Bağlam.

Çağlayandereli, M. (2005). Bir Sosyal Sorun Olarak Kentsel Doku Değişimi ve Çöküntü Mahalleleri: Gedikpaşa Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dan. K. Tuna. İstanbul: İ.Ü. S.B.E. Sosyoloji A.B.D.

Çağlayandereli, M. ve Arslan, D. A. (2016). Türkiye'nin Değişen Göç Dinamiğine Bağlı Kültürleşme Problemi İçin Sosyolojik Araştırma Modeli Önerisi. III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu, 25–27 Mayıs 2016, Cilt 4, Bakü: Bakı Avrasiya Universiteti & Niğde Üniversitesi. s.291–298.

Erder, S. (1997). Kentsel Gerilim. Ankara: um:ag.

Erman, T. (2002). Kent Yoksulu ve Şiddet: Gecekondu Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım. Yoksulluk Şiddet ve İnsan Hakları, Ed. Y. Özdek, s.193-202. Ankara: TODAİE.

Erman, T. (2010). Kent ve Gecekondu. Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları, Der. Ö. Uğurlu vd. s.227-263. İstanbul: Örgün Yayınevi.

Etöz, Z. (2000). Varoş: Bir İstila, Bir Tehdit! Birikim Dergisi, 132, 1-6. Güllüpınar, F. ve Güneş, F. (Edit.). (2011). Kent Sosyolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.

Harvey, D. (2012a). Sermaye Muamması; Kapitalizmin Krizleri. Çev. S. Savran. İstanbul: Sel.

Harvey, D. (2012b). Sermayenin Mekânları; Eleştirel Bir Coğrafyaya Doğru. Çev. B. Kıcır vd. İstanbul: Sel.

Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk: Gecekondulaşma ve Kent Yoksulları: Sultanbeyli Örneği. İstanbul: İletişim.

Karpat, K. H. (1973). Gecekondu Sorunu Üzerine. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi (Teksir).

Karpat, K. H. (2003). Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm (Özgün Adı: The Gecekondu Rural Migration and Urbanization). (çev.) A. Sönmez, Ankara: İmge.

Kartal, K. (1992). Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye'de Kentlileşme. İstanbul: Adım.

McKenzie, R. D. (1921). The Neighborhood: A Study of Local Life in the City of Columbus, Ohio. American Journal of Sociology, September 1921, Vol: 27: 145–168.

McKenzie, R. D. (1925). The Ecological Approach to the Study of the Human Community. The City; Suggestions for Investigation of Human Behaviour in the Urban Environment. Edit. M. Janowitz. p. 63-80. Chicago: The University of Chicago.

McKenzie, R. D. (1926). The Scope of Human Ecology. p. 141–154. Publications of the American Sociological Society Vol: 20.

Özkalp, E. (2008). Sosyolojiye Giriş. Bursa: Ekin.

Suttles, G. D. (1968). The Social Order of the Slum, Ethnicity and Territory in the Inner City. Chicago: The University of Chicago.

Şatıroğlu, A. (2011). Türkiye’de Kent Araştırmalarının Değişimi. Sosyoloji Dergisi, 3 (22), 347-363.

Tanaydın, M. (2017). Gecekondunun Varoşa Dönüşme Sürecine Uyuşturucu Alt Kültürünün Etkileri: Mersin Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dan. M. Çağlayandereli. Mersin: Mersin Üniversitesi S.B.E. Sosyoloji Ana Bilim Dalı.

Tekeli, İ. (03.10.2012). Türkiye Yürürlüğe Konulan Kentsel Dönüşüm Üzerinde Konuşmayı Sürdürebilmelidir. Erişim: 01.11.2017. http://t24.com.tr/media/editorials/files/%C4%B0lhanTekeli.doc

Tüfekçioğlu, H. (2015). Gecekondudan Varoşa Bir Toplumsal Dönüşüm Örneği: Bayramtepe, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.

Türkdoğan, O. (1996). Aydınlıktakiler ve Karanlıktakiler. İstanbul: Timaş.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (10.05.2017). İstatistiklerle Aile, 2016. Haber Bülteni. Sayı: 24646. Erişim: 01.11.2017. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24646

Webster. (1971). Webster’s New Twentieth Century English Dictionary of the English Language. Cleveland: Collins World.

Whyte, W. F. (1993). Street Corner Society; The Social Structure of an Italian Slum. Chicago: The University of Chicago.

Yamanoğlu, M. A. (2006). Kent Yoksulu Gençlerin Yaşam Koşulları ve Yoksulluğun Yeniden Üretimi. İletişim Araştırmaları, 4 (1), 9-48.

Yörükan, A. (1959). İnsan Ekolojisi’nin Gelişme ve Problemleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, Sayı 13-14, s.150-165.

Zorbaugh, H. W. (1927). The Gold Coast and the Slum; Sociological Study of Chicago's Near North Side. Chicago: The University of Chicago.