Bursa' da kışlık olarak yetiştirilebilecek nohut (Cicer arietinum L.) hatlarının belirlenmesi

Bu araştırma, Bursa ili ekolojik koşullarında kışlık olarak yetiştirilebilecek bazı nohut hatlarının tarımsal özelliklerinin belirlenmesi amacı ile 2001-2002 ve 2003-2004 vejetasyon döneminde Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde yürütülmüştür. Çalışmada İCARDA 'dan sağlanan CIF4N-MR-2001 nohut deneme programından tane verimi ve tane iriliği performanslarına göre 26 hat arasından seçilen 5 hat ve CIEN-W2-2001 nohut deneme programından 35 hat arasından seçilen 5 hat bitki materyali olarak kullanılmıştır. Kontrol olarak Canıtez-87 nohut çeşidi, daha önceki çalışmalarda ümitvar olarak belirlenen İCARDA kaynaklı ILC-114 nolu hat ve Yerli olarak adlandırılan populasyon kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme deseninde üç tekrarlamak olarak kurulmuştur. Araştırma sonucunda denemede kullanılan hatların tarımsal özellikleri göz önüne alındığında, 1000 tane ağırlığı ve tane verimi bakımından kontrol olarak kullanılan Canıtez-87 (459.1 g 177.5 kg/da), ILC-114 (450.0 g, 283.2 kg/da) ve Yerli populasyona (473.6 g, 226.0 kg/da) 1000 tane ağırlığı bakımından yakın değerler veren, tane verimi bakımından ise yüksek değerlere sahip 22219/E (445.4 g, 3271 kg/da) ve 22229/E (421.7 g, 325.9 kg/da), 22117/E (410.7 g, 362.4 kg/da) nolu hatların Bursa ekolojik koşullarında kışlık olarak yetiştirilebilecek ümitvar hatlar olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

tohum, nohut, tarla denemeleri, hatlar, verim, Bursa (şehir), Cicer arietinum, kışlık ekim, uyum

Determination of chickpea (Cicer arietinum L.) lines for winter growing in Bursa

This study was carried out in order to determine the lines that can be grown in winter, during the vegetation periods 2001-2002 and 2003-2004 at The Uludağ University, Application and Training Center of the Agricultural Faculty, Bursa. According to the yield and yield components, 5 lines selected from 26 lines supplied from chickpea research program CIF4N-MR-2001, 5 lines selected from 35 lines from CIEN-W2-2001 supplied by İCARDA and three checks, namely Canitez-87 variety, ILC-114 line, proved to be a good prospect and supplied by İCARDA, and the population called Yerli were used in this study. Field experiment was done with completely randomized block design and three replications were applied. As the result of the study; it was concluded that the lines 22219/E (445.40 g, 327.08 kg/da), 22229/E (421.67 g, 325.86 kg/da), 22117/E (410.73 g, 362.37 kg/da) that had closer seed size to and higher seed yield than Camtez-87 (459.10 g 177.50 kg/da), ILC-114 (450.00 g, 283.20 kg/da) and Yerli population (473.60 g, 226.00 kg/da) could be sown in winter in Bursa.

Keywords:

seeds, chickpeas, field experimentation, lines, yields, Bursa, Cicer arietinum, winter sowing, adaptation,

