Elif SÖZEN, KÖKSAL YAĞDI

Bazı ileri makarnalık buğday (TRiticum durum desf.) hatlarının kalite özelliklerinin belirlenmesi

Bu ara ştırma Bursa koşullarında geliştirilmiş ileri kademede (>Fu) bulunan makarnalık buğday hatlarının bazı kalite özellikleri ile bu özellikler arası ilişkilerin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada bitki materyali olarak ele alınan 4 farklı kombinasyona ait 10 hat ve 1 kontrol çeşit üzerinde hektolitre ağırlığı, protein oranı, gluten (yaş öz) içeriği ve sedimentasyon değeri özellikleri araştırılmıştır. Araştırmada saptanan bulgular iki yıllık ortalama değerler üzerinden incelendiğinde, genotiplerin hektolitre ağırlıklarının 80.30-82.00 kg/100 it., yaş öz değerlerinin % 15.12-27.42, sedimentasyon değerlerinin 19.51-31.34 mi. ve protein oranlarının %10.90-12.27 arasında değiştiği saptanmıştır. Hatlar içerisinde Gökgöl/Çanakkale- 65 ile Gökgöl/Amasya 51 ve 75 no 'lu hatların kalite kriterleri bakımından ümit var çeşit adayları oldukları tespit edilmiştir. Özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi amacıyla yapılan korelasyon analiz sonuçlarına göre hektolitre ağırlığı ile protein oranı arasında olumlu ve önemli bir ilişki belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

hatlar, verim ögeleri, Bursa (şehir), verim, korelasyon, makarnalık buğday, Triticum durum

Determination of quality traits of some advanced durum wheat (Triticum durum Desf.) lines

This research was conducted to determine some quality traits of advanced durum wheat lines (>Fji) improved in Bursa conditions and correlations between these traits. In this study, test weight, protein content, gluten content and sedimentation were investigated over 10 advanced lines belongs to four different combinations and a control variety, used as plant material. When the determined values were investigated over two year means, it's found that the values are ranged in genotypes between 80.30-82.00 kg/100 It. in test weight, 15.12- 27.42 % in gluten content, 19.51-31.34 ml in SDS and 10.90- 12.27 % in protein content. In these lines, Gökgöl/Çanakkele- 65 and Gökgöl/Âmasya-51; 75 were determined promising genotypes in respect of quality traits. Positive and significant correlation coefficient was obtained between protein content and test weight according to correlation analysis in this research.

Keywords:

lines, yield components, Bursa, yields, correlation, durum wheat, Triticum durum,

