Mısırda (Zea mays indentata Sturt.) line x tester analiz yöntemiyle uyum yeteneği etkilerinin ve heterosisin belirlenmesi

Bu araştırma, beş ana hat ve üç baba test edici ile bunların 15 F1 meleziyle oluşturulan melez mısır populasyonunda genetik yapıyı incelemek, üstün genel uyum yeteneğine sahip anaçlar ile üstün özel uyum yeteneği etkisi gösteren melez kombinasyonları, saptamak ve hibridlerin melez gücünü belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre genotipler ve melezler (koçan uzunluğu ve bitkide koçan sayısı hariç) tüm karakterlerde önemli çıkmıştır. Kombinasyon yeteneği analizine göre genel uyum yeteneği etkileri bitkide koçan sayısı hariç diğerlerinde önemli, özel uyum yeteneği etkileri bitki boyu, koçan uzunluğu, koçan püskülü çıkış süresi ve tane veriminde önemli çıkmıştır. 2 (FR-20) ve 5 (B-75) hatlarının tane veriminde genel kombinasyon yeteneği yüksektir. 5 x 6, 5 x 7, 2 x 8, 1 x 7 ve 2 x 6 melez, kombinasyonları yüksek tane verimi vermişlerdir, 1 x 7 ve 4 x 6 kombinasyonlarının özel uyum yeteneği etkileri de yüksek bulunmuştur. Tane veriminde heterosis değerleri % -5.1 ile % 120.1 olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

melez azmanlığı, kendilenmiş hatlar, özel kombinasyon yeteneği, genel kombinasyon yeteneği, mısır, Zea mays, diallel analizler

Determination of combining abilitiy effects and heterosis by line x tester analysis method in maize (Zea mays indentata Sturt.)

This research was carried out to investigation the genetic structure of the 15 F1 hybrid maize population established from five female lines and three male testers, to determine parents showing superior general ability (g.c.a.) and determine crosses showing superior specific combining ability (s.c.a.), and to evaluate the F/ hybrid vigor. According to the results, genotypes and crosses (except the ear lenght and number of ear to plant) were significant for all the traits studied. Combining ability analysis showed that general combining ablity (g.c.a.) effects were significant all characters except number of ear/plant, specific combining ability (s.c.a.) effects were significant far plant height, ear height, days to tasseling and grain yield. Line numbered as 2 (FR-20) and 5 (B-75) in grain yield showed beter general, combining abilities. 5 x 6, 5 x 7, 2 x 8, 1x7 and 2x6 hybrid combinations had the highest values in terms of grain yield. 1x7 and, 4x6 combinations had the highest s.c.a. Heterosis values varied between -5.1 % and 120.1 % in grain yield.

Keywords:

heterosis, inbred lines, specific combining ability, general combining ability, maize, Zea mays, diallel analysis,

PDF

___

Açıkgöz, N. ve K. Özcan, 1999. TARPOPGEN: Populasyon Genetiği için bir istatistik paket programı. 3.Ulusal Tarımda Bilgisayar Uygula- maları Simpozyum bildirisi 28-30 Eylül 1999, ADANA.
Altınbaş, M. 1995. Melez mısırda dane verimi ve kimi bitki özellikleri ba- kımından heterosis ve kombinasyon yeteneği. Anadolu 5(2): 35-51.
Anonim 2001a. Toprak analizi sonuçları. Bursa Köy Hizmetleri 17.Bölge Müdürlüğü Raporu.
Anonim 2001b. Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü Kayıtları. Bursa.
Dhillon, B.S., and J. Singh. 1979. Evaluation of factorial partial diallel crosses. Crop Sci. 19: 192-195.
Falconer, D.S., 1989. Introduction to quantitative genetics. Longman, Lon- don, p.433.
Fonseca, S. and F.L. Patterson. 1968. Hibrid vigor in a seven-parent diallel cross in common winter wheat (T. aestivum L.). Crop Sci. 8:85-88.
Kara, Ş.M., 2001. Mısır kendilenmiş hatlarında verim ve verim öğelerinin değerlendirilmesi, I. Heterosis ve uyum yeteneklerinin line x tester analizi, Turk J. Agric. For. 25:383-391.
Kempthorne, O., 1957. An introduction to genetic statistics. John Wiley and Sons. Inc. New York. Chapman and Hall Ltd., London,
Konak, C., A. Ünay, E. Serter ve H. Başal, 1999. Estimation of combining ability effects, heterosis and heterobeltiosis by line x tester method in maize. Turk J. of Field Crops 4:1-9.
Misevic, D. 1990. Genetic analysis of crosses among maize populations representing different heterotic patterns. Crop Sci. 30:997-1001.
Nevado, M.E. and H.Z. Cross. 1990. Diallel analysis of relative growth rates in maize synthetics. Crop Sci. 30:549-552.
Patel, J.D., B.R. Christie and L.W. Kannenberg, 1984. Line x Tester crosses: a new approach of analysis. Can.J.Genet.Cytol., 26:523- 527.
Poehlman, J.M. 1979. Breeding Field Crops. Avi Publishing Company, Inc. Westport, Connecticut. p. 277-320.
Singh, R.K. and B.D. Chaudhary, 1977. Biometrical methods in quantita- tive genetic analysis. V.10, Line x Tester analysis, Kalyani Pub- lishers, New Delhi, p. 191-200.
Stangland, G.R., W.A. Russell, O.S. Smith. 1983. Evaluation of the per- formance and combining ability of selected lines derived from im- proved maize populations. Crop Sci. 23:647-651.
Turan, Z.M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü.Ziraat Fakültesi Ders Notları No:62, Bursa. s.121.
Turgut, İ., 2000. Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonlarının belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Anadolu, J. of AARI 11(1):23-35.
Yıldırım, M.B. ve Ş. Çakır, 1986. LinexTester analizi. Ege Üniv. Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 9(1)11-19.
Yüce, S. ve İ. Turgut. 1991. Ege Bölgesi’nde ikinci ürüne uygun melez mısır ıslahı. Doğa 15:520-532.