Ekmeklik buğday hatlarının (Triticum aestivum L.) tane verimi ve kimi agronomik özelliklerinin belirlenmesi

Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında, 1998-1999 ve 1999-2000 yılında yürütülen bu araştırmada, 16 ekmeklik buğday hattı ve bir kontrol çeşit materyal olarak kullanılmıştır. 16 ekmeklik buğday hattı CIMMYT materyali üzerinde yürütülen seleksiyon çalışmaları sonucu seçilmiştir.Elde edilen verilerde yapılan varyans analizi sonucunda bitki boyu, 1000 tane ağırlığı ve tane verimi yönünden hatlar arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur.Araştırmada birincil hedef olarak belirlenen tane verimi bakımından ikinci yılda hatların verimleri kontrole göre farklılık göstermişlerdir. Sadece 4 ve 16 numaralı hatların verimleri kontrolden daha yüksek çıkmış, 4 numaralı hattın verimi de 16 numaralı hattan fazla olmuştur. Diğer hatların verimleri ise kontrol çeşitten düşük çıkmıştır.Dört numaralı hat en yüksek tane verimi oluşturmuştur (542.7 kg/da) ye bunu 16 numaralı hat (528.4 kg/da), 11 numaralı hat (520.3 kg/da) ve Gönen standart çeşidi (512.6 kg/da) izlemişlerdir. En düşük verim 6 (394.6 kg/da), 9 (439.2 kg/da) ve 13 numaralı hatlardan (439.1 kg/da) elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Triticum aestivum, tohum özellikleri, ekmeklik buğday, tane verimi, tarımsal özellikler, genetik kaynaklar

Determination of grain yield and some agronomic characters of bread wheat (Triticum aestivum L.) lines

The research was carried out at the experimental area of Field Crops Department of Uludağ University in 1998-1999 and 1999-2000 years. 16 bread wheat lines and one st.bread wheat cv. were used as experimental materials. 16 bread wheat lines were selected from CIMMYT accaording to the results obtain from variance analyses, differences between lines and cultivar in plant height, one thousand seed weight, and seed yield were found to be highly significant. The results of variance indicated that there were significant differences among lines in respect of plant height, one thousand weight and seed yield.Seed yields of lines idendified as first aim in this research differed according to the control in the second year. Only, the lines numbered 4 and 16 produced much more seed yield than that of control, and at the same time, seed yield of line 4 was higher than that of line 16. The rest of the lines produced yields which were lower than that of control.Line 4 produced the highest seed yield (542.7 kg/da), and was followed by line 16 (528.4 kg/da), line 11 (520.3 kg/da) and control cv. Gönen (512.6 kg/da) respectively in decreasing way. The lowest grain yield was obtained from line 6 (394.6 kg/da), line 9 (439.2 kg/da) and line 13 (439.1 kg/da).

Keywords:

Triticum aestivum, seed characteristics, bread wheat, grain yield, agronomic characteristics, genetic resources,

___

Anonim, 1999. Tarımsal Yapı ve Üretim. T.C.Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara. Anonim, 2001. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Meydan Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü Kayıtları, Bursa. Balcı, A. ve İ. Turgut 1999. Bazı Ekmeklik Buğday (T.aestivum var. aestivum) Çeşit ve Hatlarında Melez Gücü Üzerine Araştırmalar. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I. Genel ve Tahıllar, S:70- 74, 15-18 Kasım, Adana. Dokuyucu, T., L. Cesurer ve A.Akkaya 1999. Bazı Ekmeklik Buğday (T.aestivum L.) Genotiplerinin Kahramanmaraş Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, 127-132, 15-18 Kasım, Adana. Genç, İ. 1978. Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinde Bitki Başına Kardeş Sayısının Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Bilimsel İnceleme ve Araştırma Tezleri. Ç.Ü.Z.F. Yayınları, 21:127. Jaradat, A.A., M.M. Ajluni and G. Karaki 1996. Genetic Structure of Durum Wheat Candraces in a Center Diversity. 5 th, Wheat Conferance Abst. June 10-14. Karatoprak, G. ve N. Dinçer 1999. Çukurova Bölgesi İçin Uygun Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.)Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, 343-348, 15-18 Kasım, Adana. Konak, C., M. Akça ve İ. Turgut 1999. Aydın İli Koşullarına Uyumlu Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Cilt-I. Genel ve Tahıllar, S.87-90, 15-18 Kasım, Adana. Korkut, K. Z., İ.Başer ve O.Bilgin 2001. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının (T.aestivum L.) Verimi ve Bazı Agronomik Karakterler Yönünden Değerlendirilmesi. Türkiye IV.Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller, S:99-104, 17-21 Eylül, Tekirdağ. Şener, O., M. Kılınç, T. Yağbasanlar, H. Gözübenli ve U. Karadavut 1997. Hatay Koşullarında Bazı Ekmeklik (Triticum aestivum L. au.Thell.) ve Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Çeşit ve Hatlarının Belirlenmesi. Türkiye II.Tarla Bitkileri Kongresi, 1-5, 25-27 Eylül, Samsun. Toklu, F., T. Yağbasanlar ve H. Özkan 1999. Ekmeklik Buğdaylarda (Triticum aestivum L.) Hektolitre Ağırlığı ile Tanenin Fiziksel ve Kalite Özellikleri Arasındaki ilişkilerin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II.Tarla Bitkileri Kongresi, 339-442, 25-27 Eylül, Samsun. Tosun, O. 1986. Türk Tarımında Bitki Islahının Önemi ve Tarımsal Üretime Katkısı. Bitki Islahı Sym. 15-17 Ekim, İzmir: 55. Turan, Z. M 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü. Zir. Fak. Ders Notları No:62, Bursa. Turgut, İ., C. Konak, A. Zeybek, E. Acartürk ve R. Yılmaz 1997. Büyük Menderes Havzası Sulu Koşullarına Uyumlu Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye II.Tarla Bitkileri Kongresi, 520-522, 25-27 Eylül, Samsun. Yağbasanlar, T., M. Çölkesen, İ. Genç, Y. Kırtok ve N. Eren 1997. Çukurova ve Şanlıurfa Koşullarına Uygun Buğday Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Araştırmalar. I.Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum em Thell.) Çeşitleri. Çukurova Üniv. Zir. Fak. Dergisi 5, 2:1-16. Yağdı, K. 1999. Bursa Koşullarında Geliştirilen Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Hatlarının Kimi Özelliklerinin Araştırılması I.Agronomik Özellikler. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 97-102, 15-18 Kasım, Adana. Yürür, N., O. Tosun, D. Eser ve H. H. Geçit 1981. Buğdayda anasap verimi ile bazı karakterler arasındaki İlişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. A.Ü. Zir.Fak. Yayınları, 755:443. Yürür, N. 1998. Serin İklim Tahılları (Tahıllar-I). 2. Baskı U.Ü. Yayınları Yayın No:7-030-0256 s:171-172., Bursa.