PDF

___

Anonim 2001. Bursa Yöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
Anonim 2002..Bursa Yöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
Anonim 2003. Bursa Yöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
Anonim 2004 a. FAO Production Yearbook, http://www.fao.org
Anonim 2004 b. Bursa Y öresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
Altınbaş, M., B. Tanyolaç ve H. Sepetoğlu. 1998. Kışlık Nohutta verim Performansı ve Tane İriliği İle İlişkisi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 35 (1-2-3): 73-80.
Altınbaş, M. ve H. Sepetoğlu. 2001. Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Bornova Koşullarında Verim ve Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 38 (2-3):39-46.
Akman, B. 1993. Bursa Ekolojik Koşullarına Uyan Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Ens., Bursa.
Anlarsal, A.E., C. Yücel ve D. Özveren. 1999. Çukurova Koşullarında Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Verim ve Verimle İlgili Ö-zelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18
Kasım, 1999. Cilt III, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, s. 342-347.
Azkan, N., O. Kaçar, E. Doğangüzel, M. Sincik ve N. Çöplü. 1999. Bursa Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Nohut Hat ve Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, 1999. Cilt III, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, s. 318-323.
Deore, B.P., R.W. Bharud and V. M. Kharde.1989. Physiological Basis for Yield Differences in Chickpea Under Different Seeding Periods. Annual of Plant Physiology 1989, 3 (2): 181-187.
Engin, M. 1989 a. Çukurova Koşullarında Yüksek Verimli Nohut Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Derg. 4 (6):93-103.
Engin, M. 1989 b. Çukurova Koşullarında Yüksek Verimli ve Makinalı Hasada Uygun Kışlık Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Be lirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Derg. 4 (6):75-83.
Jodha, N.S. and K. V. Subba Rao. 1987. Chickpea: World Importance and Distribution. In: The Chickpea (M.C. Saxena and K. B. Singh, Ed.) CAB, Oxon, p: 1-10.
Kanak, F. 1995. Nohut Hat ve Çeşitlerinde Ekim Zamanının Verime Etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Uludağ Üniv. Fen Bilim. Ens., Bursa.
Karasu, A. 1993. Bazı Nohut Çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) Agronomik ve Teknolojik Karakterleri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Uludağ Üniv. Fen Bilim. Ens., Bursa. 122 s.
Katkat, A.V., F. Ayla ve İ. Güzel. 1985. U.Ü. Uyg.ve Araştırma Çiftliği Arazisinin Toprak Etüdü ve Verimlilik Durumu. U.Ü. Zır.Fak. Derg. Sayı 3, s.71-78, Bursa.
Mart, D. ve A. E. Anlarsal. 2001. Çukurova Koşullarında Nohutta (Cicer arietinum L.) Bazı Önemli Özellikler Yönünden HatxCevre interaksiyonlari ve Uyum Yeteneklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, 2001. Cilt I, Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller, s. 321-331.
Naseem, B.A., A. Rehman and T. Igbal. 1995. Evaluation of Kabuli Chickpea Germplasm. International Chickpea and Pigeonpea Newsletter 2:13-14.
Özdemir, S., M. Engin ve A. Bayrak. 1992. Çukurova Koşullarında Kışlık Ekime Uygun İri Taneli Nohut Çeşitlerinin Tespiti. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Derg. 7 (3):71-78.
Özdemir, S. ve M. Engin. 1996. İri Taneli Bazı Nohut Çeşitlerinin Çukurova Bölgesinde Stabilite Analizleri. Tr. J. Of Agriculture and Forestry 20:157-161.
Paikaray, R.K and R.C. Misra. 1992. Performance of Chickpea Under Different Dates of Sowing in The Eastern Ghat, Highland Zone of Orissa, India. Chickpea Newsletter 11 (1): 24-25.
Penaloza, H.E.1984. Chickpea Grain Yield Record Under Rainfall Conditions in Chli. International Chickpea Newsletter, 11 (1):24- 25.
Salimath, P.M., P.N. Bahl and R. B. Mehra. 1992. Genetic Diversity in Chickpea (Cicer arietinumL.). Z. Pflanzenzüchtg 92:52-60.
Singh, K.B. 1987. Chickpea Breeding. In: The Chickpea (M.C. Saxena and K. B. Singh, Ed.) CAB, Oxon, p. 127-155.
Singh, K.B. 1991. Winter Sowing; Performance of Newly Bred Lines at İCARDA Sites. Legume Program, Annual Report for 1991, 31-33, İCARDA.
Singh, G., H.S. Bear and M.M. Verma. 1991. Genotype-Environment Interaction. Phenotypic Stability in Chickpea. Crop Improvement 1991, 18 (2): 135-140.
Turan, Z.M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü.Zir.Fak. Ders Not.No:62, 121 s
Zeren, Y., T. Özcan ve A. Işık. 1991. Nohut Hasat ve Harman Mekanizas- yonu Üzerine Bir Araştırma. Doğa-Tr.J. of Agriculture and Forestry. 15:215-238.