PDF

___

Altınbaş, M., N. Budak ve M. Tosun 2000. Ekmeklik Buğdayda Verim ve Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 37 (2-3): 150-154.
Anonim 1969. American Association of Cereal Chemists, Cereal Laboratory Methods (7.Baskı) A.A.C.C., Inc. St. Paul. Minnesota.
Anonim, 2003. Bursa Bölgesi İklim Verileri. Bursa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü. Bursa.
Arat, S.O. 1949. Buğday Teknolojisi. Tarım Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü. Sayı: 654, s. 126.
Atlı, A. 1999. Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Hububat Simpozyomu. 8-11 Haziran 1999. Konya. s. 499-502.
Ayçiçek, M. ve N. Yürür, 1997. Türkiye Tarımında Makarnalık Buğday Üretimi ve Önemi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11: 267-275.
Aydın, F., A.N. Koçak ve A. Dağ, 1993. Bazı Buğday Çeşitlerinin Bulgur Kalitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Simpozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara, s. 310-315.
Beurlein J., P. Lipps and R. Minyon, 2002. http:// www. oarcdc. ohio-state. edu.
Bilgin, O., İ. Başer ve K.Z. Korkut, 2003. Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Tane Verimi ve Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Araştırmalar. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Özetleri. 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır, s. 251-258.
Budak H. ve S. Karalt ın. 1998. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Fiziksel ve Kimyasal Yöntemlerle Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Anadolu, J. of Aari. 8(2): 66-79.
Conlon, J.T. 1990. http://www.ag. ndsu. nodak. edu.
Çetin, B. ve Ş.Turan, 1999. Türkiye'de Makarnalık Buğday Üretimi ve Makarna Sanayindeki Gelişmeler. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. 729-733.
Demir, L, S. Yüce., M. Tosun, Y. Sekin, E. Köse ve C. Sever 1999. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Bir Çalışma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Genel ve Tahıllar 15-18 Kasım 1999, Adana. s. 354-359.
Dexter J. I. and B.A. Marchylo 1996. Meeting The Durum Wheat Quality Requirements of An Evolving Processing Industry and Past and Future Trends. 50th Anniversary Durum Wheat and Pasta Seminars. October 23 To 26, 1996. Italy, p. 303-1404.
Dillon, M., S. Haley, C. Johnson, J. Johnson, C. Pearson and J. Quick, 2002. Golerado Spring Wheat, Barley and Oats Performance Trials. Colerado State University and Colerado Research Center. Soil and Crop Science, p. 970.
Jackson, L.F., J. Dubcovsky, L.W. Gallagher and R.L. Wenmg. 2000. http://www. agronomy, ucdavis. edu.
Karademir, Ç. ve A. Sağır. 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Makarnalık Buğday Genotiplerinde Bitkisel Özelliklerin Değişim Sınırları. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım 1999, Adana. s. 360-365.
K ılıç, H. ve T. Yağbasanlar 2003. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Bazı Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Ö-zetleri. 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır, s. 287-295.
Özgüven N.Ç ve A.V. Katkat 1997. Uludağ Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği Topraklarının Verimlilik Durumunun Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 13: 43-54.
Özkaya, H. ve B. Kahveci 1990. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Yayınları No: 14. s. 87, 125.
Öztürk, A., Ö. Çağlar ve A. Tufan 2001. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Erzurum Koşullarına Adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32 (2): 117-123.
Rharrabtı, Y., D. Villegas, V. Martoz-Nunez and L.F. Garcia Del Moral, 2003. Durum Wheat Quality in Mediterranean Environments: 2. influence of Climatic Variables and Relationships Between Quality Parametres. Agronomy Journal 95: 266-274.
Roozeboom, K., W.W. Bockus, L. Brooks, M. Knapp and A. Fritz 2002. http://www. kscroptests. agron. ksu.edu.
Sabo, M., M. Bede and Z.U. Hardi, 2002. Varibility of Grain Yield Components of Some New Winter Wheat Genotypes. Rostlinna Vyroba 48 (5): 230-235.
Taş, B. 2001. Bursa Ekolojik Koşularında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kimi Kalite Özelliklerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 15: 43-54.
Ta şyürek, T., S. Gökmen, V. Temirkaynak ve M.A. Sakin 1999. Sivas-Şarkışla Koşullarında Buğday, Arpa ve Triticalenin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Bir Araştırma. Orta Anadolu'da Hububat Tar ımım Sorunları ve Çözüm Yolları Simpozyumu. 8-11 Haziran 1999, Konya. s. 626-629.
Tosun, M., İ. Demir, S. Yüce ve C. Sever 1997. Buğdayda Proteinin Kalıtımı. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül 1997, Samsun, s. 61-65.
Turan, Z.M. 1998. İstatistik. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları Yayın No: 78, Bursa, s.270.
Ünal, S. 1991. Hububat Teknolojisi. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayın No:29.
Ünal, S. 2003. Buğday ve Un Kalitesinin Belirlenmesinde Uygulanan Yöntemler. Nevşehir Ekonomisinin Sorunları ve Çözüm Önerileri: Un Sanayi Örneği Sempozyumu. 15-33.
Wichman, D. and M.T. Moccasin 2000. http://www. sarc. montana. edu.
Yağdı, K. ve H.R. Ekingen, 1993. Güney Marmara ve Geçit Bölgeleri İçin Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Geliştirilmesi. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Simpozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara, s. 253-261.
Yılmaz, H.A., ve T. Dokuyucu, 1994. Kahramanmaraş Koşullarına Uygun ve Yüksek Verimli Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Saptanması. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir. s. 9-12.
Yürür, N. 1994. Serin İklim Tahılları.Tahıllar-L Uludağ Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 7-035-0295. s. 67-69, 140-141.