Kadın icracılar bağlamında Balıkesir düğün törenlerinde mani icrası

Mani, Türkçenin kullanıldığı hemen her coğrafyada var olan en yaygın halk şiiridir. Çeşitli Türk şivelerinde ve ağızlarında farklı adlarla varlığını sürdürmektedir. Bu yaygınlığından dolayı maniler, kendine özgü icra geleneği oluşturmuş ender türlerden biridir. Balıkesir’de mani söyleme geleneği, halkın deneyimlerinden etkilenerek biçimlenmiş, belirli kurallarıyla kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze ulaşmıştır. Bu gelenek içinde düğün törenleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu yazı, halkbilimi alan araştırması yöntemlerine bağlı olarak derlenmiş malzeme üzerinde yapılan incelemeye dayanmaktadır. Ayrıca Performans Teori’nin temel yaklaşımlarına göre, Balıkesir’deki düğün törenleri bağlamında kadın icracıların mani söylemesi, çeşitli öğeleriyle birlikte tartışılacaktır.

Mani performing in Balıkesir wedding ceremonıes context of woman performers

Mani is the most common folk poem used nearly in every geographical region where Turkish is spoken. It keeps its existence in various Turkish dialects and accents in different names. Because of that commonness, manis are one of the rare kinds that formed its original performing tradition. The tradition of performing manis in Balıkesir, with distinctive rules depending on folks’ experiences, has reached today. Wedding ceremonies are important in this tratidion. This article is based on analysis that was compiled materials due to methods of folklore field research. In this article, according to Performance Theory’s fundamental approaches, performing manis of female in Balıkesir wedding ceremonies are going to be argued with its various components.

PDF

___

Akalın, L. Sami ve Şimşek, Esma. (2003). Maniler. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi (Cilt 3). Ankara: AKMB Yayınları, 251-297.
Altınay, F. Reyhan. (2005). Ege Bölgesi ve Bursa’da Kadınların Müzikli Uygulamaları ve Uygulamaların Kültürel Devamlılık Bağlamında İşlevleri. 2. Bursa Halk Kültürü Sempozyumunda sunulan bildiri, Bursa.
Çobanoğlu, Özkul. (2000). Bilim Felsefesi Bağlamında Halkbilimi ve Halkbilimsel Bilginin Teleolojik Serüveni. Folklor ve Edebiyat, VI/24, 27-42.
Çobanoğlu, Özkul. (2002). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Ekici, Metin. (1998). Halk Bilimi Çalışmalarında Metin (Text), Doku (Texture), Sosyal Çevre ve Şartlar (Konteks) İlişkisinin Önemi. Milli Folklor, 39, 25-34.
Ekici, Metin. (2004). Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.
Emeksiz, Abdulkadir. (2003). İstanbul Manileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Eren, Muharrem. (1992). Kocaavşar Köyü ve Tarihte Avşarlar. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Gaydarci, G. A.; Koltsa, A. K.; Pokrovskaya, L. A. ve Tukan, B. P. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Gözaydın, Nevzat. (1989). Anonim Halk Şiiri Üzerine. Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), LVII/445-450, 1-104.
Kaya, Doğan. (1999). Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kültür Bakanlığı. (1991). Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I. Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Pröhle, Wilhelm. (1991). Karaçay Lehçesi Sözlüğü. (Çeviren: Kemal Aytaç). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Terzibaşı, Ata. (1975). Kerkük Hoyratları ve Manileri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Tezel, Naki. (1941). Bilmeceler ve Maniler. Ankara: Yeni Cezaevi Matbaası.
Tokmak, Yasemin. (2008). Balıkesir ve Çevresinde Kına Folkloru Üzerine Derlemeler ve İncelemeler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vasiliev, Yuriy. (1995). Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Yılmaz, A. Müge. (2008). Çanakkale-Ezine İlçesi Manileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 143-156.
Yudahin, K. K. (1994). Kırgız Sözlüğü (Cilt 2). (Çeviren: Abdullah Taymas). Ankara, TDK Yayınları.
Yorgancıoğlu, Oğuz (2003). Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler. Gazimagusa: Mert Temel Basımevi.
K. 1: Ayşe EĞİLMEZ, 1950, İlkokul, Ev hanımı, Meydançayırı Köyü, Dursunbey / Balıkesir
K. 2: Ayşe KOÇAK, 1949, Eğitimi yok, Ev hanımı, Piyade Köyü, Kepsut / Balıkesir
K. 3: Ayfer AYYILDIZ, 1966, İlkokul, Ev hanımı, Gökçeyazı Beldesi, İvrindi / Balıkesir
K. 4: Cemile AY, 1970, İlkokul, Ev hanımı, Danahisarı Köyü, Kepsut / Balıkesir
K. 5: Cemile GÜÇ, 1969, İlkokul, Ev hanımı, Piyade Köyü, Kepsut / Balıkesir
K. 6: Cennet YAZ, 1942, Eğitimi yok, Ev hanımı, Kepez Köyü, Sındırgı / Balıkesir
K. 7: Fatma DEVRİM, 1964, İlkokul, Ev hanımı, Çatak Köyü, Bigadiç / Balıkesir
K. 8: Fatma GİRGİN, 1954, Eğitimi yok, Ev hanımı, Yolcupınarı Köyü, Sındırgı / Balıkesir
K. 9: Gülten ÇAKIR, 1965, İlkokul, Ev hanımı, Darıçukuru Köyü, Kepsut / Balıkesir
K. 10: Medine AKÇA, 1935, Eğitimi yok, Ev hanımı, Merkez, Kepsut / Balıkesir
K. 11: Neslihan ÇOLAK, 1956, İlkokul, Ev hanımı, Sarnıç Köyü, Dursunbey / Balıkesir
K. 12: Sevil UĞURLU, 1987, Ortaokul, Ev hanımı, Aşağı Çamlı Köyü, Bigadiç / Balıkesir
K. 13: Yasemin ERDEN, 1981, İlkokul, Ev hanımı, Sayacık Köyü, Kepsut / Balıkesir
K. 14: Zeynep AKBAŞ, 1948, Eğitimi yok, Ev hanımı, Yusufçamı Köyü, Sındırgı / Balıkesir
K. 15: Zeynep ÇAY, 1952, Eğitimi yok, Ev hanımı, Ericek Köyü, Dursunbey / Balıkesir
K. 16: Zeynep DURMUŞ, 1960, İlkokul, Ev hanımı, Özgören Köyü, Bigadiç / Balıkesir
K. 17: Zeynep MUT, 1956, İlkokul, Ev hanımı, Kızılçukur Köyü, Bigadiç / Balıkesir
K. 18: Zeynep YOLCU, 1950, Eğitimi yok, Ev hanımı, Piyade Köyü, Kepsut / Balıkesir